Γενική Περιγραφή

Η Μονάδα Διαχείρισης Κορινθιακού Κόλπου με έδρα στην Κόρινθο έχει στη χωρική της αρμοδιότητα τέσσερις (4) περιοχές του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου «Natura 2000».

Ο Κορινθιακός Κόλπος χαρακτηρίζεται ως ένας μικρός, μακρύς και ημίκλειστος κόλπος. Αποτελεί μια επιμήκη θαλάσσια λεκάνη απομονωμένη από την ανοιχτή θάλασσα προσανατολισμένη σε διεύθυνση ΔΒΔ – ΑΝΑ, η οποία διατέμνει την κεντρική ηπειρωτική Ελλάδα χωρίζοντας την Στερεά Ελλάδα από την Πελοπόννησο. Από δυτικά προς ανατολικά ενώνει τον πορθμό Ρίου-Αντιρρίου (βάθους 62 m), όπου συνδέεται με το Ιόνιο Πέλαγος μέσω του Πατραϊκού με τους δύο μύχους που βρίσκονται στο ανατολικό τμήμα, στα νότια τον όρμο της Κορίνθου, όπου μέσω της διώρυγας της Κορίνθου συνδέεται με τον Σαρωνικό και στα Βόρεια βρίσκεται ο κόλπος των Αλκυονίδων. Το συνολικό μήκος του Κόλπου ανέρχεται στα 115 km ενώ το μέγιστο πλάτος του στα 25 km.

O Κορινθιακός Κόλπος περιβάλλεται από τις ακόλουθες περιφερειακές ενότητες: Αιτωλοακαρνανίας, Φωκίδας στο βόρειο τμήμα, Βοιωτίας στα βορειανατολικά, Αττικής στα Ανατολικά, ενώ η περιφερειακή ενότητα Κορινθίας ανήκει στο νοτιοανατολικό κομμάτι και Αχαΐας στο νοτιοδυτικό τμήμα. Περιλαμβάνει αρκετά νησιά και νησίδες με κυριότερα τα εξής: Άγιος Ιωάννης, Άγιος Νικόλαος, Αλκυονίδες νήσοι, Άμπελος, Δασκαλιό, Πρασούδι, Τριζόνια και Τσαρούχι.

Γεωμορφολογικά οι νότιες ακτές χαρακτηρίζονται από ομαλότητα σε αντίθεση με τις βόρειες, οι οποίες παρουσιάζουν έντονο διαμελισμό. Γενικότερα ο Κορινθιακός Κόλπος περιβάλλεται από ψηλά βουνά των Βαρδουσίων, της Γκιώνας και του Παρνασσού στο βόρειο τμήμα, και της Ζήρειας, του Χελμού αλλά και του Παναχαϊκού στο νότιο τμήμα.

Πολύ απόκρημνες πλαγιές χαρακτηρίζουν τις ακτές του, κυρίως στο βόρειο κομμάτι τους. Το βάθος του αυξάνεται απότομα και φτάνει στα 935m στο κέντρο του. Το κεντρικό κομμάτι του καταλαμβάνει έκταση 900 km² βάθους 500-900 m. Σε βάθος 800 m και άνω ο κόλπος δέχεται ιζήματα από όλες τις κατευθύνσεις. Το δυτικό κομμάτι του κόλπου είναι πιο ρηχό (200-400 m), με ένα στένεμα 2 km. ενώ στους κόλπους Ιτέας και Αντικύρων είναι μικρότερο από 100 m και των Αλκυονίδων φτάνει μόλις τα 200m. Από το σύνολο των 2336 km² επιφάνειας, το 23 % έχει βάθη μεγαλύτερα των 100 m, ενώ το 38 % έχει βάθος 500-935m.

Η ποικιλία υποθαλάσσιων καναλιών και φαραγγιών είναι χαρακτηριστικά του φυσικού τοπίου της περιοχής και έχουν ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση πολλών διαφορετικών ενδιαιτημάτων, φιλοξενώντας έναν ανεκτίμητο χλωριδικό και πανιδικό πλούτο, καθώς περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό τοπικών ενδημικών, ενδημικών της Πελοποννήσου και ελληνικών ενδημικών, σπάνιων και απειλούμενων φυτών και ζώων συμπεριλαμβανομένων και των σπάνιων κητωδών τα οποία βρίσκουν καταφύγιο εκεί.

Θεσμικό Πλαίσιο

Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει το καθεστώς προστασίας των προστατευόμενων περιοχών της Μ.Δ. Κορινθιακού Κόλπου καθορίζεται από τα παρακάτω:

Π.Δ. 67/81 (ΦΕΚ 23/Α/81) «Περί Προστασίας της αυτοφυούς χλωρίδος και άγριας πανίδος και καθορισμού διαδικασίας συντονισμού και ελέγχου της ερεύνης επ’ αυτών», όπως διορθώθηκε με το ΦΕΚ 43/Α/1981.

Ν. 1650/86 (ΦΕΚ 160/Α/18-10-86) «Για την προστασία του περιβάλλοντος», όπως τροποποιήθηκε με το ν. 3937/11 (ΦΕΚ 60/Α/31-3-2011) «Διατήρησης της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις»

Ν. 2204/1994 «Σύμβαση για την Βιοποικιλότητα» (ΦΕΚ 59/1994)

Ν. 3937/2011 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 60/31.3.2011)

ΚΥΑ 50743/2017(ΦΕΚ 4432 Β/15.12.17) «Αναθεώρηση εθνικού καταλόγου περιοχών του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000»

20. 4519/2018 «Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 25/20.02.2018)

Ν. 4685/2020 «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ Α 92/07.05.2020)

Αριθμ. ΥΠΕΝ/Δ ΝΕΠ/30858/1148 (2) Τροποποίηση των Μονάδων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής ’’(Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.)’’ του άρθρου 34 του ν. 4685/2020 (Α’ 92). (ΦΕΚ Β 1877/15.04.2022)

Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας και χλωρίδας όπως ενσωματώθηκε  στην εθνική έννομη τάξη με τις:

ΚΥΑ 33318/3028/11.12.1998 (ΦΕΚ 1289/Β’/28.12.98) «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων) καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας», όπως τροποποιήθηκε από την ΚΥΑ αριθ. Η.Π. 14849/853/Ε103/04.04.2008 (Β’ 645) «Τροποποίηση των υπ’ αριθ.33318/3028/1998 κοινών υπουργικών αποφάσεων (Β’ 1289) και υπ’ αριθμ. 29459/1510/2005 κοινών υπουργικών αποφάσεων (Β ́992), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2006/105 του Συμβουλίου της 20ης Νοεμβρίου 2006 της Ευρωπαϊκής Ένωσης»

ΚΥΑ Η.Π.44105/1398/Ε.103/2013 (ΦΕΚ Β 1890/01.08.13) Τροποποίηση της αριθ. 29459/1510/2005 Κοινής Υπουργικής Απόφασης «Καθορισμός εθνικών ανωτάτων ορίων εκπομπών για ορισμένους ατμοσφαιρικούς ρύπους…» (992/Β) και (1131/Β), όπως τροποποιήθηκε με την αριθ. 14849/853/2008 ΚΥΑ (645/Β) και της αριθ. 33318/3028/1998 Κοινής Υπουργικής Απόφασης «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων) καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας» (Β΄1289), όπως τροποποιήθηκε με την αριθ. 14849/853/2008 ΚΥΑ (645/Β), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2013/17/ΕΕ του Συμβουλίου της 13ης Μαΐου 2013 της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλες διατάξεις»

Οδηγία 2009/147/ΕΚ (κωδικοποίηση της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ) περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών όπως ενσωματώθηκε στην εθνική έννομη τάξη με τα ακόλουθα:

Υ.Α. 414985/29.11.85 (ΦΕΚ Β 757/1985) “Μέτρα διαχείρισης της άγριας πτηνοπανίδας”.

KYA 37338/1807/E.103/01.09.10 (ΦΕΚ B 1495/06.09.2010) «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, “Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών”, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ».

ΚΥΑ Η.Π. 8353/276/Ε103/17-2-2012(ΦΕΚ 415/Β/23.02.2012) «Τροποποίηση και συμπλήρωση της υπ’ αριθ. 37338/1807/2010 κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ….» (Β΄ 1495), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ «Για τη διατήρηση των άγριων πτηνών» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ».

Φυσικό Περιβάλλον

Οι προστατευόμενες περιοχές που εμπίπτουν στη χωρική αρμοδιότητα της ΜΔ Κορινθιακού Κόλπου διακρίνονται για μία ποικιλία τύπων οικοτόπων και ειδών εθνικής, κοινοτικής και διεθνούς σημασίας. Φιλοξενεί είδη χλωρίδας και πανίδας και τύπους οικοτόπων που περιλαμβάνονται στην Οδηγία για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ), είδη ορνιθοπανίδας του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας για τη Διατήρηση των Άγριων Πτηνών (2009/147/ΕΚ), είδη που προστατεύονται από το Π.Δ. 67/81, καθώς και είδη που περιλαμβάνονται στη Σύμβαση της Βέρνης και τη CITES.

1. ΕΖΔ GR2530007 «Κορινθιακός Κόλπος»

Η ΕΖΔ του Κορινθιακού Κόλπου έχει έκταση 236.571,15 ha και έχει αμιγώς θαλάσσιο χαρακτήρα. Φιλοξενεί σημαντικούς θαλάσσιους οικοτόπους όπως οι οικότοποι προτεραιότητας των λιβαδιών ποσειδωνίας και των παράκτιων λιμνοθαλασσών. Σημαντική είναι και η παρουσία των υφάλων (υποθαλάσσιοι βραχώδεις σχηματισμοί), που αποτελούν ενδιαιτήματα για μια πληθώρα ειδών ασπονδύλων, χλωρίδας και ιχθυοπανίδας. Ξεχωρίζουν οι κοραλλιγενείς ύφαλοι ροδοφυκών σε βάθη > 20μ., ενδιαιτήματα ιδιαίτερης φυσικής και οικονομικής αξίας.

Στον παρακάτω πίνακα περιλαμβάνονται οι τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ στην ΕΖΔ του Κορινθιακού Κόλπου.

Το θαλάσσιο οικοσύστημα της περιοχής παρέχει ενδιαιτήματα διατροφής και διαχείμασης στις χελώνες *Caretta caretta (Panagopoulou 2021) και *Chelonia mydas (Πράσινη χελώνα), που περιλαμβάνονται στα είδη προτεραιότητας του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η παρουσία θαλάσσιων θηλαστικών, όπως τα κητώδη Tursiops truncatus (Ρινοδέλφινο) του Παραρτήματος II, καθώς και Delphinus delphis (Κοινό δελφίνι), Stenella coeruleoalba (Ζωνοδέλφινο) και σπανιότερα Grampus griseus (Σταχτοδέλφινο) του Παραρτήματος IV. Περιστασιακά έχουν καταγραφεί και άτομα Balaenoptera physalus (Πτεροφάλαινα) και Physester macrocephalus (Φυσητήρας). Στο παρελθόν η περιοχή φιλοξενούσε ένα πληθυσμό Monachus monachus (Μεσογειακή φώκια), ο οποίος σταδιακά φαίνεται ότι κατέρρευσε και σήμερα η παρουσίαση του είδους είναι περιστασιακή (Bearzi et al. 2016).

Το κοινό δελφίνι φαίνεται να εμφανίζει σταθερή παρουσία στην περιοχή του Κορινθιακού παρά τα μεγάλα βάθη. Σε αντίθεση με άλλες περιοχές όπου συνήθως προτιμά μικρότερα βάθη, στον Κορινθιακό παρουσιάζει πελαγική συμπεριφορά και εντοπίζεται κυρίως σε βάθη 500-900m. Ο πληθυσμός του είναι γενετικά σχετικά απομονωμένος από άλλους πληθυσμούς (π.χ. του Ιονίου), εκτιμάται σε μόλις λίγες δεκάδες άτομα και για το λόγο αυτό αντιμετωπίζει υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης (Frantzis et al., 2003; Frantzis, 2009; Bearzi et al., 2016). Πιθανώς λόγω του μικρού μεγέθους του πληθυσμού το είδος παρατηρείται συνήθως σε μικτά κοπάδια μαζί με ζωνοδέλφινα, με τα οποία φαίνεται και να υβριδίζει, και σταχτοδέλφινα (Frantzis & Herzig 2002, Bearzi et al. 2016).

Σημαντικότερες απειλές για τους θαλάσσιους οικοτόπους και τα είδη της περιοχής είναι η ρύπανση από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες που ασκούνται κυρίως περιμετρικά του Κόλπου (π.χ. εξορυκτική δραστηριότητα), η αγκυροβολία σκαφών σε λιβάδια ποσειδωνίας, η αλιεία με δίχτυα σε ενδιαιτήματα κοραλλιγενών υφάλων («τραγάνες») που προκαλεί φθορά τόσο στο υπόστρωμα όσο και στα αλιευτικά εργαλεία, και η εποίκιση της περιοχής από αλλόχθονα ή/και εισβλητικά θαλάσσια είδη που ευνοoύνται από την αύξηση της θερμοκρασίας. Για τους λόγους αυτούς θεωρείται αναγκαία η εφαρμογή μέτρων διαχείρισης προστασίας, όπως η χαρτογράφηση των θαλάσσιων οικοτόπων, ο έλεγχος των κύριων πηγών ρύπανσης, η διευθέτηση της αγκυροβολίας και η εγκατάσταση ναυδέτων για τα σκάφη σε κατάλληλες θέσεις και η χρήση κατάλληλων αλιευτικών μεθόδων και εργαλείων. Στις θαλάσσιες περιοχές του δικτύου Natura 2000 έχει απαγορευτεί η αλιεία με στατικά δίχτυα και στους κοραλλιγενείς υφάλους η αλιεία με μηχανότρατα, δράγα, γρίπο ή άλλο συρόμενο δικτυωτό εργαλείο.

1. ΕΖΔ GR2450004 «Παραλιακή Ζώνη από Ναύπακτο έως Ιτέα – Περιοχή Πηγών Χιλιαδού»

Η περιοχή καλύπτεται σε μεγάλο βαθμό από μεσογειακούς θαμνώνες με κυρίαρχους τους δενδρώδεις σχηματισμούς αρκεύθων (κυρίως Juniperus phoenicea), ενώ σημαντική είναι και η παρουσία μακκίας βλάστησης (garrigues της Ανατολικής Μεσογείου, οικότοπος 5340) με κυρίαρχα είδη τα Quercus coccifera (πουρνάρια) και Phillyrea latilfolia (φιλλύκια), φρυγάνων (οικότοπος 5420), καθώς και θερμομεσογειακών θαμνώνων με σχηματισμούς από Euphorbia dendroides, Phlomis fruticosa και Quercus coccifera (οικότοπος 5330). Σημαντική έκταση της περιοχής καλύπτεται επίσης από ελαιώνες και μη αρδεύσιμη αγροτική γη.

Οι τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ που απαντώνται στην περιοχή GR2450004 παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.

Στην περιοχή απαντώνται σημαντικά είδη πανίδας και χλωρίδας που προστατεύονται από την εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία ή/και εντάσσονται σε κατηγορία κινδύνου με βάση τα κριτήρια της IUCN. Ιδιαίτερα σημαντικά είδη είναι τα εξής:

-Είδη ιχθυοπανίδας: το είδος Aphanius fasciatus του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και τα ενδημικά Economidichthys pygmaeus (λουρογοβιός), Pelasgus stymphalicus (Στυμφαλικός Πελασγός), Valencia robertae και Squalius sp. Evinos (η συστηματική ταξινόμησή του δεν έχει προσδιοριστεί),

-Τα είδη ερπετοπανίδας των Παραρτημάτων II και IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ *Chelonia mydas (Πράσινη χελώνα) κοντά στις ακτές της ΕΖΔ, Testudo hermanni (Μεσογειακή χελώνα) και Zamenis situla (Σπιτόφιδο),

-Τα είδη Θηλαστικών των Παραρτημάτων II και IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ Lutra lutra (Βίδρα), Canis lupus (Λύκος) και αρκετά είδη νυχτερίδων, το είδος Felis sylvestris (Αγριόγατα) του Παραρτήματος IV και το Canis aureus (Τσακάλι) του Παραρτήματος V,

-Είδη ορθοπτέρων: το είδος του Παραρτήματος ΙΙ Paracaloptenus caloptenoides και τα ελληνικά ενδημικά Gryllotalpa krimbasi και Eupholidoptera megastyla,

-Το είδος λεπιδοπτέρου Papilio alexanor του Παραρτήματος IV,

-Είδη χλωρίδας: Campanula topaliana ssp. cordifolia και πολλά είδη ορχιδεών που προστατεύονται από την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ και τη CITES με σημαντικότερα τα Ophrys argolica (ενδημικό της Ελλάδας) και Anacamptis boryi.

Κατά μήκος των ακτών σχηματίζονται δελταϊκά και αλλουβιακά ριπίδια στις περιοχές εκβολής των ποταμών και των ρεμάτων, λόγω της απόθεσης φερτών υλικών από περιοχές έντονου αναγλύφου προς περιοχές με χαμηλό ανάγλυφο. Ιδιαίτερης σημασίας είναι το σύστημα των εκβολών του ποταμού Μόρνου όπου απαντάται ένας σημαντικός πληθυσμός τσακαλιών με μακρόχρονη παρουσία στην περιοχή. Το δέλτα του Μόρνου φιλοξενεί επίσης ένα πολύ μεγάλο αριθμό ειδών πουλιών (>70 είδη πουλιών: ερωδιόμορφα, αρπακτικά, παρυδάτια και στρουθιόμορφα) και αποτελεί ζώνη διάβασης ιδιαίτερα κατά την εαρινή μετανάστευση των πουλιών. Το δέλτα και οι καλλιέργειες που αναπτύσσονται στις εύφορες εκτάσεις του προσφέρουν σταθμό ξεκούρασης και τροφοληψίας για σημαντικά είδη της ορνιθοπανίδας (Παράρτημα Ι της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ) κατά τη μετανάστευση, όπως κοπάδια από χαλκόκοτες (Plegadis falcinellus), πορφυροτσικνιάδες (Ardea purpurea), λευκοτσικνιάδες (Egretta garzetta), κρυπτοτσικνιάδες (Ardeola ralloides) και καλαμοκανάδες (Himantopus himantopus). Επίσης, στην περιοχή διαχειμάζουν, μεταξύ άλλων, καλαμόκιρκοι (Circus aeruginosus) και χειμωνόκιρκοι (Circus cyaneus). Έχει ακόμα παρατηρηθεί πετρίτης (Falco peregrinus), ήταυρος (Botaurus stellaris) και βαλτόμπουφος (Asio flammeus).

Στην περιοχή της Φωκίδας υπάρχουν επίσης μικροί υγρότοποι υψηλής οικολογικής αξίας με σημαντικότερο τις πηγές της Χιλιαδούς που αποτελούν ενδιαίτημα για τα είδη Valencia robertae (Barbieri et al. 2015), Pelasgus stymphalicus και Economidichthys pygmaeus, και εκβάλλουν μέσω ενός καναλιού στην παραλία της Χιλιαδούς. Το υγροτοπικό σύστημα καλύπτεται σήμερα κατά κύριο λόγο από καλλιέργειες. Επίσης, στο Μοναστηράκι εντοπίζεται παράκτιος υγρότοπος (διβάρι) που συνδέεται μέσω ενός καναλιού μήκους 30m με τη θάλασσα. Σε γειτνίαση με την ΕΖΔ, στα νοτιοανατολικά της Μαγούλας εντοπίζεται και άλλος υγρότοπος με πυκνό καλαμιώνα έκτασης περίπου 8 ha.

-ΖΕΠ GR2450009 «Ευρύτερη Περιοχή Γαλαξιδίου»

Ο έντονα λοφώδης χαρακτήρας της ευρύτερης περιοχής του Γαλαξιδίου, με υψόμετρα που κυμαίνονται κυρίως μεταξύ 300 και 800m, που σε μεγάλο βαθμό καλύπτεται από θαμνώνες, στεππικές ανοιχτές εκτάσεις με αραιή βλάστηση και βοσκότοπους αποτελούν οικοσυστήματα σημαντικά για τη βιοποικιλότητα και ιδιαίτερα για πολλά είδη πτηνών. Ξεχωρίζουν τα είδη του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ Falco naumanni (Κιρκινέζι), Alectoris graeca (Πετροπέρδικα), Emberiza caesia (Φρυγανοτσίχλονο), Sylvia rueppelli (Αιγαιοτσιροβάκος) και Falco biarmicus (Χρυσογέρακο), τα οποία αποτελούν είδη χαρακτηρισμού της ΖΕΠ. Επίσης, έχουν σημαντική παρουσία τα είδη Sylvia hortensis (Δεντροτσιροβάκος), Emberiza melanocephala (Αμπελουργός) και Oenanthe hispanica (Ασπροκωλίνα), το οποία αποτελούν είδη οριοθέτησης της ΖΕΠ. Στην περιοχή αναπαράγονται ακόμα τα είδη του Παραρτήματος Ι: Circaetus gallicus (Φιδαετός), Falco peregrinus (Πετρίτης), Bubo bubo (Μπούφος), Caprimulgus europaeus (Γιδοβίζι), Calandrella brachydactyla (Μικρογαλιάντρα), Lullula arborea (Δενδροσταρήθρα), Anthus campestris (Ωχροκελάδα) και Hippolais olivetorum (Λιοστριτσίδα) καθώς και το απειλούμενο Streptopelia turtur (Τρυγόνι).

Στην περιοχή απαντώνται επίσης σημαντικά είδη χλωρίδας και πανίδας, όπως η Campanula topaliana ssp. cordifolia, είδη ορχιδεών με σημαντικότερο το ενδημικό Ophrys argolica (ΠΔ 67/1981, CITES, Παράρτημα IV της 92/43/ΕΟΚ και χαρακτηρισμένο ως Τρωτό από την IUCN) και το λεπιδόπτερο Papilio alexanor (Παράρτημα IV της 92/43/ΕΟΚ).

ΖΕΠ-ΕΖΔ GR2320006 «Αλυκή Αιγίου»

Η Αλυκή Αιγίου αποτελεί μία μικρή παράκτια λιμνοθάλασσα έκτασης περίπου 18 ha που περιβάλλεται κυρίως από αλόφιλη βλάστηση, καλαμιώνες (κυρίως από Phragmites australis και περιφερειακά από μικρές συστάδες Arundo donax), σκίρπους (Scirpus maritimus), βούρλα (Juncus acutus, J. maritimus και J. heldreichianus), αλμυρίκια (Tamarix sp.) κ.ά.. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι τα αλίπεδα στο βόρειο τμήμα, στα οποία φύονται τα είδη Juncus acutus, J. maritimus, Limonium vulgare, L. angustifolium s.l., Arthrocnemum fruticosum, Inula crithmoides, Aster tripolium κ.ά.

Οι κύριοι οικότοποι που απαντώνται στην περιοχή παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.

Ο υγρότοπος είναι εξαιρετικά υψηλής σημασίας για την ορνιθοπανίδα ιδιαίτερα κατά την περίοδο της μετανάστευσης και το χειμώνα. Παρά το μικρό του μέγεθος παρέχει καταφύγιο για δεκάδες διαφορετικά είδη πουλιών και κυρίως για τα υδρόβια και παρυδάτια, πολλά εκ των οποίων είναι προστατευόμενα ή/και απειλούμενα.

Κατά την μετανάστευση, ιδιαίτερα την εαρινή, κάνει στάση για ξεκούραση και ανεφοδιασμό μια πληθώρα διαφορετικών ειδών πουλιών, μεταξύ των οποίων ερωδιοί (Egretta garzetta, Ardea cinerea, Ardeola ralloides, Ixobrychus minutus), παρυδάτια (Charadrius dubius, Calidris minuta, Tringa nebularia, Himantopus himantopus), γλαρόνια (Sternula albifrons, Sterna hirundo, Chlidonias leucopterus, Gelochelidon nilotica) και γλάροι (Chroicocephalus ridibundus, Larus melanocephalus).

Στον υγρότοπο διαχειμάζουν πολλά είδη παπιών, όπως κιρκίρια (Anas crecca), χουλαριόπαπιες (Spatula clypeata), πρασινοκέφαλες (Anas platyrhynchos), ψαλίδες (Anas acuta), αλλά και βαρβάρες (Tadorna tadorna), φοινικόπτερα (Phoenicopterus roseus) και σπανιότερα βουβόκυκνοι (Cygnus olor).

Η σημαντικότητά του αναγνωρίζεται επιπλέον και από το γεγονός ότι παρά τη μικρή του έκταση φιλοξενεί λίγα αναπαραγόμενα ζευγάρια από καλαμοκανάδες (Himantopus himantopus), νανογλάρονα (Sternula albifrons), ποταμογλάρονα (Sterna hirundo) και θαλασσοσφυριχτές (Charadrius alexandrinus), τα οποία περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας για τα Πτηνά.

Δράσεις

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ (MONITORING)

Ι. Καταγραφή του φυτοπλαγκτού στον Κορινθιακό Κόλπο

Στην περιοχή του Κορινθιακού Κόλπου ο ΟΦΥΠΕΚΑ υλοποιεί το έργο «Καταγραφή του φυτοπλαγκτού στον Κορινθιακό Κόλπο και εκτίμηση των θερμοκρασιακών μεταβολών που επηρεάζουν τα οικοσυστήματα και τους πληθυσμούς των ζώων» του Υποέργου 1 της Πράξης «Ολοκλήρωση Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών και διαχειριστικών δομών περιοχών Natura 2000» του ΕΠ «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020» (MIS 5130700).

Το φυτοπλαγκτόν αποτελεί τη βάση της τροφικής αλυσίδας των θαλάσσιων βιοκοινοτήτων και αλλαγές στα επίπεδά του έχουν άμεσο αντίκτυπο στα ανώτερα τροφικά επίπεδα (θαλάσσια ασπόνδυλα, ψάρια, θαλάσσιες χελώνες, δελφίνια). Επίσης, οι μεταβολές των πληθυσμών του φυτοπλαγκτού σχετίζονται άμεσα με τον ευτροφισμό και την θαλάσσια ρύπανση, καθώς και την αύξηση της θερμοκρασίας στη θάλασσα. Ο ευτροφισμός είναι η διεργασία αυξημένης παραγωγής του φυτοπλαγκτού και ανθίσεών του με την αύξηση των θρεπτικών στα παράκτια συστήματα, διεργασία που προάγεται από την αύξηση της θερμοκρασίας. Οι ανθίσεις φυτοπλαγκτού μπορούν να οδηγήσουν σε αυξημένη θολερότητα στη στήλη του νερού με μία σειρά επιπτώσεων στους θαλάσσιους φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς, τους θαλάσσιους οικοτόπους (ιδιαίτερα στα λιβάδια ποσειδωνίας), ακόμα και τον άνθρωπο.

Το έργο αποσκοπεί στον προσδιορισμό της σύνθεσης, κυριαρχίας, αφθονίας και βιομάζας του φυτοπλαγκτού και τη διερεύνηση των δυνητικών επιπτώσεων των παραπάνω χαρακτηριστικών του φυτοπλαγκτού σε ζωικούς οργανισμούς, όπως ενδεικτικά στην ανάπτυξη των μεδουσών. Λαμβάνονται υπόψη δορυφορικά δεδομένα συγκέντρωσης της χλωροφύλλης και συνδυαστικά με δεδομένα μεταβολών της θερμοκρασίας νερού στο θαλάσσιο περιβάλλον θα επιτρέψουν τον προσδιορισμό χωρο-χρονικών τάσεων της φυτοπλαγκτονικής κοινότητας, με απώτερος σκοπός τη μελέτη της δυναμικής των φυτοπλαγκτονικών κοινοτήτων στον Κορινθιακό Κόλπο, επιτρέποντας την εκτίμηση επιπτώσεων στην αλυσίδα των ζελατινωδών οργανισμών.

ΙΙ. Εποπτεία και αξιολόγηση του Καθεστώτος Διατήρησης των θαλάσσιων οικοτόπων και ειδών

Στο πλαίσιο του έργου «Εποπτεία και Αξιολόγηση του Καθεστώτος Διατήρησης προστατευόμενων ειδών και οικοτόπων στην Ελλάδα» που εκπονείται από το ΥΠΕΝ για την εφαρμογή των Οδηγιών για τη Φύση (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ και Οδηγία 2009/147/ΕΚ), υλοποιείται Δράση με αντικείμενο την «Εποπτεία και Αξιολόγηση του Καθεστώτος Διατήρησης θαλάσσιων τύπων οικοτόπων και ειδών κοινοτικού και εθνικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα» (Υπηρεσία 8). Σκοπός της δράσης είναι η αξιολόγηση του καθεστώτος διατήρησης των θαλάσσιων τύπων οικοτόπων και ειδών στις θαλάσσιες περιοχές του δικτύου Natura 2000 (βαθμός διατήρησης ανά κάθε περιοχή Natura 2000 και κατάσταση διατήρησης σε εθνικό επίπεδο/επίπεδο βιογεωγραφικής περιοχής), στις οποίες περιλαμβάνεται και η περιοχή του Κορινθιακού Κόλπου.

Ανθρωπογενής Δραστηριότητα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Μαρίνες και Καταφύγια – Αγκυροβόλια

Στον Κορινθιακό Κόλπο απαντώνται έξι τουριστικοί λιμένες. Η μαρίνα Λουτρακίου, η μαρίνα Ξυλοκάστρου, η μαρίνα Ιτέας, η μαρίνα Γριμπόβου Ναυπάκτου, το καταφύγιο – αγκυροβόλι στον Άγιο Νικόλαο Αιγίου και το καταφύγιο – αγκυροβόλι στο Σουσάκι Αγίων Θεοδώρων Κορινθίας.

Εμπορικοί λιμένες – Υποδομές

Έχουν αναπτυχθεί πολλά επιβατικά και εμπορικά λιμάνια ενώ υπάρχουν και κάποια μικρότερα.

Το λιμάνι της Κορίνθου λειτουργεί κυρίως ως εμπορικό λιμάνι και χρησιμοποιείται για την εξαγωγή και εισαγωγή προϊόντων καθώς και για την εξυπηρέτηση φορτηγών πλοίων σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Το νέο λιμάνι του Αιγίου ολοκληρώθηκε το 2014. Στο παλιό λιμάνι Αιγίου εξακολουθεί να υπάρχει κίνηση από φορτηγά πλοία. Παλαιότερα εκτελούνταν δρομολόγια μεταξύ του λιμανιού του Αιγίου και του Αγίου Νικολάου για τη μεταφορά επιβατών και οχημάτων. Η γραμμή σταμάτησε να λειτουργεί λίγο μετά την κατασκευή της γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου. Κοντά στην γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου λειτουργεί παράλληλα με την οδική σύνδεση η πορθμειακή γραμμή η οποία συνδέει τα δυο άκρα του στενού (μήκους 2 km). Σε αυτήν παρατηρείται καθημερινά πολύ μεγάλος αριθμός επιβατών.

Το λιμάνι της Ιτέας εμφανίζει επισκεψιμότητα μικρών κρουαζιερόπλοιων. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην παρουσία της περιοχής των Δελφών. Επιπλέον, στην Ιτέα υπάρχει εμπορικό λιμάνι στην θέση Άσπρα Σπίτια. Σε αυτό πραγματοποιείται η μεταφορά του βωξίτη (Αλουμίνιον της Ελλάδος ΒΕΑΕ).

Αλιεία

Στον Κορινθιακό Κόλπο υπάρχει σημαντική αλιευτική δραστηριότητα και στις βόρειες ακτές του εγκαταστάσεις υδατοκαλλιεργειών.

Μεταλλευτική δραστηριότητα

Στην περιοχή της Στερεάς Ελλάδας και σε άμεση γειτνίαση με τον Κορινθιακό Κόλπου λειτουργούν μονάδες εξόρυξης και επεξεργασίας βωξίτη.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ

Πευκοδάσος Πευκιά 

Το παραλιακό φυσικό πευκοδάσος χαλεπιού πεύκης ηλικίας 140 ετών και πλέον με υπόροφο αείφυλλων πλατύφυλλων κατά το μεγαλύτερο μέρος, σε μήκος 1760m παράλληλα με την ακτή και πλάτος που κυμαίνεται από 80 έως 220m. βρίσκεται στην περιοχή του Ξυλοκάστρου. Οι κλίσεις του εδάφους είναι πολύ μικρές 0-4%. Κατά καιρούς έχουν πραγματοποιηθεί συμπληρωματικές αναδασώσεις με αυτόχθονα αλλά και ξενικά είδη. Κύρια αυτόχθονα είδη είναι η χαλέπιος πεύκη, ο σχίνος, η μυρτιά, η λυγαριά, ο πρίνος, το αρμυρίκι, η μοσχοϊτιά, ο ασπάλαθος, ο ράμνος. Συμπληρωματικά φυτεύθηκαν κατά καιρούς κουκουναριές, κυπαρίσσια, κουτσουπιές, χαρουπιές, φοινικικός κέδρος, κουμαριές, πικροδάφνες, πλατάνια, μηδική, αγριελιές, δάφνες απόλλωνος, σπάρτα, καθώς και τα ξενικά είδη (σε μικρό ποσοστό) ευκάλυπτος, τραχεία πεύκη, θαλάσσια πεύκη, γλαυκά κυπαρίσσια, αγγελικές, κυανόφυλλες ακακίες, αλπίζιες. Κυρίαρχη εντύπωση είναι ότι πρόκειται για φυσικό δάσος. Υπάρχουν τρία αναψυκτήρια στο δάσος. Το μεγαλύτερο και πληρέστερο κατασκευάστηκε από τον ΕΟΤ και βρίσκεται στην αρχή του πευκοδάσους. Υπάρχει ένας κεντρικός πεζόδρομος που διασχίζει το δάσος κατά μήκος, αλλά μπορούν να κινηθούν και οχήματα σε περίπτωση φωτιάς, καθώς και δευτερεύοντα μονοπάτια, για περίπατο και αναψυχή. Το δίκτυο των μονοπατιών συμβάλλει τα μέγιστα στην υγεία του δάσους γιατί δεν συμπιέζεται το έδαφος σε όλη την επιφάνεια. Υπάρχει πολύ καλό δίκτυο υδροληψίας με πολλούς πυροσβεστικούς κρουνούς που εξυπηρετεί και την άρδευση των φυτών όπου απαιτείται. Υπάρχουν διάσπαρτα καθιστικά, κρήνες και δοχεία απορριμμάτων. Γενικά ο χώρος εποπτεύεται και λειτουργεί ικανοποιητικά με σεβασμό στο περιβάλλον αλλά και στα είδη τα οποία φιλοξενεί.

Φεστιβάλ – Διάφορες εκδηλώσεις

Είναι πολλά τα φεστιβάλ που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στις περιοχές γύρω από τον Κορινθιακό Κόλπο. Μεταξύ άλλων, το διεθνές φεστιβάλ της Πάτρας, του Αιγίου, του Λουτρακίου, το φεστιβάλ της Ζήριας το οποίο εμφανίζεται σε υψόμετρο 1.550 μέτρων, τα Πινδάρεια, τα Λαμπέτεια, και τα Επαμεινώνδια.  Επιπλέον, υπάρχουν οι «γιορτές». Σε αυτές, κάθε περιοχή επιλέγει να αναδείξει ένα τοπικό προϊόν και αφιερώνει μία μέρα σε φαγητό, ποτό, μουσική και χορό. Τέλος, διοργανώνονται πολλές εκδηλώσεις όπως είναι η αναπαράσταση της Ναυμαχίας της Ναύπακτου και οι εκδηλώσεις στους Δελφούς.

Κύριες πιέσεις και απειλές που εμφανίζουν υψηλή επίδραση στις ακόλουθες προστατευόμενες περιοχές Natura (SDF – end 2021 – 6/10/2022) :

ΕΖΔ GR2450004 – Παραλιακή ζώνη από Ναύπακτο έως Ιτέα – Περιοχή πηγών Χιλιαδού.

Τύπος απειλής (Τ.Α): Ν = Αρνητική́, Ρ = Θετική

Βαθμός απειλής (Β.Α): L = χαμηλός, Μ = μέσος, Η = υψηλός

Θέση (Θ): i = εντός της περιοχής, ο = εκτός της περιοχής, b = εντός και εκτός της περιοχής

ΕΖΔ – ΖΕΠ GR2320006 – Αλυκή Αιγίου (SDF – end 2021 – 6/10/2022)

Τύπος απειλής (Τ.Α): Ν = Αρνητική́, Ρ = Θετική

Βαθμός απειλής (Β.Α): L = χαμηλός, Μ = μέσος, Η = υψηλός

Θέση (Θ): i = εντός της περιοχής, ο = εκτός της περιοχής, b = εντός και εκτός της περιοχής

ΖΕΠ GR2450009 – Eυρύτερη Περιοχή Γαλαξειδίου (SDF – end 2021 – 6/10/2022)

Τύπος απειλής (Τ.Α): Ν = Αρνητική́, Ρ = Θετική

Βαθμός απειλής (Β.Α): L = χαμηλός, Μ = μέσος, Η = υψηλός

Θέση (Θ): i = εντός της περιοχής, ο = εκτός της περιοχής, b = εντός και εκτός της περιοχής