Ακολουθήστε μας
Ο Χρυσαετός, γνωστός και στην ελληνική παράδοση -όπου κατέχει ξεχωριστή θέση σαν σύμβολο λεβεντιάς και ηρωισμού- ως σταυραϊτός, ανήκει στην οικογένεια των Accipitridae. Στην κλασσική αρχαιότητα απεικονίζεται ως σύμβολο και αγγελιοφόρος του Δία, ενώ είναι γνωστή και η συνήθειά του να ρίχνει τις χελώνες από ψηλά για να σπάσει το καύκαλο (από ρίψη χελώνας από αετό φέρεται να θανατώθηκε ο Αισχύλος).
Η κατανομή του περιλαμβάνει έξι υποείδη και απλώνεται στο βόρειο ημισφαίριο με τους πλέον απομονωμένους πληθυσμούς να εντοπίζονται στην κεντρική Αφρική. Στην Ελλάδα, εξαπλώνεται σε όλη την ηπειρωτική χώρα, σε ορισμένα από τα Επτάνησα και την Κρήτη, ενώ έχει εξαφανιστεί από τα νησιά του Αιγαίου, όπου απαντούσε τον προηγούμενο αιώνα.
Μεγάλο αρπακτικό, με άνοιγμα φτερών που ξεπερνά τα 2,3 μ., απαντά σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές. Χρησιμοποιεί απόκρημνες θέσεις σε βράχια για να κάνει την φωλιά του (ενίοτε και μεγάλα δέντρα με ανοιχτές κώμες), μακριά από έντονη ανθρώπινη παρουσία. Αναζητεί την τροφή του σε ανοιχτές ράχες με μωσαϊκά δασών, θαμνοτόπων και λιβαδιών. Τρέφεται στην ηπειρωτική Ελλάδα, κυρίως με χελώνες κατά την αναπαραγωγική περίοδο, και συμπληρώνει τη διατροφή του με μικρά σαρκοφάγα, πουλιά και νεκρά ζώα.
Κάθε ζευγάρι μεγαλώνει με επιτυχία, κατά μέσο όρο, ένα νεοσσό ανά δύο έτη. Οι νεαροί Χρυσαετοί περνούν τα πρώτα χρόνια της ζωής τους μετακινούμενοι νομαδικά, μέχρι να ενσωματωθούν στον αναπαραγωγικό πληθυσμό, οπότε εγκαθίστανται μόνιμα σε μια επικράτεια, ζευγαρωμένοι εφ΄ όρου ζωής, που στη φύση μπορεί να ξεπεράσει τα 30 χρόνια. Υπερασπίζουν από άλλα άτομα του ίδιου είδους την επικράτειά τους, που ξεπερνά συνήθως τα 100 τ.χλμ.
Αν και το είδος προστατεύεται από την εθνική και κοινοτική νομοθεσία, οι πληθυσμοί του μειώνονται, ιδίως στην Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα, και θεωρείται Κινδυνεύον (EN) σε εθνικό επίπεδο. Απειλείται από τα δηλητηριασμένα δολώματα, ηλεκτροπληξία και λαθροθηρία, καθώς και την όχληση και υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων του από τις ανθρώπινες δραστηριότητες (π.χ. ΑΣΠΗΕ που ενέχουν και πιθανό κίνδυνο θανάτωσης από πρόσκρουση). Η εγκατάλειψη των λιβαδιών και οι ολοένα αυξανόμενες πυρκαγιές επηρεάζουν αρνητικά τη διαθέσιμη για το είδος τροφή.
Κείμενο: Λαυρέντης Σιδηρόπουλος, Υπ. Διδάκτορας, Εργαστήριο Διατήρησης Βιοποικιλότητας, τμήμα ΒΕΤ, πανεπιστήμιο Ιωαννίνων