Γενική Περιγραφή

 
Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων

Tο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του Αιγαίου Πελάγους με έκταση περίπου 2.315 km². Περιλαμβάνει τη νήσο Αλόννησο, 6 μικρότερα νησιά (Περιστέρα, Κυρά Παναγιά, Ψαθούρα, Πιπέρι, Σκάτζουρα και Γιούρα) καθώς και 22 βραχονησίδες. Βάσει της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ έχει ενταχθεί στο οικολογικό δίκτυο  ΝΑΤURA 2000 με κωδικό GR 1430004, αποτελεί τόπο κοινοτικής σημασίας (ΤΚΣ-SCI) βάσει της απόφασης 613/2006/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και έχει χαρακτηριστεί ως ειδική ζώνη διατήρησης (ΕΖΔ) σύμφωνα με το Ν. 3937/2011. Ταυτόχρονα μέρος της περιοχής του Πάρκου αλληλοκαλύπτεται με την περιοχή με  κωδικό GR 1430005 έκτασης 129,67 km² η οποία έχει χαρακτηριστεί ως ζώνη ειδικής προστασίας (ΖΕΠ) σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. υπ’ αριθμ. Η.Π.37338/1807/Ε.103/2010 (Φ.Ε.Κ. Β’/1495/2010).

Οι προσπάθειες για την προστασία της περιοχής ξεκινούν από τις αρχές του 1970. Στις 31 Αυγούστου του 1986, υπεγράφη η πρώτη απόφαση από τον νομάρχη Μαγνησίας για την προστασία της μεσογειακής φώκιας (Monachus monachus) και των βιοτόπων της. Το 1988 ακολουθεί κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ) 30781/1521/1988 (ΦΕΚ Β’/68) για την προστασία της μεσογειακής φώκιας η οποία στη συνέχεια ανανεώθηκε το 1990 με την ΚΥΑ 49714/3453/1990 (ΦΕΚ Β’/462). Το Μάιο του 1992, με έκδοση Προεδρικού Διατάγματος (ΠΔ), χαρακτηρίστηκαν χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές των Σποράδων ως «Θαλάσσιο Πάρκο» και τον Ιούνιο του 2003 με Κοινή Υπουργική Απόφαση (Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., Υπ. Γεωργίας, Υπ. Εμπορικής Ναυτιλίας και Υπ. Ανάπτυξης) η περιοχή χαρακτηρίστηκε ως «Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο» και τέθηκε το γενικό διαχειριστικό πλαίσιο για την περιοχή.

Στις διατάξεις του άρθρου 18 του Ν 1650/86 ορίζονται τα εξής:

1. Η Αλόννησος είναι το μοναδικό κατοικημένο νησί του Ε.Θ.Π.Α.Β.Σ. Έχει έκταση 64 km² και μορφολογικά, αποτελείται από εκτεταμένες λοφοσειρές και χαμηλούς ορεινούς όγκους με μέγιστο υψόμετρο 493 m που στα βόρεια καταλήγουν σε απότομες ακτές. Στα ανατολικά σχηματίζονται μικρές επίπεδες πεδιάδες. Το νότιο τμήμα καλύπτεται από πευκοδάση, ενώ βορειότερα επικρατεί χαμηλή βλάστηση με πουρνάρια, σχίνα και κουμαριές. Η βλάστηση αποτελείται κυρίως από πυκνό μακκί με Quercus coccifera, Q. ilex, Arbutus unedo, Juniperus phoenicea, δάση χαλεπίου πεύκης και φρύγανα (Sarcopoterium spinosum).
2. Η Περιστέρα έχει έκταση 16 km² με ομαλές λοφοσειρές ύψους έως 250 m. Υπάρχουν ελάχιστα σπίτια και κατοικείται εποχιακά από λίγους μόνιμους κατοίκους της Αλοννήσου. Είναι καλυμμένο με μεσογειακή χαμηλή βλάστηση μακία και περιμετρικά πλήθος μικρών και μεγαλύτερων κόλπων.
3. Η Κυρά-Παναγιά με έκταση 25 km² είναι το πρώτο νησί που συναντάμε κατευθυνόμενοι προς το βόρειο τμήμα του Πάρκου. Πρόκειται για ορεινό νησί με ομαλό ανάγλυφο με μέγιστο υψόμετρο 305 m. Δύο αβαθείς κόλποι, στο Νότο ο Άγιος Πέτρος και στο Βορρά ο Πλανήτης, αποτελούν ασφαλή φυσικά λιμάνια. Καλύπτεται από πυκνή μεσογειακή χαμηλή βλάστηση με κυρίαρχο είδος το σχίνο (Pistaccia lendiscus) και τα πουρνάρια (Quercus coccifera). Μικροί κάμποι, βράχια και ψηλώματα με θέα, αποτελούν την εικόνα στο εσωτερικό.
4. Τα Γιούρα με έκταση 11 km² είναι βραχώδες και κρημνώδες νησί με το μεγαλύτερο υψόμετρο του Πάρκου (570m) όπου συναντώνται πολλά ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας. Στο νησί επιβιώνει ένα είδος κατσικιού (Capra aegagrus dorcas spp) που πολλοί το θεωρούν ενδημικό.
5. Η Ψαθούρα με έκταση 0,775 km² είναι το βορειότερο νησί του Πάρκου και το τοπίο εδώ είναι τελείως διαφορετικό. Είναι ένα μικρό επίπεδο νησί με μέγιστο ύψος τα 14m, ηφαιστειακής προέλευσης που καλύπτεται με συστάδες από ρείκι (Erica arborea) και πολλά άλλα είδη θάμνων. Παρατηρείται ένα είδος χλωρίδας που δεν απαντάται αλλού στο Πάρκο, το ενδημικό κρινάκι της θάλασσας (Pancratium maritium).
6. Το νησί Πιπέρι με έκταση 4,3 km² και μέγιστο υψόμετρο 354 m είναι ο πυρήνας του Πάρκου και υπόκειται σε αυστηρή προστασία κυρίως γιατί περιμετρικά του βρίσκονται πολλά θαλάσσια σπήλαια που αποτελούν μοναδικά αναπαραγωγικά καταφύγια της μεσογειακής φώκιας. Στόχος των περιοριστικών μέτρων είναι η προστασία του σημαντικότερου στο Πάρκο βιότοπου της μεσογειακής φώκιας, αλλά και των αρπακτικών που ζουν και αναπαράγονται στα απρόσιτα βράχια του νησιού, που διαθέτει και σπάνια χλωρίδα. Απόκρημνες βραχώδεις ακτές περιζώνουν το Πιπέρι. Το πευκοδάσος κυριαρχεί, ενώ δε λείπουν το πουρνάρι και τα φρύγανα, το σχίνο και τα χασμόφυτα στους γκρεμούς. Διαθέτει επίσης πλούσια ορνιθοπανίδα με πιο χαρακτηριστικό είδος τον μαυροπετρίτη (Falco eleonorae) λόγω των απόκρημνων αλίμανων ακτών.
7. Τα Σκάντζουρα με έκταση 6 km² είναι χαμηλό νησί με μέγιστο υψόμετρο 80 m και ομαλό ανάγλυφο. Η σειρά από χαμηλούς λόφους καταλήγει σε ακτές από άσπρη άμμο. Καλύπτεται από μακία βλάστηση και φρύγανα, ενώ υπάρχει δάσος με χαμηλής μορφής άρκευθο (Juniperus sp.). Τόσο τα Σκάντζουρα όσο και οι κοντινές βραχονησίδες Στρογγυλό και Πολεμικά, αποτελούν σημαντικό βιότοπο του αιγαιόγλαρου (Larus audouinii) και του μαυροπετρίτη (Falco eleonorae).

Εκτός του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου, στο δίκτυο Natura 2000 περιλαμβάνονται επίσης:

1. Το υπόλοιπο της περιοχής του δικτύου NATURA με κωδ. GR 1430004 εκτός του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου, έκτασης 176,45 km² που περιλαμβάνει τη νοτιοανατολική Σκόπελο και τις βραχονησίδες Άγιος Γεώργιος. Στην νοτιοανατολική ακτογραμμή της Σκοπέλου υπάρχουν 9-10 θαλάσσια σπήλαια τα οποία αποτελούν ιδανικά αναπαραγωγικά καταφύγια για μεσογειακή φώκια Monachus monachus και όπως έχει προκύψει από την επιστημονική έρευνα διαχρονικά, θεωρούνται εφάμιλλης σπουδαιότητας με αυτά στο Πιπέρι. Οι ακτές είναι απότομες και βραχώδεις και η πρόσβαση στα σπήλαια είναι δυνατή μόνο από τη θάλασσα. Η βλάστηση αποτελείται κυρίως από δάση χαλεπίου πεύκης, μακκί Quercus coccifera, ένα μικρό δάσος Quercus ilex, μακκία Oleo-Ceratonion, οπωροφόρα δέντρα και ελαιώνες. Υπάρχει επίσης πλούσια ορνιθοπανίδα με κυρίαρχα είδη τον θαλασσοκόρακα (Phalacrocorax aristotelis) και το μαυροπετρίτη (Falco eleonorae).
2. Ο όρμος Κουκουναριές και η ευρύτερη θαλάσσια περιοχή με έκταση 0,882 km² η οποία βάσει της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ έχει ενταχθεί στο οικολογικό δίκτυο ΝΑΤURA 2000 με κωδικό GR 1430003, αποτελεί τόπο κοινοτικής σημασίας (ΤΚΣ-SCI) βάσει της απόφασης 613/2006/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και έχει χαρακτηριστεί ως ειδική ζώνη διατήρησης (ΕΖΔ) σύμφωνα με το Ν. 3937/2011.

Η περιμετρική ακτογραμμή της Σκιάθου, οι νησίδες Ασπρόνησος, Άργκος, Μαραγκός, Ρέπι, Τσουγκριά, Τσουγκριάκι και η θαλάσσια περιοχή μεταξύ Σκιάθου και Σκοπέλου με έκταση 204,80 km² η οποία βάσει της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και σύμφωνα με την ΚΥΑ 50743/2017 (Φ.Ε.Κ.4432/Β’/2017), έχει ενταχθεί στο οικολογικό δίκτυο  ΝΑΤURA 2000 με κωδικό GR 1430009 ως ζώνη ειδικής προστασίας (ΖΕΠ).

Θεσμικό Πλαίσιο

 

Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων

To Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων ήταν η πρώτη θαλάσσια περιοχή της Ελλάδας που χαρακτηρίστηκε ως «Θαλάσσιο Πάρκο» και η μεγαλύτερη της Μεσογείου. Θεσμοθετήθηκε με Προεδρικό Διάταγμα (Φ.Ε.Κ. 519/Δ’/1992) το οποίο επικαιροποιήθηκε με την Κ.Υ.Α. 23537/2003 Φ.Ε.Κ. 621/Δ’/2003. Σκοπός της δημιουργίας του «Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου» ήταν η προστασία, η διατήρηση η διαχείριση της φύσης και του τοπίου, ως φυσικής κληρονομιάς και πολύτιμου εθνικού φυσικού πόρου, λόγω της μεγάλης βιολογικής, οικολογικής, αισθητικής, επιστημονικής, γεωμορφολογικής και παιδαγωγικής αξίας. Πέρα των πολλών σπανίων ειδών χλωρίδας, πανίδας και φυσικών διαπλάσεων και σχηματισμών στην περιοχή των Σποράδων ζει και αναπαράγεται ένας σημαντικός πληθυσμός της μεσογειακής φώκιας Monachus monachus, είδος που έχει χαρακτηριστεί ως το υπ’ αριθμόν 1 απειλούμενο με εξαφάνιση θαλάσσιο θηλαστικό.

Το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την περιοχή είναι:

 

 ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας.

Οδηγία 79/409/ΕΟΚ (όπως κωδικοποιήθηκε με την Οδηγία 2009/147/ΕΚ) περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών

 

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

Σύμβαση για το διεθνές εμπόριο ειδών της άγριας πανίδας και χλωρίδας που απειλούνται με εξαφάνιση (Σύμβαση CITES , Ουάσινγκτον1973)

Κύρωση από Ελλάδα:    Ν. 2055/1992 (Φ.Ε.Κ. 105/τ. Α’/1992).

Η Σύμβαση CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) ρυθμίζει το διεθνές εμπόριο ειδών της αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας που απειλούνται με εξαφάνιση.

Σύμβαση της Βαρκελώνης για την Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος και των Παράκτιων Περιοχών της Μεσογείου (Βαρκελώνη, 1976)

Κύρωση από Ελλάδα:    Ν. 855/1978 (Φ.Ε.Κ. 235/τ. Α’/1978)

Τα συμβαλλόμενα μέρη της σύμβασης της Βαρκελώνης είναι 22. Πρόκειται για διεθνή σύμβαση που περιλαμβάνει 21 χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο (συμπεριλαμβανομένων 8 χωρών της ΕΕ —Κροατία, Κύπρος, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Μάλτα, Σλοβενία και Ισπανία) και την ΕΕ.

Σύμβαση της Βόννης για τη διατήρηση των αποδημητικών ειδών που ανήκουν στην άγρια πανίδα (Βόννη 1979)

Κύρωση από Ελλάδα:    Ν. 2719/1999 (Φ.Ε.Κ. 106/τ. Α’/1999)

Εγκρίθηκε από την ΕΕ με τη με αρ. 82/461/EOK: Απόφαση του Συμβουλίου της 24ης Ιουνίου 1982 για τη σύναψη σύμβασης περί της διατήρησης των αποδημητικών ειδών που ανήκουν στην άγρια πανίδα.

Σύμβαση Βέρνης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης (Βέρνη, 1979)

Κύρωση από Ελλάδα:    Ν. 1335/1983 (Φ.Ε.Κ. 32/τ. Α’/1983)`1*/

Σύμβαση για την Ευρωπαϊκή Άγρια Ζωή και τους Φυσικούς Οικοτόπους υπογράφηκε στη Βέρνη στις 19 Σεπτεμβρίου, 1979 και στόχο έχει να προωθήσει τη συνεργασία ανάμεσα στα συμβαλλόμενα κράτη, με σκοπό τη διατήρηση της άγριας χλωρίδας και πανίδας και των οικοτόπων τους, καθώς και την προστασία απειλούμενων μεταναστευτικών ειδών.

Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη βιολογική ποικιλότητα (Ρίο Ντε Τζανέιρο, 1992)

Κύρωση από Ελλάδα:    N. 2204/1994 (Φ.Ε.Κ. 59/τ. Α’/1994)

Τον Ιούνιο του 1992 συναντήθηκαν στο Ρίο ντε Τζανέιρο οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων 172 χωρών για τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη.

Σύμβαση για την πρόσβαση στην πληροφόρηση, τη δημόσια συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για θέματα περιβάλλοντος. (Άαρχους, 1998)

Κύρωση από Ελλάδα:    Ν. 3422/2005 (Φ.Ε.Κ. 303/τ. Α’/2005)

Βασίζεται στην ανάγκη για προστασία, διατήρηση και βελτίωση της κατάστασης του περιβάλλοντος και την εξασφάλιση μιας αειφόρου και περιβαλλοντικά ορθής ανάπτυξης, αφού η κατάλληλη προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί ουσιώδη παράγοντα για την ανθρώπινη ευημερία και την απόλαυση βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων.

 

ΠΡΟΕΔΡΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ

Π.Δ. 67/81 «Περί Προστασίας της αυτοφυούς χλωρίδος και άγριας πανίδος και καθορισμού διαδικασίας συντονισμού και ελέγχου της ερεύνης επ’ αυτών», όπως διορθώθηκε με το Φ.Ε.Κ. 43/Α’/1981. (Φ.Ε.Κ. 23/τ. Α’/1981)

Π.Δ. 519/92  «Χαρακτηρισμός των Χερσαίων και Θαλάσσιων Περιοχών των Βορείων Σποράδων ως Θαλασσίου Πάρκου». (Φ.Ε.Κ. τ. Α’/519)

Π.Δ. 229/2012 (Φ.Ε.Κ. 229/Τ.Α.Α.Π.Θ./2012) «Έγκριση καταλόγου μικρών νησιωτικών υγροτόπων και καθορισμός όρων και περιορισμών για την προστασία και ανάδειξη των μικρών παράκτιων υγροτόπων που περιλαμβάνονται σε αυτόν». (Φ.Ε.Κ. 229/Τ.Α.Α.Π.Θ./2012)

 

ΝΟΜΟΙ

Ν.1650/1986 «Για την προστασία του Περιβάλλοντος» όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. (Φ.Ε.Κ. 160/τ. Α’/1986)

Ν. 2742/1999 «Χωρικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» (Φ.Ε.Κ. 207/τ. Α’/1999)

Ν.3044/2002 «Μεταφορά συντελεστή δόμησης και ρυθμίσεις άλλων θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων» (Φ.Ε.Κ. 197/τ. Α’/2002)

Ν.3937/2011 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις» (Φ.Ε.Κ. 60/τ. Α’/2011)

Ν.4109/2013 «Κατάργηση και συγχώνευση νομικών προσώπων του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα – Σύσταση Γενική Γραμματείας για το συντονισμό του κυβερνητικού έργου και άλλες διατάξεις» (Φ.Ε.Κ. 16/τ. Α’/2013)

Ν.4519/2018 «Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και άλλες διατάξεις» (Φ.Ε.Κ. 25/τ. A’/2018)

Ν.4685/2020 «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις (Φ.Ε.Κ. 92/τ. Α’/2020)

 

ΚΟΙΝΕΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

Κ.Υ.Α. 414985/1985 «Μέτρα διαχείρισης της άγριας πτηνοπανίδας» (Φ.Ε.Κ. 57/τ. Β’/1985)

Υπουργική απόφαση ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/2144/98/19-07-1997 (Φ.Ε.Κ. 6602/Β’/1997) «Συμπληρωματική κήρυξη ολοκλήρου της Νήσου Κυρά Παναγιάς, Δήμου Αλοννήσου Β. Σποράδων και του περιβάλλοντος αυτήν κηρυγμένου θαλάσσιου Πάρκου Β. Σποράδων ως αρχαιολογικού χώρου».

Κ.Υ.Α. 33318/3028/11-12-98  «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων) καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (εναρμόνιση με την οδηγία 92/43) (Φ.Ε.Κ. 1289/τ. Β’/1998)

Κ.Υ.Α. 23537/2003  «Χαρακτηρισμός της Χερσαίας και Θαλάσσιας Περιοχής των Βορείων Σποράδων ως Θαλασσίου Πάρκου» (Φ.Ε.Κ. 621/τ. Δ’/2003)

Κ.Υ.Α. Η.Π. 14849/853/Ε103/4-4-2008 «Τροποποίηση των υπ’ αριθμ. 33318/3028/1998 κοινών υπουργικών αποφάσεων (1289/Β΄/1998) και υπ’ αριθμ. 29459/1510/2005 κοινών υπουργικών αποφάσεων (992/B’/2005), σε συμμόρφωση με διατάξεις της οδηγίας 2006/105 του Συμβουλίου της 20ης Νοεμβρίου 2006 της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Φ.Ε.Κ. 645/τ. Β’/2008)

Κ.Υ.Α. με αριθμ. Η.Π.37338/1807/Ε.103/2010 «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, “Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών”, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ» (Φ.Ε.Κ. 1495/τ. Β’/2010)

Κ.Υ.Α. Αριθμ. ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/ 60806/2748/2011 «Έγκριση αναοριοθέτησης ενάλιου αρχαιολογικού χώρου Βορείων Σποράδων – Αλοννήσου» (Φ.Ε.Κ. 1741/τ. Β’/2011)

Κ.Υ.Α. Η.Π. 8353/276/Ε103/17-2-2012 «Τροποποίηση και συμπλήρωση της υπ’ αριθ. 37338/1807/2010 κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ….» (Β΄ 1495), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ «Για τη διατήρηση των άγριων πτηνών» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ (Φ.Ε.Κ. 415/τ. Β/2012)

Κ.Υ.Α. Αριθμ. ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΠΚΑΧΜΑΕ/Φ53/12387/6960/772/240 «Ίδρυση Ενάλιων Επισκέψιμων Αρχαιολογικών Χώρων −όροι, προϋποθέσεις λειτουργίας και επιτρεπόμενες δραστηριότητες εντός αυτών, σε θαλάσσιες περιοχές των Νήσων Σποράδων και στον Δυτικό Παγασητικό, Π.Ε. Μαγνησίας, Περιφέρειας Θεσσαλίας» (Φ.Ε.Κ. 119/τ. Β’/2015)

Κ.Υ.Α. 50743/2017 «Αναθεώρηση εθνικού καταλόγου περιοχών του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000» (Φ.Ε.Κ. 4432/τ. Β’/2017)

Κ.Υ.Α. Αριθμ. ΥΠΕΝ/ΥΠΡΓ/84580/8195 «Θέσπιση εισιτηρίου εισόδου επίσκεψης στην Α’ Ζώνη του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Αλοννήσου – Βορείων Σποράδων» (Φ.Ε.Κ. 3832/τ. Β’/2020)

ΚΥΑ Αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/79100/2510 «Τροποποίηση της υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΥΠΡΓ/84580/8195 κοινής υπουργικής απόφασης «Θέσπιση εισιτηρίου εισόδου επίσκεψης στην Α’ Ζώνη του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Αλοννήσου – Βορείων Σποράδων» (3832/ Β’/2020)» (Φ.Ε.Κ. 4359/τ. Β’/2021)

 

ΛΟΙΠΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ (ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ/ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ)

Απόφαση 1460/2001 «Ίδρυση μονίμου καταφυγίου άγριας ζωής στην περιοχή “Διάσελο”  Δήμου Αλοννήσου Ν. Μαγνησίας» (ΦΕΚ 904/τ. Β’/2001)

Φυσικό Περιβάλλον

 

Οι Βόρειες Σποράδες είναι ένα σύμπλεγμα νησιών που βρίσκεται στο ΒΔ Αιγαίο, βόρεια της Εύβοιας και ανατολικά του Πηλίου. Η περιοχή NATURA 2000 με κωδικό GR1430004 περιλαμβάνει το νοτιοανατολικό τμήμα της Σκοπέλου και την Αλόννησο, που είναι τα μόνα κατοικούμενα τμήματά της και μικρότερα νησιά και νησίδες που δεν κατοικούνται, με εξαίρεση κάποιους φύλακες και περιστασιακούς βοσκούς. Το μεγαλύτερο τμήμα της προτεινόμενης περιοχής (94%) καλύπτεται από θάλασσα. Όσον αφορά στη γεωλογία τους, στα περισσότερα νησιά επικρατούν τα ασβεστολιθικά πετρώματα με εξαίρεση την Ψαθούρα, που έχει καθαρά ηφαιστειογενή προέλευση. Κοντά στην Ψαθούρα βρίσκεται ένα ανενεργό ηφαίστειο.

Στη Σκόπελο σχηματίζονται κοιλάδες με απότομες πλαγιές και χείμαρροι. Η βλάστηση ποτελείται κυρίως από δάση χαλεπίου πεύκης, μακκί Quercus coccifera, ένα μικρό δάσος Quercus ilex, μακκία Oleo-Ceratonion, οπωροφόρα δέντρα και ελαιώνες. Η βλάστηση στην Αλόννησο αποτελείται κυρίως από πυκνό μακκί με Quercus coccifera, Q. ilex, Arbutus unedo, Juniperus phoenicea, δάση χαλεπίου πεύκης και φρύγανα (Sarcopoterium spinosum). Το πευκοδάσος στη Σκόπελο και στην Αλόννησο έχει αντικαταστήσει τα είδη βελανιδιάς που επικρατούσαν παλαιότερα. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της ευνόησης των πευκοδασών, γιατί το ξύλο τους χρησιμοποιείται στην κατασκευή πλοίων.

Το τμήμα των Βορείων Σποράδων που συμπεριλαμβάνεται στην περιοχή, περιλαμβάνει το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο και αντιπροσωπεύει ένα μοναδικό σύμπλεγμα χερσαίων και θαλάσσιων μεσογειακών οικοτόπων. Περιλαμβάνει πολλούς τύπους βλάστησης μεταξύ των οποίων θαλάσσιους οικοτόπους προτεραιότητας με άριστη αντιπροσωπευτικότητα. Επίσης, φιλοξενεί πολλά είδη φυτών και ζώων μεταξύ των οποίων και ενδημικά, σπάνια ή προστατευόμενα είδη καθώς επίσης και taxa στο νοτιότερο ή βορειότερο άκρο εξάπλωσής τους. Το νησί Πιπέρι είναι περιοχή προστατευόμενη από τη Σύμβαση της Βαρκελώνης. Εκτός από το επιστημονικό και εκπαιδευτικό της ενδιαφέρον, η προτεινόμενη περιοχή έχει και μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, καθώς στα νησιά υπάρχουν ευρήματα και μνημεία των προϊστορικών, κλασικών και βυζαντινών χρόνων (σπηλαιολογικά ευρήματα, ναυάγια πλοίων, παλιά μοναστήρια και εκκλησίες). Οι πολυάριθμες σπηλιές και οι παραλίες που σχηματίζονται μεταξύ των απότομων βραχωδών ακτών αποτελούν ιδανικά καταφύγια της μεσογειακής φώκιας, της οποίας ο πληθυσμός στην περιοχή εκτιμάται ως ο σημαντικότερος της Μεσογείου.

Το Πιπέρι, η πιο σημαντική περιοχή αναπαραγωγής της μεσογειακής φώκιας, αποτελεί και τον πυρήνα του θαλάσσιου πάρκου των Β Σποράδων. Ένας απομονωμένος πληθυσμός του Capra aegagrus ssp. dorcas ζει αποκλειστικά στη Γιούρα. Επίσης αξιόλογη είναι η ερπετοπανίδα της περιοχής που περιλαμβάνει σπάνια και προστατευόμενα είδη. Η ορνιθοπανίδα είναι πλούσια σε είδη και περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό μεταναστευτικών πουλιών καθώς και πολλά είδη που αναπαράγονται στην προτεινόμενη περιοχή. Η πανίδα των ασπόνδυλων είναι επίσης σημαντική καθώς περιλαμβάνει πολλά ενδημικά είδη ισοπόδων, ιδιαίτερα στη σπηλιά του Κύκλωπα, στη Γιούρα. Οι θαλάσσιοι βιότοποι χαρακτηρίζονται από αφθονία ειδών σε καλούς πληθυσμούς. Η υψηλή ποικιλότητα των θαλάσσιων ειδών οφείλεται κατά ένα μέρος στην ποικιλότητα των θαλάσσιων οικοτόπων (όπως τα άριστα λιβάδια Posidonia, οι ύφαλοι κ.λπ.) και στην έλλειψη ρύπανσης. Το γεγονός αυτό κάνει την προτεινόμενη περιοχή σημαντική από συστηματική και ζωογεωγραφική άποψη. Εδώ, έχουν επίσης καταγραφεί 170 είδη ψαριών, 70 είδη αμφιπόδων και 40 είδη σπόγγων. Η πλούσια χασμοφυτική βλάστηση που περιλαμβάνει πολλά ενδημικά είδη, έχει μεγάλο φυτογεωγραφικό και οικολογικό ενδιαφέρον. Υπάρχουν είδη που εξαπλώνονται στο νότιο Αιγαίο, για τα οποία τα Γιούρα αποτελούν το βορειότερο άκρο εξάπλωσής τους.

 

ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ

Εκτάσεις θαλάσσιου βυθού με βλάστηση (Ποσειδώνιες), Αβαθείς κολπίσκοι και κόλποι, Ύφαλοι, Απόκρημνες βραχώδεις ακτές με βλάστηση στη Μεσόγειο (με ενδημικά Limonium spp.), Υποτυπώδεις κινούμενες θίνες, Μεσογειακά εποχικά τέλματα, Υψηλοί θαμνώνες με Juniperus phoenicea, Χαμηλές διαπλάσεις με Euphorbia κοντά σε απόκρημνες βραχώδεις ακτές, Διαπλάσεις ή σχηματισμοί ή θαμνώδεις φυτοκοινωνίες με Euphorbia dendroides, Φρύγανα Sarcopoterium spinosum, Ψευδοστέπα με αγρωστώδη και μονοετή φυτά (Thero-Brachypodietea), Δάση σκληρόφυλλων που χρησιμοποιούνται για βοσκή (dehesas) με Quercus ilex, Ασβεστολιθικά βράχια του Αιγαίου, Σπήλαια των οποίων δεν γίνεται τουριστική εκμετάλλευση, Θαλάσσια σπήλαια εξολοκλήρου ή κατά το ήμισυ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, Παρόχθια δάση-στοές της θερμής Μεσογείου (Nerio-Tamaricetea), Δάση με Quercus ilex, Μεσογειακά πευκοδάση με ενδημικά είδη πεύκων της Μεσογείου με Pinus halepensis.

Όσον αφορά τώρα την κατάταξη των τύπων φυσικών οικοτόπων βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας και κατηγοριοποίησης τους, με βάση την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ «Για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας», έχουμε για την περιοχή ΝΑTURA (ΤΚΣ) με κωδικό GR 1430004 που αφορά το ‘’Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Βορείων Σποράδων και Ανατολική Σκόπελος’’ τους εξής:

 

1110 Αμμοσύρσεις που καλύπτονται διαρκώς από θαλάσσιο νερό μικρού βάθους

1120 Εκτάσεις θαλάσσιου βυθού με βλάστηση από φύκια (ποσειδωνίες) *

1150 Παράκτιες λιμνοθάλασσες *

1170 Ύφαλοι

1210 Μονοετής βλάστηση μεταξύ των ορίων πλημμυρίδας και άμπωτης

1240 Απόκρημνες βραχώδεις ακτές στη μεσόγειο με ενδημικά Limonium spp.

1410 Μεσογειακά αλίπεδα με juncetalia maritimi

2110 Υποτυπώδεις κινούμενες θίνες

3170 Μεσογειακά εποχιακά τέλματα *

5210 Δενδροειδή με juniperus spp.

5330 Θερμομεσογειακές και προερημικές λόχμες

5420 Φρύγανα Sarcopoterium spinosum

6220 Ψευδοστέπα με αγροστώδη και μονοετή φυτά από Thero-Brachypodietea *

8140 Λιθώνες της Ανατολικής Μεσογείου

8210 Ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση

8310 Σπήλαια των οποίων δεν γίνεται τουριστική εκμετάλλευση

8330 Θαλάσσια σπήλαια εξ’ ολοκλήρου ή κατά το ήμισυ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας

9320 Δάση με Olea and ceratonium

9340 Δάση με Quercus ilex and Quercus rotundifolia

9540 Μεσογειακά πευκοδάση με ενδημικά είδη πεύκων της Μεσογείου

 

ΧΛΩΡΙΔΑ

Τα νησιά καλύπτονται από Μεσογειακά δάση κωνοφόρων, μακία βλάστηση με θάμνους όπως η κουμαριά, το σχίνο, το φιλλύκι, το ρείκι, ο ράμνος και το πουρνάρι, συχνά με μορφή δενδρώδη. Ακόμα συναντούμε αειθαλή, όπως το Κρητικό σφενδάμι, η Αγριελιά, το Θαμνοκυπάρισσο και το σπάνιο δεντράκι Amelanchier chelmea. Συνηθισμένα είναι ακόμα τα φρύγανα με πολλά είδη. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι και η χασμοφυτική χλωρίδα, με αρκετά ενδημικά φυτά, όπως η Campanula reiseri, η Campanula rechingeri, το Linum gyaricum, η Arenaria phitosiana, κ.α. Ακόμα συναντούμε πόες και αγριολούλουδα.

ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΕΙΔΗ ΧΛΩΡΙΔΑΣ

Κρινάκι της θάλασσας (Pancratium maritimum)

Καπουστίνος (Consolida regalis)

Φριτιλάρια  (Fritillaria sporadum)

Λυχναράκι (Arisarum vulgare)

Symphyandra sporadum

Campanula skopelia

Campanula sciathia

Scutellaria sporadum

Dianthus desideratus

Dianthus desideratus

Galium reiseri

Aphanes minutiflora

Arenaria phitosiana

Campanula sporadum

ΚΟΙΝΑ ΕΙΔΗ ΧΛΩΡΙΔΑΣ

Acer sempervirens

Anthillis hermanniae

Αγριελιά (Olea europaea ssp oleaster)

Φιλλύκι (Phillyrea media)

Πουρνάρι (Quercus coccifera)

Αριά (Quercus ilex)

Κουμαριά (Arbutus unedo)

Μυρτιά (Myrtus communis)

Σχίνος (Pistacia lentiscus)

Κοκορεβιθιά (Pistacia terebinthus)

Λαδανιά (Cistus incanus-creticus)

Θυμάρι (Coridothymus capitatus)

Ασφάκα (Phlomis fruticosa)

Ρίγανη η νησιώτικη (Origanum onites)

Κρίταμο (Crithmum maritimum)

Πικραλίδα (Taraxacum officinale)

Κάπαρη (Capparis orientalis)

Φασκομηλιά (Salvia fruticosa)

Αγιόκλημα (Lonicera carpifolium)

Υπερικό το διάτρητο (Hypericum perforatum)

Μολόχα (Malva sylvestris)

Κρόκος (Crocus sp.)

Ρείκι (Erica manipuliflora

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΕΙΔΗ ΧΛΩΡΙΔΑΣ

Scutellaria sporadum

Scorzonera mollis

Ophrys Fusca

Nigella arvensis ssp.arvensis

Malcolmia macrocalyx ssp.naxensis

Leontodon graecus

Inula candida ssp. limonella

Helictotrichon cycladum

Helictotrichon convolutum

Euphorbia dendroides

Cyclamen hederifolium

Cyclamen graecum

Crepis hellenica ssp.hellenica

Campanula reiseri

Campanula rechingeri

Brassica cretica ssp aegaea

Anthillis hermanniae

Anthemis scopulorum

Anthemis flexicaulis

Carduus macrocephalus ssp.sporadum

Centaurea raphanina

Crocus sieberi ssp. atticus

Galium reiseri

Silene Multicaulis ssp.genistifolia

Stachys tetragona

Symphyandra sporadum

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΧΛΩΡΙΔΑ

Ποσειδωνία (Posidonia οceanica)

Cymodocea nodosa

ΞΕΝΙΚΑ ΕΙΔΗ

Halophila stipulacea

Caulerpa spp.

 

ΠΑΝΙΔΑ

ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ

Η ορνιθοπανίδα των Βορείων Σποράδων παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον σε διεθνές επίπεδο με κυριότερα είδη:

Θαλασσοπούλια

Αρτέμης (Calonectris diomedea)

Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis)

Αιγαιόγλαρος (Larus audouinii)

Μύχος (Puffinus yelkouan)

Ασημόγλαρος (Larus argentatus)

Αρπακτικά

Πετρίτης (Falco peregrinus)

Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus)

Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae)

Φιδαετός (Circaetus gallicus)

Κίρκος (Circus sp.)

Κουκουβάγια (Athene noctura)

Γκιώνης (Otus scops)

Γερακίνα (Buteo buteo)

Άλλα πτηνά

Κόρακας (Corvus corax)

Κουρούνα (Corvus corone cornix)

Αγριοπερίστερο (Columba livia)

Μαυροσταχτάρα (Apus apua)

Νησιώτικη πέρδικα (Alectoris chukar)

Φυλλοσκόπος (Phylloscopus bonelil)

Δενδροφυλλοσκόπος (Phylloscopus collybita)

Σταχτοτσικνιάς (Ardea cinerea)

Αγριοπερίστερο (Columba livia)

Κότσυφας (Turdus merula )

Ασπροπάρης (Neophron percopterus)

Ακτοκελάδα Anthus spinolwtta

Θαμνοφυλλοσκόπος (Phylloscopus trochllus)

Κοκκινολαίμης (Erythacus rubecula)

Τσαλαπετεινός Upepa epops

Μελισσοφάγος Morops aplaster

Συκοφάγος Orldus orlolus

Κίσσα Garullus glanolarlus

Πετροτριλίδα Burhinus oedicnemus

Πετρίλος Hydrobares pelaglcus

ΕΡΠΕΤΑ

Κρασπεδοχελώνα (Testudo marginata)

Ελληνική χελώνα (Testudo graeca)

Αιγαιόσαυρα (Podarcis erhardii)

Σποραδόσαυρα (Podarcis gaigeae)

Αβλέφαρος (Ablepharus kitaibelii)

Μολυντήρι (Hemidactylus turcicus)

Σαμιαμίδι (Mediodactylus kotschyi)

Λαφίτης (Elaphe quatuorlineata)

Σπιτόφιδο (Zamenis situlus)

Οχιά (Vipera ammodytes)

Θαλάσσια Ερπετά

Θαλάσσια χελώνα  (Caretta caretta)

Πράσινη θαλασσοχελώνα (Chelonia mydas)

Δερματοχελώνα (Dermochelys coriacea)

ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ

Χερσαία Θηλαστικά

Αίγαγρος των Γιούρων (Capra aegagrus spp. dorkas)

Σκαντζόχοιρος (Erinaceus concolor)

Νανονυχτερίδα (Pipistrellus pipistrellus)

Αγριοκούνελο (Oryctolagus cuniculus)

Θαλάσσια Θηλαστικά

Μεσογειακή Φώκια ( Monachus monachus)

Κοινό Δελφίνι (Delphinus delphis)

Ζωνοδέλφινο (Stenella coeruleoalba)

Ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus)

Ζιφιός (Ziphius cavirostris)

Φυσητήρας (Physeter catodon)

ΚΝΙΔΟΖΩΑ

Θαλάσσια ανεμώνα (Anemonia viridis)

Κόκκινο Kοράλλι (Corallium rubrum)

Γοργονία (Eunicella cavolinii)

ΔΑΚΤΗΛΙΟΣΚΩΛΗΚΕΣ

Σπειρογράφος (Spirographis spallanzani)

Προτούλα (Protula tubularia)

ΣΠΟΓΓΟι

Verongia aerophoba

Chondrosia reniformis

ΜΑΛΑΚΙΑ

Χταπόδι (Octopus vulgaris)

Σουπιά (Sepia officinalis)

Καλαμάρι (Loligo vulgaris)

ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ

Κόκκινος αστερίας (Echinaster sepositus)

Οφίουρος (Ophiopsila annulosa)

Αχινός (Paracentrotus lividus)

ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ

Αστακός (Palinurus elephas)

Αστακοκαραβίδα (Homarus gammarus)

Γαρίδα (Parapenaeus longirostris)

ΙΧΘΥΕΣ

Τόνος (Thunnus thynnus)

Τονάκι (Thunnus alalunga)

Σκουµπρί (Scomber scombrus)

Λούτσος (Sphyraena sphyraena)

Κολιός (Scomber colias)

Γόπα (Boops boops)

Σαρδέλα (Sardina pilchardus)

Γαύρος (Engraulis encrasicholus)

Μαρίδα (Spicara smaris)

Σαφρίδι (Trachurus trachurus)

Μπακαλιάρος (Merluccius merluccius)

Μελανούρι (Oblada melanura)

Σμέρνα (Muraena helena)

Καμπανάς (Diplodus vulgaris)

Πεσκαντρίτσα (Lophius piscatorius)

Μπαρμπούνι (Mullus surmuletus)

Σκορπίνα (Scorpaena scrofa)

Σκάρος (Sparisoma cretence)

Συναγρίδα (Dentex dentex)

Τσαούσης (Dentex gibbosus)

Μπαλάς (Dentex macrophthalmus)

Σπάρος (Diplodus annularis)

Μυτάκι (Diplodus puntazzo)

Σαργός (Diplodus sargus)

Κακαρέλος (Diplodus vulgaris)

Λυθρίνι (Pagellus erythrinus)

Μουσμούλι (Pagellus acarne)

Μένουλα (Spicara maena)

Σκαθάρι (Spondyliosoma cantharus)

Ιππόκαμποι (Hippocampus spp.)

Δράκαινα (Trachinus draco)

Καπόνια (Chelidonichtys spp.)

Λίχνος (Uranoscopus scaber)

Ξιφίας (Xiphias gladius)

Χριστόψαρο (Zeus faber)

Γαλέοι (Mustelus spp.)

Σκυλοψαράκια (Scyliorhinus spp.)

Ροφός (Εpinephelus guaza)

Στείρα (Epinephelus costae)

Σφυρίδα (Epinephelus aeneus)

Βλάχος (Polyprion americanus)

Ζαργάνα (Belone belone)

Φαγκρί (Pagrus pagrus)

Μουγγρί (Conger conger)

Μαγιάτικο (Seriola dumerili)

Γύλος (Coris julis)

Μαυροχειλού (Labrus merula)

Πρασινοχειλού (Labrus viridis)

Σαλούβαρδος (Phycis phycis)

Καλόγρια (Chromis chromis)

Συκιός (Sciaena umbra)

Καρβούνι (Euthynnus alletteratus)

Παλαμίδα (Sarda sarda)

Χάνος (Serranus cabrilla)

Πέρκα (Serranus scriba)

Γλώσσα (Solea solea)

Δράσεις

 

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ (MONITORING) – ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ-ΕΡΕΥΝΑ

Το Πρόγραμμα παρακολούθησης της κατάστασης του περιβάλλοντος, στοχεύει στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των διαχειριστικών μέτρων που εφαρμόζονται και στην ποιοτική και ποσοτική ανάλυση των παραμέτρων του οικοσυστήματος του Πάρκου.

Το πρόγραμμα αυτό που εκπονείται από το επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό της Μ.Δ. σε όλη την περιοχή του Πάρκου, δίνει την ευκαιρία:

– Να αναγνωριστούν ευαίσθητες περιοχές που χρειάζονται συγκεκριμένα διαχειριστικά μέτρα.

– Να αξιολογηθούν οι πιθανές απειλές, που υπάρχουν στην περιοχή του Πάρκου.

– Να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των υπαρχόντων και προτεινόμενων μέτρων διαχείρισης, με σκοπό να χαραχθεί αποτελεσματικότερα η στρατηγική μελλοντικής διαχείρισης της περιοχής.

– Να γίνει καταγραφή των απόψεων και της στάσης των επισκεπτών ώστε η μελλοντική επικοινωνιακή στρατηγική να είναι πιο αποτελεσματική.

– Να έχει στρατηγική και συντονισμένη προσέγγιση στην παροχή, διαχείριση, ανάλυση και εφαρμογή της επιστημονικής πληροφορίας.

Η επιστημονική έρευνα είναι απαραίτητη για να:

– Να διασφαλιστεί, ότι η λήψη αποφάσεων υποστηρίζεται από επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφορία.

– Να ενισχυθεί η κατανόηση της μεταβλητότητας των φυσικών παραμέτρων που χαρακτηρίζουν τα οικοσυστήματα του Πάρκου, όπως επίσης και η αντίδραση του οικοσυστήματος σε φυσικές και ανθρωπογενείς δραστηριότητες.

– Να δοθεί ακριβής επιστημονική πληροφορία για τη σωστή διαχείριση του Πάρκου.

– Να δοθούν οι απαραίτητες πληροφορίες ώστε να προγραμματισθούν οι ανάγκες και οι προτεραιότητες της Μονάδας.

– Να επιτευχθούν σημαντικά οφέλη για το Πάρκο διαμέσου της αποτελεσματικής εφαρμογής νέων τεχνολογιών και των ηλεκτρονικών υπολογιστών.

– Υπάρξει ολοκληρωμένη επιστημονική συνεργασία με άλλους Φορείς και Οργανισμούς που εμπλέκονται στη Διαχείριση του Πάρκου.

Η Μ.Δ. είναι υπεύθυνη για τη Διαχείριση του Θαλάσσιου Πάρκου και τη καθημερινή λειτουργία του. Το καθημερινό πρόγραμμα λειτουργίας κατευθύνει τις δράσεις πεδίου και τις καθημερινές δραστηριότητες της Μονάδας που είναι απαραίτητες για την αποτελεσματική διαχείριση του Πάρκου. Το καθημερινό πρόγραμμα λειτουργίας υλοποιείται από το επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό της Μονάδας σε συνεργασία με μη κυβερνητικές οργανώσεις, Πανεπιστήμια, δημόσιους φορείς, επαγγελματικές οργανώσεις και την τοπική κοινωνία.

Η προστασία των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και στοιχείων του Εθνικού Πάρκου από παράνομες δραστηριότητες, επιτυγχάνεται και με τη συνεργασία των Λιμενικών Αρχών Σκιάθου, Σκοπέλου και Αλοννήσου. Το προσωπικό της Μονάδας. αποτελείται από 6 άτομα τα οποία έχουν ως έδρα στο Πατητήρι Αλοννήσου και επιτυγχάνει την αποτελεσματική διαχείριση του πάρκου μέσω προγραμμάτων:

– παρακολούθησης, επιτήρησης και φύλαξης του Πάρκου,

– ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των επισκεπτών,

– προστασίας των φυσικών πόρων και

– έρευνας

Το καθημερινό πρόγραμμα λειτουργίας στοχεύει επίσης στην ενημέρωση των χρηστών του Πάρκου προσφέροντάς συγκεκριμένες πληροφορίες ανάλογα με τις ανάγκες των διαφορετικών χρηστών. Το προσωπικό του Πάρκου παρέχει πληροφορίες σε απλούς επισκέπτες, σε σχολεία, ομάδες, συλλόγους, επαγγελματίες κ.λπ., που έχουν ανάγκη ενημέρωσης για την καθημερινή λειτουργία του πάρκου και τα ισχύοντα ρυθμιστικά μέτρα.

ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΔΕΙΩΝ

H εφαρμογή συστήματος χορήγησης αδειών επιτρέπουν στη Μονάδα Διαχείρισης:

– Να μειώσει πιθανές αρνητικές επιπτώσεις σε ευαίσθητα οικοσυστήματα και σε περιοχές που χρησιμοποιούνται από μεγάλο αριθμό επισκεπτών.

– Να ενθαρρύνει την υπεύθυνη συμπεριφορά από όλους τους χρήστες του Πάρκου.

– Να συλλέγει πολύτιμες πληροφορίες για την αποτελεσματική διαχείριση του Πάρκου.

– Να παρακολουθεί τις δραστηριότητες που μπορεί να έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις για το οικοσύστημα του Πάρκου.

– Να αναγνωρίζει και να διαχωρίζει δραστηριότητες που ενδεχομένως είναι αλληλοσυγκρουόμενες.

Σε γενικές γραμμές, οι ακόλουθες δραστηριότητες απαιτούν χορήγηση άδειας.

– Οι περισσότερες εμπορικού τύπου δραστηριότητες (επαγγελματική και ερασιτεχνική αλιεία, γεωργικές, κτηνοτροφικές και τουριστικές δραστηριότητες κυρίως για την Α’ ζώνη).

– Η κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση υποδομών όπως προβλήτες, μαρίνες κ.λπ.

– Οι επισκευές σε αρχαιολογικά μνημεία, η τοποθέτηση αγκυροβολίων κ.λπ.

– Η έρευνα.

– Τα εκπαιδευτικά προγράμματα.

Από το 2011 σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 6 Δ. της ΚΥΑ 23537/2003 (ΦΕΚ 621/Δ’) και με σχετική απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του  πρώην Φορέα, εφαρμόζεται η διαδικασία έκδοσης άδειας εισόδου για όλα τα επαγγελματικά αλιευτικά που εισέρχονται για αλιεία εντός της περιοχής του Ε.Θ.Π.Α.Β.Σ. πλην αυτών που έχουν έδρα την Αλόννησο (μόνιμοι κάτοικοι Αλοννήσου).

ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ ΕΙΣΟΔΟΥ ΣΤΗΝ Α΄ ΖΩΝΗ ΤΟΥ Ε.Θ.Π.Α.Β.Σ.

Από τον Οκτώβριο του 2021 κατ’ εφαρμογή της Κ.ΥΑ. Αριθμ. ΥΠΕΝ/ΥΠΡΓ/84580/8195 (Φ.Ε.Κ. 3832/Β’/2020) και της τροποποιητικής της Κ.Υ.Α. Αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/79100/2510 (Φ.Ε.Κ. 4359/Β’/2021) εφαρμόζεται η διαδικασία έκδοσης εισιτηρίου εισόδου στην  Α’ ζώνη του Ε.Θ.Π.Α.Β.Σ.

 

ΕΠΟΠΤΕΙΑ – ΦΥΛΑΞΗ

Η επιτήρηση και φύλαξη μίας τόσο μεγάλης περιοχής απαιτεί υπεύθυνη και συστηματική προσέγγιση. Το σκάφος επιτήρησης περιπολεί όλη τη περιοχή του ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης σε καθημερινή βάση, καταγράφοντας την κατάσταση του περιβάλλοντος και ελέγχοντας τις δραστηριότητες στην περιοχή.

Η εκπαίδευση και η ενημέρωση θεωρείται η πιο αποτελεσματική στρατηγική για την ενθάρρυνση συμμόρφωσης του κοινού στις αρχές και στις ρυθμίσεις που διέπουν το Πάρκο. Εντούτοις, η αυστηρή εφαρμογή του νόμου και η επιβολή κυρώσεων είναι δύο σημαντικά εργαλεία για την εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας. Είναι προφανές, ότι ο ρόλος όλων όσων δραστηριοποιούνται στο Πάρκο είτε για ψυχαγωγία είτε για εμπορικούς σκοπούς, είναι ζωτικής σημασίας για την επιτήρηση και την εφαρμογή των ρυθμιστικών μέτρων που ισχύουν.

Η αναφορά παράνομων δραστηριοτήτων από το ευρύ κοινό (αλιείς, τουρίστες κ.λπ.) είναι σημαντική πηγή πληροφόρησης για την αποτελεσματική φύλαξη του Πάρκου και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποτιμάται.

ΜΕΣΑ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗΣ, ΕΛΕΓΧΟΥ & ΕΡΕΥΝΑΣ

α) ένα πολυεστερικό ταχύπλοο σκάφος μήκους 11,28 μέτρων, β) ένα φουσκωτό ταχύπλοο μήκους 4 μέτρων και γ) ένα όχημα 4Χ4 [διπλοκάμπινου (pick-up)] για την επιτήρηση, τον έλεγχο,  την έρευνα και τη φύλαξη της περιοχής ευθύνης του. Επιπρόσθετα διαθέτει πλήρη επιστημονικό εξοπλισμό έρευνας παρακολούθησης αποτελούμενο από μικροσκόπια, στερεοσκόπιο, κάμερες, υποβρύχιες κάμερες, υδρόφωνα κ.λπ.

Ανθρωπογενής Δραστηριότητα

 

ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ – ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η Αλόννησος βρίσκεται ανατολικότερα από τα άλλα δύο μεγάλα νησιά, Σκιάθο και Σκόπελο. Μέχρι το 1965 ο κύριος οικισμός και το διοικητικό κέντρο του νησιού ήταν η παλιά Αλόννησος «το παλιό χωριό» με το τμήμα που περιλαμβάνει «το Κάστρο». Σήμερα ο κύριος οικισμός με όλες τις διοικητικές, εμπορικές και πολιτιστικές υπηρεσίες και οργανώσεις βρίσκεται στο Πατητήρι όπου είναι και το επίνειο του νησιού. Εκτός από το Πατητήρι και «το παλιό χωριό» και άλλοι οικισμοί καταλαμβάνουν τις νοτιανατολικές ακτές του νησιού όπου είναι πιο ήπιες ως προς τη γεωμορφολογία τους (Βότση, Ρουσούμ, Στενή Βάλα, Καλαμάκια κ.α.) από ότι οι βορειοδυτικές. Εξάλλου σ’ αυτές τις ακτές δημιουργήθηκε και ο αρχαίος οικισμός, Κοκκινόκαστρο.

Η Αλόννησος μετά το 1204 περιήλθε στην κυριαρχία των Ενετών Ανδρέα και Ιερεμία Γκίζη μαζί με τα άλλα νησιά των Βορείων Σποράδων, Σκιάθο και Σκόπελο. Οι νέοι κυρίαρχοι του νησιού συμπλήρωσαν και ενίσχυσαν την οχύρωσή του ώστε να προστατεύονται όσοι ήταν μέσα. Εικάζεται ότι οι ρίζες της περιοχής που περιλαμβάνει «το Κάστρο» ανάγονται στην περίοδο της ενετοκρατίας ή ακόμη και ενωρίτερα, στη βυζαντινή εποχή. Η παλιά Αλόννησος είναι ένας παραδοσιακός οικισμός ο οποίος πήρε τη σημερινή του μορφή κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Χαρακτηριστική είναι η στενότητα του χώρου η οποία είναι ακόμη πιο έντονη στην περιοχή του κάστρου, όπου μέσα σ’ αυτό βρισκόταν 74 σπίτια σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες που βρέθηκαν, και αυτά μικρών διαστάσεων. Το Κάστρο έχει εικόνα φασολιού με διαστάσεις μήκος 85×90 μετρ. και πλάτος 40×45 μετρ. Δεν υπήρχε ιδιαίτερο τείχος οχύρωσης. Η βόρεια και η δυτική πλευρά είναι  φυσικά οχυρά.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ

Προϊστορικά μνημεία

Η Αλόννησος έχει πολύ μεγάλη σημασία για τους παλαιοντολόγους. Στη βόρεια πλευρά της Αλοννήσου κοντά στην παραλία Μεγάλη Άμμος, υπάρχουν μεγάλα απολιθώματα από ένα προϊστορικό ζώο. Στο εσωτερικό του νησιού στο Καστράκι, έχουν ανακαλυφθεί νεολιθικά εργαλεία.

Κοκκκινόκαστρο

Βορειοανατολικά του Πατητηριού, βρίσκεται το Κοκκινόκαστρο. Πρόκειται για ενετικό οχυρό χτισμένο στη θέση αρχαίας ακρόπολης, τα ερείπια της οποίας σώζονται μέχρι σήμερα. Έρευνες του Θεοχάρη (1997) έφεραν στο φως απολιθώματα από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή (100.000 έως 33.000 π.Χ.), απέναντι από το Κοκκινόκαστρο. Τα απολιθώ¥ατα αυτά αποτελούν τα αρχαιότερα σημάδια ύπαρξης ανθρώπινης παρουσίας στο Αιγαίο. Υπολείμματα ανθρώπινου εποικισμού της νεολιθικής εποχής βρέθηκαν στο ακρωτήρι Κοκκινόκαστρο και στο νησάκι Βράχος που βρίσκεται μπροστά του. Επίσης στην περιοχή του Κοκκινόκαστρου ανακαλύφθηκαν και σκελετοί ζώων που ζούσαν στη στεριά, όπως ρινόκεροι, μικρόσωμα άλογα και ελάφια, πράγμα που αποδεικνύει ότι η στάθμη των νερών της Μεσογείου στη μέση παλαιολιθική περίοδο, ήταν περίπου 90 μέτρα χαμηλότερη απ’ ότι σήμερα και τα ζώα μπορούσαν να περνάνε δια ξηράς στην περιοχή των σημερινών νησιών.

Το Κάστρο – Παλιά Χώρα

Η Χώρα της Αλοννήσου αποτελεί από μόνη της ένα μνημείο. Η Χώρα, τα παραδοσιακά σπίτια της οποίας χτίστηκαν το 10ο αιώνα, μετά τον ισχυρό σεισμό του έτους 1965 είχε εγκαταληφθεί από τους κατοίκους της. Τα τελευταία όμως χρόνια η περιοχή παρουσιάζει ανάπτυξη καθώς αρκετοί ξένοι επισκέπτες και ντόπιοι επανακατασκεύασαν τα σπίτια του οικισμού και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή κυρίως του θερινούς μήνες αλλά και κατά την χειμερινή περίοδο. Επίσης η περιοχή παρουσιάζει και αξιόλογη οικονομική δραστηριότητα καθώς έχουν δημιουργηθεί αρκετά καταστήματα (εστιατόρια, κεφετέριες-μπαρ, είδη λαϊκής τέχνης, σουβενίρ, εμπορικά καταστήματα κ.λπ.). Στην κορυφή του λόφου σώζεται μεσαιωνικό οχυρωματικό τείχος με χαρακτηριστική είσοδο, την αποκαλούμενη “Παληόπορτα”. Ξεχωρίζει το κτίριο της Καζάρμας, όπου επί ενετοκρατίας και τουρκοκρατίας στεγαζόταν το διοικητήριο του νησιού. Άξιες θαυμασμού στη Χώρα είναι οι εκκλησίες του Χριστού (17ου αιώνα), του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Γεωργίου.

Βυζαντινές Εκκλησίες – Μοναστήρια

Στην Επανάσταση του 1821, στο νησί βρήκαν καταφύγιο πολλοί Έλληνες που διώκονταν από τους Τούρκους. Η Αλόννησος κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας αποτέλεσε θρησκευτικό κέντρο με αποτέλεσμα να χτιστούν βυζαντινής τεχνοτροπίας εκκλησίες και μονές. Ξεχωρίζουν η μονή της Κυρά Παναγιάς και της Αναλήψεως, το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων, ο Άγιος Ονούφριος και το εκκλησάκι της Παναγιάς στο Βουνό.

Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Αλοννήσου

Από το 2000, λειτουργεί στην Αλόννησο Ιστορικό και Λαογραφικό Κέντρο – Μουσείο Αλοννήσου. Πρόκειται για μια ιδιωτική πρωτοβουλία και όνειρο ζωής του ζευγαριού, Κώστα Μαυρίκη και Αγγελικής Αγάλλου – Μαυρίκη που άρχισε να υλοποιείται σε ιδιόκτητο οικόπεδο το 2000. Το Μουσείο βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του κεντρικού λιμανιού της Αλοννήσου, Πατητήρι. Το Μουσείο στη Αλόννησο αποτελεί τον κρίκο σύνδεσης του παρελθόντος και της μακρόχρονης ιστορίας της Αλοννήσου με τον σύγχρονο κόσμο της. Στον πρώτο όροφο του Μουσείου ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να δει αντικείμενα από τον πόλεμο, όπως όπλα, νάρκες και διάφορα αντικείμενα που υπήρχαν στα πολεμικά καράβια. Στον υπόγειο χώρο βρίσκεται το Λαογραφικό Μουσείο που διαθέτει παραδοσιακά αντικείμενα της Αλοννήσου. Στους εκθεσιακούς του χώρους εκτίθενται συλλογές που δείχνουν την λαογραφική παράδοση του νησιού και τα ευρήματα που αφορούν τις παραδοσιακές εργασίες – επαγγέλματα που γίνονταν στο νησί και έχουν σβήσει λόγω της αλματώδους τεχνολογικής ανάπτυξης, όπως αυτά του σιδερά, πεταλωτή, ρετσινά, σαμαρά, βαρελά, κ.α.

Ο Φάρος της Ψαθούρας

Τον 18ο αιώνα με την εδραίωση του Ελληνικού κράτους και με την ανάπτυξη της ναυτιλίας στον Ελλαδικό χώρο, κρίθηκε απαραίτητη η κατασκευή φάρων. Ένα από τα μέρη που επιλέχθηκαν για την κατασκευή ενός φάρου ήταν και το ερημονήσι Ψαθούρα. Η κατασκευή του φάρου ξεκίνησε το 1893 από μια Γαλλική Εταιρία στην οποία είχε ανατεθεί η εργολαβία λόγου απειρίας στην τεχνολογία κατασκευής φάρων του τότε Ελληνικού κράτους. Είναι χτισμένος από τοπική κατάμαυρη πέτρα(λόγου του απενεργοποιημένου ηφαιστείου στην περιοχή) η οποία είχε μαζευτεί από την ακτογραμμή της περιοχής και έχει μεταφερθεί στο χώρο θεμελίωσης. Το τοίχος του πύργου είναι στα θεμέλια 2 μέτρα και ανεβαίνοντας προς τα πάνω καταλήγει στους 50 πόντους. Θεωρείται από τους ψηλότερους φάρους της Μεσογείου. Από το 1895 μέχρι και την δεκαετία του 1990, το γαλλικού τύπου ρόπτρο έκαιγε ασταμάτητα έως ότου αντικαταστάθηκε με αυτόματο ηλεκτρονικό από την υπηρεσία του Π.Ν. όπου και ανήκει.

Υποθαλάσσιο Μουσείο Αλοννήσου, Περιστέρα (Κλασσικό Ναυάγιο Περιστέρας)

Το Υποβρύχιο Μουσείο, το οποίο ιδρύθηκε το 2020, είναι το πρώτο του είδους του κλασικό ναυάγιο και ανοικτό στο κοινό στην Ελλάδα. Το ναυάγιο είναι πλέον ανοιχτό σε δύτες αναψυχής, οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα να το εξερευνήσουν, με την καθοδήγηση έμπειρων δυτών. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2020 λειτούργησε σε πιλοτική φάση και πλέον είναι ανοιχτό για όλους κατά τη θερινή περίοδο. Περισσότερες πληροφορίες για τα καταδυτικά κέντρα που οργανώνουν επισκέψεις στο ναυάγιο, θα βρείτε στη σελίδα μας «Επικοινωνία». Το μοναδικό αυτό ναυάγιο ανακαλύφθηκε από τον Κώστα Μαυρίκη, κάτοικο Αλοννήσου, ο οποίος και το ανέφερε στην Εφορία Εναλίων αρχαιοτήτων το 1984. Μετά από χρόνιες προσπάθειες του ιδίου, το 1991 έγινε μια προκαταρκτική επιφανειακή έρευνα από την προϊστάμενη κα Ελπίδα Χατζηδάκη και τους αρχαιολόγους Βασίλη Κονιόρδο και Ηλία Σπονδύλη. Η ανακάλυψη τους; Μια φορτηγίδα 11 τόνων ναυπηγημένη το 400 π.Χ. με 3-4 χιλιάδες αμφορείς στο αμπάρι της. Μια ακόμη θεωρία ότι οι Αρχαίοι Έλληνες δεν ήταν ικανοί για ναυπήγηση πλοίων τέτοιου μεγέθους καταρρίφθηκε. Το εμβαδόν που οι αμφορείς σχημάτιζαν στο βυθό είχε μήκος από 22 έως 30 μέτρα και πλάτος 10 μέτρα. Το βάθος του ήταν από 22 έως 30 μέτρα, ενώ βρέθηκαν και εκατοντάδες αμφορείς που σχημάτιζαν το περίγραμμα του πλοίου. Οι αμφορείς είναι σε τρεις στρώσεις με την εξής τεχνική: Στο κάτω αμπάρι στερεωνόταν η πρώτη σειρά σε ξύλινες βάσεις ή σε άμμο. Από πάνω έμπαιναν οι υπόλοιποι μυτεροί και ταίριαζε απόλυτα η μυτερή προεξοχή τους στα ανοίγματα που σχημάτιζαν οι κάτω. Οι αμφορείς περιείχαν κρασί που προερχόταν από το πρώτο πόδι της Χαλκιδικής (Μένδη) και από τη Σκόπελο (Πεπάτηθος). Και οι δύο αυτές περιοχές ήταν από τις σπουδαιότερες κρασοπαραγωγικές πόλεις – κράτη του αρχαίου κόσμου. Οι αμφορείς χρονολογούνται γύρω στο 400 π.Χ.

 

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Στην περιοχή δραστηριοποιούνται επίσης δύο Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις οι οποίες συνεργάζονται άψογα τόσο μεταξύ τους όσο και με τη Μονάδα Διαχείρισης του Πάρκου.

α) Η MOm, (Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας) είναι μια ελληνική, μη κερδοσκοπική, μη κυβερνητική Περιβαλλοντική Οργάνωση, που ιδρύθηκε το 1988 από μια ομάδα βιολόγων ερευνητών του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Στόχοι της MOm είναι η μελέτη και η απόκτηση γνώσης για τη βιολογία, οικολογία και συμπεριφορά της Monachus monachus και η προστασία, τόσο του είδους όσο και των βιοτόπων του, με κάθε νόμιμο μέσο. Οι δράσεις της MOm πραγματοποιούνται από μία ομάδα αφοσιωμένων ανθρώπων διαφόρων ειδικοτήτων, βιολόγων, περιβαλλοντολόγων, ερευνητών, τεχνικών πεδίου, εκπαιδευτικών, αλλά και πολλών εθελοντών. Οι πόροι της προέρχονται από τις συνδρομές και δωρεές των περισσότερων από 6.700 μελών – υποστηρικτών της δράσης της, από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και από τις συνεργασίες της με την Πολιτεία και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 1996 η ΜΟm έγινε δεκτή ως μέλος της ΙUCN (Ιnternational Union for the Conservation of Nature) ως μη κυβερνητική οργάνωση με εθνική εμβέλεια.

Η MΟm ξεκίνησε το 1990 τη δράση της  διάσωσης και περίθαλψης άρρωστων, τραυματισμένων και ορφανών ζώων. Το Κέντρο Περίθαλψης και Επανένταξης Μεσογειακής φώκιας, είναι μοναδικό στη Μεσόγειο και βρίσκεται στη Στενή Βάλα της Αλοννήσου. Η κινητή Μονάδα Περίθαλψης είναι δωρεά του Seal Treatment and Rehabilitation Centre του Pieterburen της Ολλανδίας.

β) Το Ίδρυμα Thalassa Foundation το οποίο υποστηρίζει και προωθεί πρακτικές για την αποκατάσταση και τη διατήρηση των θαλάσσιων αποθεμάτων της Μεσογείου. Η υποβάθμιση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων λόγω της εντατικής  εκμετάλλευσης καθιστά επιτακτική την ανάληψη πρωτοβουλιών για τη μελλοντική επιβίωσή τους. Είναι στην πρώτη γραμμή καταπολέμησης τόσο της καταστροφής των ενδιαιτημάτων, όσο και της υπεραλίευσης, καθώς και για την προσπάθεια μετριασμού της κλιματικής αλλαγής από ανθρωπογενή αίτια. Επίσης, μέσα από τη συμμετοχή και την περιβαλλοντική πρωτοβουλία στοχεύει στην επίτευξη βιώσιμων λύσεων και ενθαρρύνει την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, η οποία εναρμονίζεται με υγιή περιβαλλοντικά πρότυπα. Τέλος, μέσα από την εκπαίδευση και την προώθηση διαφόρων ενημερωτικών δράσεων, επικοινωνεί το όραμα και τις αξίες μας με απώτερο σκοπό να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό σε σχέση με επίκαιρα περιβαλλοντικά ζητήματα.

 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΑΛΙΕΙΑ

Η επαγγελματική αλιεία στην περιοχή Παγασητικού Κόλπου και Βορείων Σποράδων, γίνεται με όλα τα αλιευτικά εργαλεία: Μηχανότρατα, Γρι-γρι, Παράκτια εργαλεία (π.χ. δίχτυα απλάδια, δίχτυα μανωμένα, παραγάδια επιφάνειας, παραγάδια βυθού, παγίδες κ.λπ.). Η επαγγελματική αλιεία στην περιοχή της Αλοννήσου και του Ε.Θ.Π.Α.Β.Σ. γίνεται μόνο με σκάφη παράκτιας αλιείας με τα εξής αλιευτικά εργαλεία: Δίχτυα, Παραγάδια, Ιχθυοπαγίδες, Αστακοπαγίδες.

ΓΕΩΡΓΙΑ

Η Αλόννησος είναι ένα από τα λιγότερο αναπτυγμένα νησιά των Β. Σποράδων. Η χωρική θέση της Αλοννήσου (ανατολικότερο και μακρινότερο νησί των Β. Σποράδων) έχουν άμεσο αντίκτυπο στην σημερινή εικόνα ανάπτυξης της, και τα κοινωνικά χαρακτηριστικά την διαφοροποιούν από τους άλλους Δήμους  / νησιά των Β. Σποράδων. Στο παρελθόν είχε σημειωθεί μια σημαντική αύξηση στον πρωτογενή τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία), μεταγενέστερα όμως οι ευκαιρίες που παρουσιάστηκαν από τη τουριστική ανάπτυξη επηρέασαν την οικονομική διάρθρωση και αυξήθηκε η απασχόληση στο τριτογενή τομέα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή εγκατάλειψη της γης, παρά το γεγονός ότι η απόδοσή της ήταν μία από τις υψηλότερες στον χώρο.

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

Ο χαρακτήρας της κτηνοτροφικής παραγωγής των Β. Σποράδων είναι αντίστοιχος με αυτόν της γεωργικής παραγωγής. Συγκεκριμένα το ζωικό της κεφάλαιο αποτελείται κατά κύριο λόγο από αίγες. Συγκρίσεις μεταξύ του 1994 και 2001 δείχνουν μια αύξηση της κτηνοτροφικής παραγωγής κατά 37%. Ο πληθυσμός του είναι υπερδιπλάσιος του αντίστοιχου στην Σκόπελο και πενταπλάσιος αυτού της Σκιάθου. Από τις 7000 αίγες, περίπου 2500 βρίσκονται στη νήσο Κυρά Παναγιά και θεωρούνται ημιάγριες. Υπάρχουν ακόμα κάποιες αίγες στη νήσο Γιούρα, οι οποίες όμως είναι υβρίδια του αγριοκάτσικου, και φέρουν την ονομασία αγριοκάτσικο των Γιούρων και δεν προσμετρώνται στο συνολικό πληθυσμό των αιγών. Αξίζει να πούμε πως οι αίγες είναι το βασικό στοιχείο του ζωικού κεφαλαίου συνολικά των Β. Σποράδων. Στα άλλα δύο νησιά το ζωικό κεφάλαιο παρουσιάζεται περισσότερο ισοκατανεμημένο. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι στην Αλόννησο δεν υπάρχουν οργανωμένα ποιμνιοστάσια και στερούνται σύγχρονων υποδομών. Επίσης, στο δήμο Αλοννήσου δεν υπάρχει Κτηνιατρείο και οι ανάγκες σε αυτόν τον τομέα καλύπτονται από τα κτηνιατρεία της Σκοπέλου, Σκιάθου και Βόλου. Παρόλα αυτά, στην Αλόννησο υπάρχει και λειτουργεί το μοναδικό στην περιοχή των Β. Σποράδων υπερσύγχρονων προδιαγραφών σφαγείο για τα ζώα, με αποτέλεσμα οι σφαγές να γίνονται με υγειονομικούς όρους και να καλύπτει τις ανάγκες του νησιού κατά συγκεκριμένες περιόδους (π.χ. το Πάσχα) με την προϋπόθεση πάντα ότι παραβρίσκεται στο νησί κατά τη λειτουργία του πιστοποιημένος κτηνίατρος.

ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ

Από δασοκομική άποψη σημαντικότερα είδη είναι η πεύκη, τα αείφυλλα πλατύφυλλα (αριά, πουρνάρι) και το ρείκι. Τα παραγόμενα από τα δάση και τις δασικές εκτάσεις της περιοχής μέχρι σήμερα δασικά προϊόντα είναι τα εξής:

– Τεχνητή ξυλεία πεύκης κυρίως μικρού μήκους, η οποία χρησιμοποιείται για τις οικοδομές, την κατασκευή κιβωτίων και την μικροναυπηγική.

– Καυσόξυλα πεύκης και αείφυλλων πλατύφυλλων.

– Ξυλάνθρακες από αείφυλλα πλατύφυλλα.

– Ρητίνη.

– Ρίζες ερείκης

 

ΠΡΟΣΒΑΣΗ – ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Οι τουρίστες που επισκέπτονται τα νησιά των Β. Σποράδων είναι μισοί άνδρες και μισοί γυναίκες, ενώ οι περισσότεροι από αυτούς είναι αλλοδαποί (54.4%) και μάλιστα Άγγλοι (16%). Άλλες χώρες προέλευσης είναι η Ιταλία, η Ολλανδία, η Δανία και η Γερμανία. Ο μέσος όρος παραμονής στην περιοχή είναι 8 ημέρες. Όπως συμβαίνει και με άλλες περιοχές της Ελλάδας στην περιοχή του πάρκου παρουσιάζεται έντονη τουριστική κίνηση κυρίως τους μήνες Ιούλιο – Αύγουστο.

Για την αναψυχή των τουριστών προτεραιότητα έχουν η καθαρή θάλασσα και οι ακτές της. Βόρεια από το Πατητήρι βρίσκονται οι πιο δημοφιλείς παραλίες, από τις οποίες ξεχωρίζουν ο Άγιος Δημήτριος, ο Λεφτός Γιαλός, η Μηλιά, η Χρυσή Μηλιά και όλες οι αμμουδιές γύρω από το Κοκκινόκαστρο. Πιο ήσυχες επιλογές είναι η Μεγάλη Άμμος, η Αγάλλου Λάκκα και ο μικρός Μουρτιάς. Ωστόσο πολλά είναι και τα αξιόλογα πολιτιστικά στοιχεία της Αλοννήσου που αποτελούν πόλο έλξης των επισκεπτών όπως, ο οικισμός της Χώρας, τα λείψανα κυκλώπειου τείχους, υποβρύχιο ναυάγιο, πειρατικό μουσείο και οι αξιόλογες εκκλησίες (Γέννησης του Χριστού, Αγ. Αθανασίου, Αγ. Γεωργίου και τα ξωκλήσια Ευαγγελισμός και Κοίμηση της Θεοτόκου).

Υπάρχει ενδιαφέρον για εναλλακτικές μορφές τουρισμού και για θαλάσσιες περιηγήσεις στην Ζώνη Α’ του πάρκου. Οι αλλοδαποί τουρίστες έρχονται στην Αλόννησο κυρίως με οργανωμένα γραφεία (tour operators), χρησιμοποιώντας ως πύλες προσέγγισης της περιοχής κυρίως το αεροδρόμιο της Σκιάθου και δευτερευόντως το αεροδρόμιο Αγχιάλου. Στην Αλόννησο φθάνουν με τις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες (κυρίως με υδροπτέρυγα) και παραμένουν στο νησί 1-2 εβδομάδες.

Τα νησιά του πάρκου (πέραν της Αλοννήσου) αποτελούν αγαπημένο προορισμό για τα σκάφη αναψυχής. Η Μονή της Γεννήσεως της Θεοτόκου που αποτελεί μετόχι της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου  Όρους και οι φυσικοί όρμοι Πλανήτης και Άγιος Πέτρος που είναι σημαντικά φυσικά λιμάνια ασφαλούς αγκυροβόλησης και διανυκτέρευσης στο νησί Κυρά Παναγιά, αποτελούν σημαντικό πόλο έλξης πολλών τουριστικών σκαφών (Ελλήνων και αλλοδαπών) κατά τους θερινούς μήνες.

Η τουριστική δραστηριότητα στην περιοχή του Πάρκου παρουσιάζει αυξητική τάση, η οποία πρωτίστως αφορά στην προσέλευση σκαφών αναψυχής και τον θαλάσσιο περιηγητισμό. Η χωρίς έλεγχο κυκλοφορία των σκαφών και η ελλιπής πληροφόρηση των επιβαινόντων για τις ρυθμιστικές διατάξεις που ισχύουν στο  Ε.Θ.Π.Α.Β.Σ. είναι δυνατόν να συμβάλλουν στην οικολογική υποβάθμιση της περιοχής.

Η αύξηση του αριθμού επισκεπτών που φτάνουν στο πάρκο μέσω ακτοπλοϊκών γραμμών, δημιουργεί την ανάγκη δημιουργίας υποδομών και εύκολα μπορεί να οδηγήσει σε οικιστική ανάπτυξη στα πρότυπα του μαζικού τουρισμού. Στον αντίποδα των μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων που χαρακτηρίζουν το μαζικό τουρισμό, είναι τα μικρά καταλύματα τα οποία όμως συχνά ασκούν αθέμιτο ανταγωνισμό στους ξενοδόχους μειώνοντας τις τιμές και υποβαθμίζοντας την ποιότητα των προσφερομένων υπηρεσιών. Ο κίνδυνος της αισθητικής και ουσιαστικής υποβάθμισης του τοπίου είναι υπαρκτός, όπως αποδεικνύεται και από τη μέχρι πρότινος ανάπτυξη οικισμών στην Αλόννησο, η οποία έγινε χωρίς να ακολουθούνται τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά πρότυπα και χωρίς να συμπεριλαμβάνονται υποδομές με προδιαγραφές ανάπτυξης οικοτουρισμού (παραδοσιακοί ξενώνες).

Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο τουρισμός αποτελεί μια οικονομική δραστηριότητα και συνεπώς η παροχή τουριστικών υπηρεσιών έχει ως στόχο της το κέρδος. Η απόκτηση κέρδους μπορεί να είναι συμβατή με τη διαχείριση προστατευόμενων περιοχών αρκεί οι επιχειρηματίες να σέβονται τον πρωταρχικό στόχο της προστασίας και διατήρησης της φυσιογνωμίας των περιοχών. Ο σχεδιασμός των τουριστικών δραστηριοτήτων σε προστατευόμενες περιοχές για να είναι αποδεκτός και ρεαλιστικός απαιτεί τη συμμετοχή / συναίνεση των εμπλεκόμενων φορέων.

Ιστοσελίδα του πρώην Φορέα Διαχείρισης: