Γενική Περιγραφή

Εθνικό Πάρκο Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου-Αιτωλικού

Το «Εθνικό Πάρκο Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου-Αιτωλικού, κάτω ρου των ποταµών Ευήνου και Αχελώου και νήσων Εχινάδων» (για συντομία Εθνικό Πάρκο Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου), βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της Στερεάς Ελλάδας, εκεί όπου ο Πατραϊκός Κόλπος συναντά το Ιόνιο Πέλαγος και εκβάλλουν οι ποταμοί Εύηνος και Αχελώος. Αποτελεί, έναν από τους πλουσιότερους υγρότοπους της Ευρώπης, τόσο σε αριθμό ειδών, όσο και σε πληθυσμό. Αυτό το ευρύ δελταϊκό οικοσύστηµα υπάγεται στη Συνθήκη Ραµσάρ και περιλαµβάνεται στο δίκτυο Natura 2000 ως Ζώνη Ειδικής Διατήρησης αλλά και ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας για τα πουλιά.

Το Εθνικό Πάρκο καταλαμβάνει συνολική έκταση 616.000 στρεμμάτων. Από αυτά, τα 3.060 στρέμματα ορίζονται ως Περιοχές Απόλυτης Προστασίας (ΑΠ), τα 247.408 στρέμματα ως Περιφερειακές Περιοχές (ΠΠ) και τα 8.808 στρέμματα ως Περιφερειακές Ζώνες (ΠΖ). Πάνω από τη μισή έκταση του Πάρκου (356.769 στρέμματα) καταλαμβάνουν χαρακτηρισμένες Περιοχές Φύσης (ΠΦ), οι οποίες περιλαμβάνουν ποτάμιες και παραποτάμιες περιοχές, λιμνοθάλασσες, γλυκόβαλτους, αλµυρόβαλτους, λασποτόπια, ρηχές ακτές, υδρόφιλα δάση, αμμοθίνες, διάσπαρτους στο υγροτοπικό σύμπλεγμα λόφους, φαράγγια στο όρος Αράκυνθος, καθώς και τις περισσότερες από τις Εχινάδες νήσους, δυτικά της εκβολής του Αχελώου. Η καθαρά υγροτοπική έκταση ανέρχεται σε περίπου 190.000 στρέμματα.

Η Μονάδα Διαχείρισης εθνικού πάρκου Μεσολογγίου και Προστατευόμενων Περιοχών Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, παράλληλα με την προστασία των προστατευόμενων περιοχών Natura 2000, είναι προσανατολισμένη στην ανάδειξη των περιβαλλοντικών αξιών του Εθνικού Πάρκου και των προστατευομένων περιοχών της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, και στη δημιουργία των καλύτερων δυνατών προϋποθέσεων για τη βιώσιμη ανάπτυξη που επιζητά η τοπική κοινωνία.

Θεσμικό Πλαίσιο

ΝΟΜΟΙ

Ν.1650 «Βασικός νόμος για την προστασία του Περιβάλλοντος» (ΦΕΚ 160/τ. Α’/18.10.1986)

Ν.2742 «Διοίκηση και Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών» (ΦΕΚ 207/τ. Α’/07.10.1999)

Ν.3044 «Ίδρυση Φορέων Διαχείρισης» (ΦΕΚ 197/τ. Α’/27.08.2002)

Ν.4685 «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας» (ΦΕΚ 92/τ. Α’/07-05-2020)

Ν.4519 «Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 25/τ. Α’/20-02-2018)

Ν.4014  «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων» (ΦΕΚ 209/τ. Α’/21.09.2011)

Ν.3937 «Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 60/τ. Α’/31.03.2011)

Ν.3851 «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» (ΦΕΚ 85/τ. Α’/04.06.2010)

ΚΟΙΝΕΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

ΚΥΑ 22306 «Καθορισμός Εθνικού Πάρκου Λ/Θ Μεσολογγίου-Αιτωλικού, κάτω ρού και εκβολών ποταμών Αχελώου και Ευήνου και νήσων Εχινάδων». (ΦΕΚ.477/τ. Δ’/31.5.2006)

ΚΥΑ 31722/04.11.11 «Έγκριση Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις υδατοκαλλιέργειες και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού» (ΦΕΚ 2505/τ. Β’/04-11-2011)

ΚΥΑ 414985 «Μέτρα διαχείρισης άγριας ορνιθοπανίδας» (ΦΕΚ 757/τ. Β/18.12.1985))

ΚΥΑ 366539/16.12.96 (ΦΕΚ 1188/τ. Β/31-12-96)

KYA 33318/3028/11.12.98 «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών» (ΦΕΚ 1289/τ. Β’/28-12-1998)

ΚΥΑ ΗΠ 14849/4.4.2008 «Τροποποίηση…(ΦΕΚ 645/τ. Β’/11-04-2008)

ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

ΥΑ «Έγκριση του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας του Διοικητικού Συμβουλίου και του Εσωτερικού Κανονισμού Διοίκησης και Λειτουργίας του Φορέα Διαχείρισης ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑΣ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ – ΑΚΑΡΝΑΝΙΚΩΝ ΟΡΕΩΝ» (ΦΕΚ 2833/τ. Β’/05.07.2019)

ΥΑ «Κανονισμός για την εκτέλεση έργων, την ανάθεση, παρακολούθηση και παραλαβή μελετών και υπηρεσιών, την προμήθεια παράδοση και παραλαβή αγαθών, υλικών και προϊόντων και για την σύναψη και εκτέλεση σχετικών συμβάσεων του Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου» (ΦΕΚ 1442/τ. Β’/19.10.2005)

ΥΑ 49828 «Έγκριση ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού για ΑΠΕ» (ΦΕΚ 2464/03/12/2008)

ΗA 8353/276/Ε103 «Τροποποίηση και συμπλήρωση της υπ’ αριθ. 37338/1807/2010 κοινής υπουργικής απόφασης ‘Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ….’» (ΦΕΚ 415/τ. Β’/23-02-2012)

YA 1958/13.01.12 «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες» (ΦΕΚ 21/τ. Β’/13-01-2012)

ΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

Οδηγία 2009/147/ΕΚ «Περί της διατηρήσεως των άγριων πτηνών»

Οδηγία 92/43 ΕΟΚ 21.05.1992 «Για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας»

Φυσικό Περιβάλλον

ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ

Το Εθνικό Πάρκο Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου – Αιτωλικού, Κάτω Ρου και εκβολών ποταμών Αχελώου και Ευήνου και Νήσων Εχινάδων  αποτελείται από ένα εκτεταμένο σύμπλεγμα υγροτόπων λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου – Αιτωλικού και των εκβολικών συστημάτων των ποταμών Εύηνου και Αχελώου. Στο σύμπλεγμα αυτό διακρίνονται ποτάμιες και παραποτάμιες περιοχές, λιμνοθάλασσες, γλυκόβαλτοι, αλμυρόβαλτοι, λασποτόπια, υδροχαρή δάση.

Στο Εθνικό Πάρκο απαντώνται τα εξής Οικοσυστήματα:

Υδάτινα

Λιμνοθάλασσες

Ποταμοί: Αχελώος & Εύηνος

Βάλτοι: Αλμυρόβαλτοι, γλυκόβαλτοι, μεικτοί βάλτοι

Λασποτόπια

Χερσαία

Παραποτάμιες περιοχές των ποταμών Αχελώου και Εύηνου

Παραποτάμια Δάση

Καλλιέργειες

Όροι

Λόφοι

Αμμοθίνες

Νησιωτικό σύμπλεγμα

Ειδικότερα απαντώνται τα εξής φυσικά τοπία:

Οι Λιμνοθάλασσες: Κεντρική Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου, Λιμνοθάλασσα Βορείου Διαύλου Κλείσοβας, Λιμνοθάλασσα Κλείσοβας, Λιμνοθάλασσα Αιτωλικού, Λιμνοθάλασσα Θολής, Λιμνοθάλασσα Παλαιοπόταμου

Ο Αχελώος ποταμός και εκβολές του

Ο Εύηνος ποταμός και οι εκβολές του

Οι βάλτοι Φοινικιάς – Ντολμά κι Αϊ–Νικόλα και πολλοί ακόμη αλμυρόβαλτοι, γλυκόβαλτοι και λασποτόπια

Το Όρος Βαράσοβα

Ο ΝΑ Αράκυνθος και ο ΒΔ Αράκυνθος

Τα φαράγγια Κλεισούρας και Παλιορόλακκα

Οι αλυκές Άσπρης και Τουρλίδας

Το νησάκι Τουρλίδας

Η αμμολουρίδα του Λούρου

Οι αμμονησίδες Προκοπάνιστος, Σχινιάς, Κόμμα, Βασιλάδι

Λόφοι Κατσάς,Ταξιάρχης , Κουτσιλάρης και Σκουπάς, Κουτσιλάρης – Χουνοβίνα – Καληχίτσα – Τρίκαρδος

Οι όρμοι/Λιμνοθάλασσες Διονιού – Πεταλά – Σκατζόχοιρου,

Η περιοχή Βαλτί

Το Δάσος του Φράξου στο Λεσίνι

Οι Εχινάδες νήσοι (Οξιά, Πεταλάς, Μάκρη, Μακροπούλα, Βρώμονας, Προβάτι κ.ά)

ΧΛΩΡΙΔΑ

Στους λόφους υπάρχει σημαντική ποικιλία βλάστηση: 1)Μικρά δάση και συστάδες δέντρων με Άριες (Quercus ilex), ήμερες βελανιδιές (Quercus  macrolepis )κ.α.,  2) θαμνώνες από αείφυλλα σκληρόφυλλα είδη όπως πουρνάρια (Quercus coccifera)  και οι αγριελιές (Olea europea var. Sylvestris), 3)φρυγανότοποι με ασφάκες (Phlomis fruticosa), αφάνες(Euporbia acanthothamnos) κ.α. εκεί που η βλάστηση έχει υποβαθμιστεί.

Στους λόφους φύονται και ορισμένα ορχιδοειδή: ‘Ορχις ο γαλακόχρους (Orchis lactea), όρχις ο ιταλικός (Orchis italica), μπάρλια η ροβερτιανή (Barlia robertiana).

Στα λιβάδια και στα χωράφια της περιοχής φυτρώνει ένα πλήθος από ποώση φυτά όπως η κηρίνθη η μεγάλη (Cerinthe major), άδωνις ο ετήσιος (Adonis annua), άλλιο (Allium subhistrum), ανθέμις η χία (Anthemis chia), σιλήνη η έγχρωμη (Silene colorata).

Στους αμμώδεις λόφους επικρατούν φυτά περισσότερο ή λιγότερο ανθεκτικά στην

ύπαρξη μεγάλων συγκεντρώσεων αλατιού στον τόπο όπου φυτρώνουν. Τα φυτικά είδη εδώ έχουν ιδιαίτερα εξειδικευτεί πχ στις ρίζες και στα φύλλα για να αντιμετωπίζουν τις σκληρές συνθήκες ζωής στην άμμο (πχ Αμμόφιλα (Ammophila arenaria), Ινούλα η κριθμοειδής (Inula critmoides) από τα φυτά που αναπτύσσονται ανάμεσα στα βούρλα, γλαύκιο το κίτρινο (Glaucium flavum), αγκάθι της θάλασσας (Eryngium maritimym) από τα φυτά που μπορούν να ζουν κοντά στη θάλασσα, κρίνος της θάλασσας (Pancratium maritium), καλιστέγια (Calystegia soldanella) αποικεί τις αμμοθίνες που βρίσκονται αρκετά κοντά στη θάλασσα, κενταυρία (Centaurea sonchfolia), πικροδάφνη (Nerium oleander) προς την ενδοχώρα εκεί που την άνοιξη εμφανίζονται τοπικές συγκεντρώσεις γλυκού νερού.

Στη βλάστηση των γλυκόβαλτων επικρατεί το αγριοκάλαμο (Phragmites communis)και η ψάθα (Typha latifolia). Άλλα είδη είναι ο αστήρ (Aster tripolium), η αγιούγκα (Ajuga reptans), η ονόνις (Ononis natrix), οι αρμυρίθρες ( Arthrocnemum sp.).

Στους αλμυρόβαλτους, γνωστούς ως σάλτσινα στην περιοχή, ζουν αλόφυτα φυτά (ανθεκτικά στις μεγάλες περιεκτικότητες του εδάφους σε αλάτι). Κοντά στη θάλασσα όπου η περιεκτικότητα σε αλάτι είναι υψηλή και η υγρασία μεγάλη κυριαρχεί η σαλικόρνια (Salicornia europaea), εκεί που τα εδάφη πλημμυρίζουν πιο σπάνια απαντώνται φυτά όπως οι αρμυρίθρες (Arthrocnemum sp), εκεί που οι αλμυρόβαλτοι συναντούν τους γλυκόβαλτους, λίγο πριν τα καλλιεργούμενα εδάφη, η βλάστηση χαρακτηρίζεται από βούρλα (Juncus sp) και αλμυρίκια (Tamarix parviflora).

Στις όχθες των ποταμών και στις γειτονικές περιοχές αναπτύσσεται πλούσια βλάστηση από μια ποικιλία φυτικών ειδών. Εκτός από τα καλάμια (Phagmites sp.) και τα ψαθιά (Typha latifolia) σε πολλά σημεία φυτρώνουν τα νερόκρινα (Iris pseudacorus).

Σε περιοχές που κατακλύζονται για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα από τα νερά των ποταμών, αναπτύσσονται δάση με φυλλοβόλα δέντρα που χρειάζονται πολύ νερό όπως οι φράξοι (Fraxinus sp.),  οι ιτιές (Salix alba), οι ασημόλευκες (Populus alba), τα σκλήθρα και οι φτελιές (Ulmus minor). Παλαιότερα στην περιοχή του Δέλτα του Αχελώου αναπτύσσονταν σημαντικά σε έκταση παραποτάμια δάση, λόγω αποψίλωσης όμως , όπως και σε όλη τη Μεσόγειο, υπάρχουν μόνο τα απομεινάρια τους.

Στη περιοχή του Λεσινίου, σε μία έκταση 600 περίπου στρεμμάτων απλώνεται ένα θαυμάσιο παραποτάμιο δάσος, απομεινάρι ενός πανάρχαιου μεγαλύτερου δάσους στις εκβολές του Αχελώου. Στη βλάστησή του κυριαρχούν 3 είδη φράξου (Fraxinus ornus, Fraxinus excelsior, Fraxinus oxycarpa). Υπάρχουν επίσης και ασημόλευκες (Populus alba), ιτιές (Salix alba), φτελιές (Ulmus minor), δάφνες( Laurus nobilis). Το 1985 το δάσος του φράξου χαρακτηρίστηκε από το Υπουργείο Γεωργίας ως «Μνημείο Φύσης» και προστατεύεται με ειδική νομοθεσία σε αναγνώριση της αξίας του.

ΠΑΝΙΔΑ

ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ

Στην ευρύτερη υγροτοπική περιοχή έχουν μέχρι σήμερα παρατηρηθεί 290 είδη πουλιών. Από αυτά, τα 220 είδη απαντώνται κανονικά ενώ τα υπόλοιπα απαντώνται ακανόνιστα, περιστασιακά ή τυχαία. Τουλάχιστον 70 είδη είναι σπάνια και απειλούμενα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.

Το ενδιαφέρον των πουλιών κατανέμεται εποχιακά ως εξής :

Χειμώνας: Οι διαχειμάζοντες πληθυσμοί παπιών και φαλαριδών παρουσιάζουν ένα μέσο ορό που για τα τελευταία 10 χρόνια προσεγγίζει τα 25.000 άτομα. Σε ορισμένα έτη ο πληθυσμός της Φαλαρίδας ξεπερνά το 1% του ευρύτερου Ποντοευρωπαικού πληθυσμού (>30.000 άτομα) κάτι που αποτελεί και κριτήριο ένταξης της περιοχής στις σημαντικές, για τα πουλιά, περιοχές της ΕΟΚ (Important Bird Areas in the EEC, ΙCBP 1981).  Ανάλογο κριτήριο αποτελεί ο διαχειμάζων πληθυσμός χαραδριόμορφων (τρυγγών, σκαλίδρων, χαραδριών, τουρλίδων κ.α.) που φθάνει τα 15.000 άτομα και είναι ο μεγαλύτερος από κάθε άλλο ελληνικό υγρότοπο. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει για το βροχοπούλι (Pluvialis apricaria) που τα τελευταία χρόνια ο διαχειμάζων πληθυσμός του κυμαίνεται μεταξύ 2000 – 3500 ατόμων. Και γι αυτό το είδος όπως και για τον λεπτοόραμφο γλάρο (Larus genei) ισχύει το κριτήριο 1%. Σημαντικά μεγάλος είναι και ο διαχειμάζων πληθυσμός της αβοκέτας (Recurvirostra avocetta), με αρκετές εκατοντάδες.  Με πολλές εκατοντάδες διαχειμάζουν και οι διάφοροι ερωδιοί όπως ο αργυροτσικνιάς (Εgretta alba, ) ο ασπροτσικνιάς (Egretta garzetta) και ο σταχτοτσικνιάς (Ardea cinerea). Αλλά σπάνια και απειλούμενα είδη που απαντώνται στην περιοχή κατά την χειμερινή περίοδο είναι ο αργυροπελεκάνος (Pelecanus crispus) με περίπου 200 άτομα, η χουλιαρομύτα (Platalea leucordia) με περίπου 100 άτομα και το φοινικόπτερο (Phoenicopterus ruber) με περίπου 10.000 άτομα. Οι κορμοράνοι (Phalacrocorax carbo) έχουν πρόσφατα ξεπεράσει τα 6.000 άτομα και αντικατοπτρίζουν την εξέχουσα ιχθυοπαραγωγή της περιοχής.  Τέλος, στα διαχειμάζοντα αρπακτικά περιλαμβάνονται ψαραετοί, βασιλαετοί, στικταετοί και σπανιότερα χρυσαετοί και θαλασσαετοί και στεπογέρακα.

Μεταναστεύσεις: Χιλιάδες υδρόβια και παρυδάτια πουλιά σταθμεύουν στο Δέλτα και τρέφονται επί πολλές ημέρες αναπληρώνοντας τα ενεργειακά τους αποθέματα για το υπόλοιπο μακρύ ταξίδι τους. Ορισμένα είδη όπως ο μαχητής (Philomachus pugnax), η χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus), ο πορφυροτσικνιάς  (Ardea purpurea), ο αργυροτσικνιάς (Egretta alba), ο σιγλίγουρος (Numenius phaeopus), το μουστακογλάρονο  (Chlydonias hybridus), το αργυρογλάρονο Chlydonias leucoptera), ο καλαμοκανάς  (Himantopus himantopus)  και το νεροχελίδονο  (Glareoloa pratincola) είναι διεθνώς απειλούμενα και ο υγρότοπος της περιοχής παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιβίωσή τους. Δεκάδες είδη στρουθιόμορφων διέρχονται και σταθμεύουν στο εθνικό πάρκο, όπως ασποκώλες (Oenanthe sp), στριτσίδες (Hipolais sp), ποταμίδες (Acrocephalus sp), μυγοχάφτες (FIcedula sp), κεφαλάδες (Lanius sp), φυλλοσκόποι (Phylloscopus sp) και άλλα.

Φώλιασμα: O υδροβιότοπος της περιοχής μελέτης εξακολουθεί ακόμη να παραμένει αξιόλογος και σημαντικός, όχι μόνο ως προς την διαχείμαση και τις μεταναστεύσεις των πουλιών αλλά και ως προς το φώλιασμα.  Η περιοχή είναι ιδιαίτερα αξιόλογη ως προς το φώλιασμα των γλαρονιών και ιδιαιτέρα του νανογλάρονου (Sterna albifrons), του ποταμογλάρονου (Sterna hirundo και του σπάνιου γελογλάρονου (Gelochelidon nilotica).  Επίσης φωλιάζουν αρκετά ζευγάρια νεροχελιδόνας (Glareola pratincola), πετροτριλίδας (Burhinus oedicnemus), στρειδοφάγου (Himantopus ostralegus, Καλαμοκανά (Himantopus himantopus), αβοκέτας (Recurvirostra avocetta), θαλασσοσφυριχτή (Charadrius alexandrinus) και κοκκινοσκέλη (Tringa totanus). Ένα ακόμη απειλούμενο είδος που εξακολουθεί να φωλιάζει στα γύρω χωριά είναι και ο Λευκοπελαργός (Ciconia ciconia). Στα χωριά φωλιάζει και το  σπιτοκιρκίνεζο (Falco naumanni) με πολλές δεκάδες ζευγάρια. Ένα ακόμη σπάνιο αρπακτικό που φωλιάζει στους μεγαλύτερους λόφους είναι ο φιδαετός (Circaetus gallicus). Ακόμη φωλιάζουν τα όρνια (Gyps fulvus) και πετρίτες (Falco peregrinus). Τα πιο χαρακτηριστικά στρουθιόμορφα που φωλιάζουν στους αλμυρόβαλτους είναι η γαλιάντρα (Melanocorypha calandra), η μικρογαλιάντρα (Calandrella brachydactyla), ο κατσουλιέρης (Galerida cristata), η Κιτρινοσουσουράδα (Motacilla cinerea) και η λευκοσουσουράδα (Μotacilla alba).

ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ

Απαντώνται τουλάχιστον 15 είδη θηλαστικών και θεωρείται βέβαιο πως συστηματικότερη μελέτη της περιοχής θα αναδείξει την παρουσία ακόμη περισσότερων. Τα πλέον κοινά είδη είναι η αλεπού (Vulpes vulpes), ο ασβός (Meles meles), το κουνάβι (Martes foina) και η νυφίτσα (Mustela nivalis) που εντοπίζονται κυρίως στους λόφους της περιοχής αλλά και στις καλλιέργειες όπου αυτές συνορεύουν με λόφους και κομμάτια φυσικής βλάστησης.  Ένα από τα θηλαστικά που είναι ιδιαίτερα σπάνιο και αυστηρά προστατευόμενο είναι η βίδρα (Lutra lutra) που εντοπίζεται βασικά στα δυο ποτάμια Αχελώο και Εύηνο, εκεί όπου αυτά διαθέτουν πυκνή κάλυψη φυσικής βλάστησης αλλά και σε ορισμένα ρυάκια, όπως και μεγάλα αποστραγγιστικά κανάλια με ικανοποιητική ροή η στάθμη νερών και με αξιόλογη κάλυψη βλάστησης. Ιδιαίτερα άφθονες είναι και οι νυχτερίδες που ανήκουν τουλάχιστον σε 4 διαφορετικά είδη.

ΕΡΠΕΤΑ

Στην περιοχή έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 28 είδη ερπετών που περιλαμβάνουν όλα τα είδη χελώνας, δηλαδή τα τρία είδη της ξηράς (Testulo marginata, Testudo hermanni, Testudo graeca), τα δύο του γλυκού νερού (Mauremys caspica και Emys orbicularis) και τη θαλασσοχελώνα καρέτα (Caretta caretta), 11 είδη σαυρών ενδεικτικά: (Lacerta viridis, Larceta trilineata, Algyroides nigropunctatus, Podarcis muralis, Podarcis Taurica), το σαμιαμίδη (Hemydactylus turcicus, Cyrtodactylus kotschyi)  την άποδη σαύρα (Anguis fragilis) και 9 είδη φιδιών τυφλίτης (Ophisaurus apodus), νερόφιδο (Natrix natrix), καναλόφιδο (Natrix tesselata), σαϊτα (Coluber najadum, Coluber jugularis), δενδρογαλιά (Malpolon monspesulanus), λαφιάτης (Elaphe longissima), σπιτόφιδο (Elaphe situla), νερολαφιάτης (Elaphe quatorlineata), οχιά (Vipera ammodytes).

Παρατηρούνται επίσης αμφίβια, όπως ο πρασινοβάτραχος (Rana epirotica) ο ελληνοβάτραχο (Rana graeca) στον ποταμό Εύηνο, ο δαλματοβάτραχος (Rana dalmatina), ο πρασινόφρυνος (Bufo viridis), ο θαμνοβάτραχος (Ηyla arborea) και ο κοινός φρύνος (Bufo bufo).

ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ

Μεγάλο επιστημονικό και οικολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα διάφορα είδη γλυκόψαρων που κατανέμονται στα ποτάμια, ρυάκια, αρδευτικά και αποστραγγιστικά κανάλια της περιοχής. Ορισμένα από αυτά τα είδη παρουσιάζονται ως ενδημικά αυτής της γεωγραφικής ζώνης, όπως το γλανίδι (Silurus aristotelis), η τσερούκλα (Scardinius acarnanicus), η δροσίνα (Leuciscus svallize), η Τριχωνοβελονίτσα (Gobitis trichonica) και ο νανογωβιός (Economidichthys trichonis).

Το πλέον χαρακτηριστικό είδος ψαριού της λιμνοθάλασσας είναι ο γοβιός (Gobius gobius) του οποίου η κατανομή συμπίπτει ακριβώς με αυτή της λιμνοθάλασσας και γενικότερα των υφάλμυρων νερών της περιοχής. Απαντώνται τα 5 είδη κέφαλου, δηλαδή ο κέφαλος (Μugil cephalus), το μυξηνάρι (Liza aurata), ο γάστρος (Liza saliens), ο λαυκίνος (Chelo labrosus) και η Βελάνισσα (Liza ramada) στα οποία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό η αλιευτική παραγωγή της λιμνοθάλασσας. Επίσης και στο λαυράκι (Dicentrarhus labrax) και στην τσιπούρα (Sparus aurata). Ορισμένα είδη ψαριών της θάλασσας όπως o σπάρος (Diplodus annularis), η μουρμούρα (Lithognathus mormyrus), η κουτσομούρα (Mullus barbatus) κ.α. απαντώνται και στη λιμνοθάλασσα αλλά εντοπίζονται βασικά στη μεταβατική ζώνη μεταξύ αυτής και της θάλασσας. Άλλα είδη είναι τα : γλώσσα ή χωματίδα (Platichthys flesus luscus), σαργός ( Diplodus sargus), μυτάκι (Puntazzo puntazzo)

Στα σημεία όπου υπάρχουν ή εισρέουν γλυκά νερά (ρυάκια, χείμαρροι, αποστραγγιστικές τάφροι) υπάρχουν είδη ψαριών χαρακτηριστικά των γλυκών νερών όπως:

Κυπρίνος (Gyprinus carpio), Πεταλούδα (Carassius auratus), Γληνί (Tinca tinca), Κέφαλος του γλυκού νερού (Leuciscus cephalus), Δρομίτσα (Rutilus rutilus,) Κοκκινοφτέρα (Scandinius erythrophthlmus).

ΓΕΩΛΟΓΙΑ

Αμέσως μετά το πέρασμα των στενών του Ρίου – Αντίρριου, ορθώνεται ο επιβλητικός ασβεστολιθικός όγκος της Παλιοβούνας ή Κλόκοβας που αποτελεί την ανατολικότερη απόληξη του ορεινού τόξου του Αράκυνθου. Ακριβώς απέναντι εντυπωσιάζουν οι κρημνώδεις ορθοπλαγιές της Βαράσοβας που χάσκουν πάνω από το στένωμα του Πατραϊκού προς τον Κορινθιακό κόλπο. Και αμέσως μετά μια μεγάλη απλωσιά πεδινής γης και ρηχών νερών για πολλά – πολλά χιλιόμετρα που δεν είναι άλλο παρά οι εκτενείς προσχώσεις των δύο μεγάλων ποταμών της Νοτιοδυτικής Ελλάδας, του Εύηνου και του Αχελώου. Εκεί, τα δύο ποτάμια, παλεύοντας με τη θαλάσσια ορμή, δημιούργησαν ένα από τα μεγαλύτερα υγροτοπικά συστήματα που φθάνει τα 220 χιλιάδες στρέμματα αλλά και ένα εύφορο κάμπο άλλης τόσης έκτασης. Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει μία από τις μεγαλύτερες σε ενιαία έκταση λιμνοθάλασσες της Μεσογείου, τη λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου – Αιτωλικού. Γύρω από αυτή εκτείνονται αλμυρόβαλτοι, καλαμώνες, λασποτόπια, αμμοσύρσεις και μεταξύ τους άλλες μικρότερες λιμνοθάλασσες. Χαρακτηριστικό αυτού του διπλού δελταϊκού συστήματος είναι η διάσπαρτη παρουσία λόφων, πρώην νησιών που ενώθηκαν με τη χέρσο από τις προσχώσεις των ποταμών και που προσδίδουν μια ιδιαίτερη αισθητική και οικολογική αξία στο όλο οικοσύστημα. Είναι τα νησιά Εχινάδες.
Στο νοτιοδυτικό λοιπόν άκρο του κεντρικού κορμού της ελληνικής χερσονήσου, εκεί όπου το πρωτογενές ανάγλυφο αποτελούνταν από μια ορεινή γη που κατέληγε στη θάλασσα και επεκτείνονταν μέσα σ’ αυτή με διάσπαρτες νησίδες, οι απορροές των βροχοπτώσεων από την ενδοχώρα και η μεταφορά των εδαφών που προκάλεσαν, μετέβαλαν δραματικά την όλη παράκτια φυσιογεωγραφία. Η στεριά επεκτάθηκε αρκετά χιλιόμετρα προς τη θάλασσα ώστε σήμερα δύο ορατές γλώσσες ξηράς να είναι σαφώς διακριτές από απέναντι από την πόλη των Πατρών, η πρώτη των εκβολών του Εύηνου και η δεύτερη, πολύ μακρύτερα, των εκβολών του Αχελώου. ΄Έτσι, σήμερα, το γεωλογικό υπόβαθρο, σ’ αυτή την «terra nova», παρουσιάζεται με δύο βασικές διαφοροποιήσεις, αυτή του ορεινού – λοφώδους και εκείνη του πεδινού χώρου που περικλείει και τους λιμνοθαλάσσιους σχηματισμούς.

Ο ορεινός χώρος που περιβάλλει από βόρεια και ανατολικά το δελταϊκό σύστημα Αχελώου – Ευήνου αποτελείται από το όρος Αράκυνθος ο οποίος ΒΔ παρουσιάζει το μεγάλο ρήγμα του Φαραγγιού της Κλεισούρας ενώ ΝΑ απολήγει στο ρήγμα των κρημνών της Βαράσοβας. Ο Αράκυνθος αποτελεί κατά τους γεωλόγους ένα κλασσικό «κέρας» που έχει αποκοπεί από την υπόλοιπη οροσειρά της Πίνδου μέσω ποικίλων τεκτονικών διεργασιών. Στους ασβεστόλιθους έχουν διαμορφωθεί δύο μεγάλα φαράγγια, εκείνο της Κλεισούρας ΒΔ και το άλλο της Κρεμαστής – Παλιαρόλακκα κεντρικά απέναντι από την περιοχή Φοινικιά του Αιτωλικού.
Ο πεδινός χώρος σχηματίστηκε βασικά από ιζηματικές αποθέσεις που στη βόρεια και ΒΑ περιοχή της λιμνοθάλασσας αποτελούνται από κροκαλοπαγή υλικά και ψαμμίτες, ενώ στον υπόλοιπο χώρο αυτής, από ένα ευρύ φάσμα εδαφικών σχηματισμών κυρίως φλυσχιακής προέλευσης που περιλαμβάνουν από πλευρικά κορρήματα μέχρι λεπτόκοκκες ιλυώδεις αποθέσεις. Τα υλικά αναμιγνύονται κατά τόπους σε ένα μωσαϊκό πηλών, αργίλων, χαλικιών, άμμου, λατυπών και κροκάλων στη συνολικό δελταϊκό σχηματισμό.

ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του τόπου αυτού είναι πολύ ήπιο καθώς οι βοριάδες ανακόπτονται από το τόξο του Αράκυνθου που περιβάλλει την έκταση από βόρεια και ανατολικά. Εύκρατο λοιπόν κλίμα με μέσο ύψος βροχής στα 786 mm και 106 μέρες βροχής. Το χιόνι είναι σπάνιο στα πεδινά αλλά συχνό στις ορεινές περιοχές. Η μέση σχετική υγρασία του αέρα είναι αυξημένη 68,5% αλλά και η ηλιοφάνεια.

Δράσεις

Η Μονάδα Διαχείρισης αναλαμβάνει τη συλλογή, ταξινόμηση σε τράπεζα δεδοµένων και επεξεργασία περιβαλλοντικών στοιχείων του Πάρκου και των υπολοίπων Προστατευόμενων Περιοχών της Δυτικής Στερεάς και πραγµατοποιεί µελέτες που αφορούν διάφορα ζητήµατα, όπως η λειτουργία των αντλιοστασίων και η διαχείριση των υδάτων που αποστραγγίζουν, η επαναχρησιµοποίηση επεξεργασµένων λυµάτων βιολογικών καθαρισµών, ο προσδιορισµός χώρων απόθεσης αδρανών υλικών, η βελτίωση της κυκλοφορίας των υδάτων και των ποιοτικών τους χαρακτηριστικών και άλλες. Βέβαια, ιδιαίτερη µέριµνα δίνεται στην προώθηση µελετών της άγριας ζωής, κάτι που πιο πρόσφατα υλοποιείται µε τα προγράµµατα παρακολούθησης των οικοτόπων, των ειδών άγριας ζωής και ιδιαίτερα της ορνιθοπανίδας. Επίσης, εκπονούνται προγράµµατα προστασίας συγκεκριµένων ειδών, όπως του Όρνιου, της Θαλάσσιας Χελώνας, του Αργυροπελεκάνου, κ.ά. Χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση κλωβού επανένταξης Όρνιων στον Αράκυνθο.  Επιπλέον υποστηρίζονται έρευνες ιδρυµάτων αλλά και ιδιωτών ερευνητών, οι οποίες αφορούν το οικοσύστηµα της περιοχής.

ΥΠΟΒΟΛΗ–ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Σήμερα υλοποιούνται τα παρακάτω 3 Επιχειρησιακά Προγράμματα:

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΜΕΠΕΡΑΑ  

Η υλοποίηση της πράξης γίνεται στο πλαίσιο της υφιστάμενης προγραμματικής περιόδου του ΕΣΠΑ με χρόνο ολοκλήρωσης το τέλος του 2020 (+3).

Οι Δράσεις αυτές περιλαμβάνονται σε τέσσερα Πακέτα Εργασίας (Π.Ε) και περιλαμβάνουν:

– Προβολή Δράσεων Πράξης ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ

– Δικτύωση / Τεχνογνωσία ΦΔΠΠ/Επιστημονική Τεκμηρίωση

– Παρακολούθηση ειδών και οικοτόπων ή/ και εκπόνηση μελετών (τεχνικών και μη).

– Εντοπισμός και χαρτογράφηση φωλεοποίησης θαλάσσιων χελωνών (Caretta caretta)

– Παρακολούθηση του μυοκάστορα

– Καταγραφή κατανομής και πυκνότητας παρουσίας της βίδρας

– Παρακολούθηση των ειδών μυωξών

– Εκτίμηση της κατάστασης του πληθυσμού χερσαίας χελώνας κ.λπ.

– Βελτίωση του καθεστώτος διατήρησης ειδών (Αργυροπελεκάνου, Σταβλοχελίδονου – Σπιτοχελίδονου Λευκών Πελαργών, Κιρκινεζιού, Όρνιου, Βίδρας) και τύπων οικοτόπων στην περιοχή αρμοδιότητας του Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου – Ακαρνανικών Ορέων (καθαρισμός εθνικού πάρκου για την βελτίωση της κατάστασης ενδιαιτημάτων και ειδών κλπ).

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ – ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΧΙΝΑΔΩΝ ΝΗΣΩΝ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑΣ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ – ΑΚΑΡΝΑΝΙΚΩΝ ΟΡΕΩΝ

Η πράξη εντάσσεται στον Άξονα Προτεραιότητας «Προστασία του Περιβάλλοντος και Αειφόρος Ανάπτυξη» του Ε.Π. «Ιόνια Νησιά». Η πρόταση περιλαμβάνει την προμήθεια ειδικού εξοπλισμού για την εποπτεία των Εχινάδων Νήσων, δράσεις για την ενημέρωση – ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα βιοποικιλότητας και δράσεις για την παρακολούθηση εκτός εποπτείας για είδη άγριας ζωής.
Στις υπηρεσίες παρακολούθησης περιλαμβάνονται μελέτες για τον θαλασσοκόρακα (Phalacrocorax aristotelis) και άλλα θαλασσοπούλια, τη διαχείριση επισκεπτών, τη μελέτη της μεσογειακής φώκιας (Monachus monachus )στην περιοχή αρμοδιότητας του Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου – Ακαρνανικών Ορέων καθώς επίσης, και μελέτη για την ερπετοπανίδα στην προστατευόμενη περιοχή του συμπλέγματος των Εχινάδων Νήσων (Ιόνιο Πέλαγος).

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ – ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ – ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ NATURA ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑΣ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ – ΑΚΑΡΝΑΝΙΚΩΝ ΟΡΕΩΝ»

Η πράξη η οποία έχει ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 2014-2020» σκοπεύει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και συνολικά στην προστασία και διαχείριση του Πάρκου και των ΠΠ της δυτικής Στερεάς  όπως απορρέει από την περιβαλλοντική , κοινοτική και εθνική νομοθεσία.

ΜΕΛΕΤΕΣ

Οι σημαντικότερες είναι α)Οριστική Μελέτη έργων αποχέτευσης, αποστράγγισης αντλιοστασίων D1, D2, D6 και συναφών έργων στη λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου-Αιτωλικού καθώς και β)Συμπληρωματικά Έργα αναβάθμισης των υδατικών οικοσυστημάτων της Νοτιοδυτικής Αιτωλοακαρνανίας. Η Διεύθυνση Εγγειοβελτιωτικών & Αντιπλημμυρικών Έργων του ΥΠΟΜΕΔΙ αξιοποιώντας πρόσκληση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιεία & Θάλασσα και με την βοήθεια της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας έχει θέσει τα έργα σε τροχιά υλοποίησης.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ – ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

Περιλαμβάνονται:

Α.Ξενάγηση στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης
B.Επισκέψεις Πεδίου & Παρατήρηση Πτηνών

Γ.Διοργάνωση Δράσεων στα πλαίσια Εορτασμού Παγκόσμιων Ημερών Περιβαλλοντικού Χαρακτήρα

Δ.Βοήθεια με παροχή υλικού και τεχνογνωσίας σε Περιβαλλοντικά προγράμματα/δράσεις  σχολείων/φορέων/οργανισμών

1.Δανειστική Βιβλιοθήκη

2.Παροχή Υλικού Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

3.Παρουσιάσεις/ομιλίες από στελέχη της Μονάδας

Ε. Ενημέρωση & ευαισθητοποίηση  Πολιτών εντός και εκτός νομού

1.Συμμετοχή σε κοινές εκδηλώσεις, μαζί με φορείς άλλων προστατευόμενων

2.Συμμετοχή σε Εκθέσεις Τοπικές και Εθνικές

3.Διοργάνωση Ημερίδων

4.Συμμετοχή με ομιλητή σε συνέδρια και εκδηλώσεις περιβαλλοντικού χαρακτήρα

5.Ενημέρωση του πληθυσμού μέσω τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών συνεντεύξεων για κρίσιμα περιβαλλοντικά ζητήματα και για την αξία ανάδειξης των προστατευόμενων περιοχών

ΣΧΕΔΙΟ ΦΥΛΑΞΗΣ

Το Σχέδιο Φύλαξης (2012) το οποίο περιλαμβάνει τον σχεδιασμό της υφιστάμενης κατάστασης επόπτευσης – φύλαξης του Εθνικού Πάρκου (περίοδος φύλαξης, προσωπικό – εθελοντές – εξοπλισμός, προγράμματα επόπτευσης, αντικείμενο εργασίας) και το οποίο μπορεί να προσαρμόζεται στις εκάστοτε ανάγκες του με μελλοντικό ορίζοντα την πληρέστερη και αποτελεσματικότερη φύλαξη των προστατευόμενων περιοχών.

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ

– Πρωτόκολλο συνεργασίας με την αστική μη κερδοσκοπική εταιρείας « Πελαργός»  στο πλαίσιο δράσης για την προστασία των γυπών για τη λειτουργία του πειραματικού κλωβού ως χώρου υποδοχής, περίθαλψης , εγκλιματισμού και επανένταξης όρνιων με παράλληλες δράσεις ευαισθητοποίησης του τοπικού πληθυσμού και ιδίως των κτηνοτρόφων

– Ετήσια Συμμετοχή σε Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις Ελληνικής Εθελοντικής Εταιρείας

– Αποστολή τραυματισμένων ζώων στην ΑΝΙΜΑ

– Τεχνικές Συναντήσεις για τον Αργυροπελεκάνο και τον Θαλασσοκόρακα με τις συναρμόδιες Μονάδες Διαχείρισηςστα πλαίσια του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ.

– Υποστήριξη δράσεων της Ελληνικής Εταιρείας Οικοτουρισμού

– Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Αιτωλοακαρνανίας κ.α.

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ – ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ

Η Μονάδα Διαχείρισης φροντίζει µε διάφορα µέσα (περιοδικό, χάρτες και άλλα έντυπα) και δραστηριότητες (ηµερίδες και άλλες εκδηλώσεις) να ενηµερώνει και να ευαισθητοποιεί τους πολίτες, κυρίως του Νομού Αιτωλοακαρνανίας. Δίνει ιδιαίτερη έµφαση στην ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση της εκπαιδευτικής κοινότητας και, πάνω από όλα των παιδιών, για τις αξίες των υγροτόπων αλλά και των υπόλοιπων περιοχών Natura 2000, τις οικολογικές λειτουργίες τους και τον αντίκτυπό τους στην ποιότητα της ζωής και την ευηµερία των τοπικών κοινωνιών. Τα αρµόδια στελέχη του επισκέπτονται διαρκώς σχολεία της περιοχής, προβαίνοντας σε κατάλληλες προβολές, συζητήσεις µε τους µαθητές, ευχάριστες ασκήσεις και οικολογικά παιχνίδια.

Επίσης, υποδέχεται και ενημερώνει εκατοντάδες επισκεπτών στο Κέντρο Πληροφόρησης αλλά και μέσα στο πεδίο του Εθνικού Πάρκου και έχει ξεκινήσει και τη συστηματική προώθηση του οικοτουρισμού τόσο αυτόνομα, όσο και στο πλαίσιο προγραμμάτων (Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά ) και σε συνεργασία με άλλους φορείς όπως η Ελληνική Εταιρεία Οικοτουρισμού (Φύλακες της Φύσης) και το Διάζωμα (Προτεινόμενα έργα περιβαλλοντικής υποδομής στο πλαίσιο της «Διαδρομής Φύσης & Πολιτισμού».

Γενικότερα, επιδιώκεται η συνεργασία της τοπικής κοινωνίας με ιδιαίτερα στενή επαφή µε τους αλιείς, τους γεωργούς, τους κτηνοτρόφους αλλά και τους κυνηγούς της περιοχής, προκειµένου να ωθούνται κατά το δυνατόν προς την κατεύθυνση της τήρησης της σχετικής ,ανά οµάδα, νοµοθεσίας και της εφαρµογής των σωστών κατά περίπτωση πρακτικών και να επιλύονται πάγια προβλήµατά τους που σχετίζονται µε περιβαλλοντικές παραµέτρους. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί η συνεργασία µε τον τοπικό Κυνηγετικό Σύλλογο, που έχει ως αποτέλεσµα, µαζί µε τη συνδροµή των ψαράδων – µισθωτών του ιχθυοτροφείου της Κλείσοβας, τη δραστική µείωση της λαθροθηρίας αλλά και την αποτελεσµατική φύλαξη των αποικιών των Αργυροπελεκάνων.

ΕΠΟΠΤΕΙΑ – ΦΥΛΑΞΗ

Μία από τις καθηµερινές λειτουργίες για τη Μονάδα Διαχείρισης είναι η εποπτεία του χώρου του Εθνικού Πάρκου και των υπόλοιπων Περιοχών Natura 2000, η καταγραφή τυχόν δυσµενών επιδράσεων και η ενηµέρωση και ενεργοποίηση των αρµόδιων υπηρεσιών, ώστε να τις αντιµετωπίσουν λειτουργώντας επικουρικά για τα ζητήµατα τήρησης της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας. Γι’ αυτό τον σκοπό διατίθενται δύο φύλακες-επόπτες πεδίου, οι οποίοι χρησιµοποιούν τρία οχήµατα και, εναλλακτικά, τρία πλωτά σκάφη.

Ανθρωπογενής Δραστηριότητα

ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ – ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Μουσεία

– Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης στο Μεσολόγγι

– Λαογραφικό Μουσείο Αιτωλικού

– Κέντρο και Μουσείο χαρακτικών τεχνών «Βάσω Γ. Κατράκη» στο Αιτωλικό

– Πινακοθήκη Χρήστου και Σοφίας Μοσχανδρέου (Μεσολόγγι)

– Κέντρο λόγου και τέχνης «Διέξοδος» (Μεσολόγγι)

– Λαογραφικό Μουσείο Παράβολας

– Μουσείο Άλατος στο Μεσολόγγι

– Ξενοκράτειο Αρχαιολογικό Μουσείο Ι.Π. Μεσολογγίου

Εκκλησίες – Μονές

– Τα εκκλησάκια της Λιμνοθάλασσας: Η Αγία Τριάδα στην Κλείσοβα, ο Άγιος Σώστης στο ομώνυμο νησάκι πλάι στο φάρο του Βασιλαδιού και η Παναγιά του Προκοπανίστου χτισμένη σε ένα μικρό νησάκι στο κέντρο της λιμνοθάλασσας.

– Η Μονή του Αγίου Συμεών στον Αράκυνθο

– Παναγιά της Φοινικιάς (Αλυκές Αιτωλικού)

– Άγιος Νικόλαος Κρεμαστός (Αράκυνθος)

– Τα υπολείμματα της παλαιοχριστιανικής Βασιλικής, που σώζονται στην Πλευρώνα

– Η παλαιοχριστιανική Βασιλική στην τοποθεσία Άγιος Βασίλειος κοντά στο Μεσολόγγι, μέσα στο κτήμα της παλαιάς οικογένειας Χρυσόγελου

– Η παλαιοχριστιανική Βασιλική στο λόφο της Αγίας Τριάδος στην Κάτω Βασιλική

– Η Επισκοπή Μάστρου

– Δυτικά της Λιμνοθάλασσας Αιτωλικού, στον προσχωσιγενή απέραντο κάμπο, από την Κατοχή και το Νεοχώρι μέχρι τη Γουριά, πλάι στον Αχελώο αναπτύσσεται μια ομάδα νέων μοναστηριών. Ταξιάρχες Γουριάς, Άγιοι Ταξιάρχες, Αγία Παρασκευή Αιτωλικού, Παναγία η Λεσινιώτισσα.

– H Αγία Ελεούσα, το Σπήλαιο δηλαδή της Παναγίας στην Κλεισούρα

– Στις πλαγιές του Αρακύνθου το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, το κομψό Κελάκι της Γαβαλούς και  το γυναικείο Μοναστήρι της Παναγίας της Κατερινού

– Ο Αη–Σημιός είναι το μοναστήρι που βρίσκεται βορειοανατολικά της Λιμνοθάλασσας,

– Στην περιοχή της Σταμνάς ο κοιμητηριακός ναός της Αγίας Παρασκευής,

– Στις δυτικές πλαγιές του Αρακύνθου ο βυζαντινός ναός του Αγίου Γεωργίου, ο μεταβυζαντινός του Αγίου Παντελεήμονα και ο  ναός της Αγι’– Αγάθης (Αγίας Αγαθής).

– Όρος Βαράσοβα. Το «Άγιον Όρος» της Δυτικής Ελλάδος εξαιτίας των πολλών και μεγάλων μοναστηριών που υψώνονταν – ερειπωμένα σήμερα – γύρω (Άγιος Δημήτριος, Παναγία Τρημιτού) ή που διασώζουν μόνο το καθολικό (Παναξιώτισσα) και για τα πολλά σπήλαια – ασκηταριά, ανάμεσα στα οποία κορυφαίο είναι το Σπήλαιο της Εγκλείστρας του Αγίου Νικολάου

Αρχαιολογικοί Χώροι
– Αρχαία πόλη  Καλυδώνα, όπου υπάρχει και το αρχαίο θέατρο Καλυδώνας

– Αρχαία πόλη Πλευρώνα, όπου υπάρχει και το αρχαίο θέατρο Πλευρώνας

– Το νεκροταφείο στη Σταμνά:

– Αρχαίες Οινιάδες όπου υπάρχει Νεώριο και το Αρχαίο Θέατρο Οινιαδών

– Αρχαία πόλη Αλικύρνα

– Ρωμαϊκές θέρμες (συγκρότημα λουτρών της ρωμαϊκής εποχής στον Αγ. Ιωάννη

-Τα ερείπια της αρχαίας Ιθώριας (κοντά στον οικισμό του Αγ. Ηλία στο Αιτωλικό)

Ιστορικά κτήρια στο Μεσολόγγι

– Οικία Τρικούπη

– Οικία Παλαμά

– Οικία Βύρωνα

– Οικία Βάλβη

– Τρικούπειο Πολιτιστικό Κέντρο

Ιστορικά μνημεία στο Μεσολόγγι

-Το τείχος του Μεσολογγίου

– Ο κήπος των Ηρώων

– Ο ανεμόμυλος

– Το μνημείο του Ντολμά

Σημαντικές Εορτές & Πανηγύρια 

– Γιορτές Εξόδου (Το βράδυ της  παραμονής  του Αγίου Πνεύματος η παρέλαση προς τον Κήπο των Ηρώων και Αναπαράσταση της Ανατίναξης και  ανήμερα του Αγίου Πνεύματος η παρέλαση προς τον Κήπο των Ηρώων)

– Η γιορτή του Άη Συμιού16 είναι στις 3 Φεβρουαρίου

– Το πανηγύρι της Αγίας Αγάθης στις 5 Φεβρουαρίου

– Γιορτή Ψαριού στο Αιτωλικό

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

– Παρατήρηση πτηνών

– Ιππασία

– Κολύμβηση

– Φωτογράφηση

– Ράφτινγκ: στον ποταμό Εύηνο

– Καγιάκ στην περιοχή του Μεσολογγίου

– Εξερεύνηση σπηλαίων

– Ποδηλασία

– Αλεξιπτωτισμός πλαγιάς

– Ορειβασία

– Πεζοπορία

– Ιαματικά λουτρά Αγ. Τριάδας Μεσολογγίου

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Η οικονομική δραστηριότητα που έχει αναπτυχθεί στην περιοχή και σχετίζεται άμεσα με το φυσικό περιβάλλον, μπορεί να χωριστεί στις εξής κατηγορίες:

ΑΛΙΕΥΤΙΚΗ & ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Στις λιμνοθάλασσες συναντάς τις μαγικές εικόνες που δημιουργεί η παραδοσιακή αλιεία, δραστηριότητα γνωστή σ’ ολόκληρο το πανελλήνιο για τις άπειρες ιδιαιτερότητές της. Η αλιεία γίνεται εδώ και αιώνες με παραδοσιακό τρόπο και εξακολουθεί να αποτελεί βασικό παράγοντα ευημερίας της τοπικής κοινωνίας. Πολλοί οι τρόποι εξαλίευσης μέσα από τη λιμνοθάλασσα, που εντυπωσιάζουν σε ευρηματικότητα (οι χοβιοί και οι τσιπούρες πιάνονται ακόμη και με τα χέρια). Τράϊνες, παραγάδια, καλαμίδια, πυροφάνια όλα σε δράση αλλά και τα μοναδικά ανά την Ελλάδα «σταφνοκάρια» δηλαδή τα σκάφη με το οριζόντιο δίχτυ που με μοχλό ανεβαίνει απότομα όταν περνούν τα ψάρια και τα πιάνει. Όμως ο βασικός και γενικευμένος τρόπος αλιείας γίνεται στα «ιβάρια» με ειδικές παγίδες που τοποθετούνται στα στόμια επικοινωνίας των λιμνοθαλασσών με την ανοιχτή θάλασσα (Πατραϊκό Κόλπο). Τα ψάρια, καθώς βγαίνουν στην ανοιχτή θάλασσα για να γεννήσουν (ή για να βρουν δροσερά νερά το Καλοκαίρι και ζεστά το Χειμώνα) πιάνονται σ’ αυτές τις παγίδες που λέγονται «πήρες» και από εκεί τα βγάζουν με απόχες οι ψαράδες. Η ψαρο-γαστρονομία της περιοχής είναι φημισμένη. Κάθε είδος ψαριού έχει την εποχή του, δηλαδή μια περίοδο που είναι παχύ και που ωοτοκεί. Η καλύτερη περίοδος για τα περισσότερα είδη είναι μεταξύ Ιουλίου – Οκτωβρίου. Τότε οι ψαράδες παίρνουν από τις «μπάφες» (τους θηλυκούς κέφαλους), το περίφημο αυγοτάραχο. Κατά το χειμώνα, τα ψαρο-εδέσματα που βασιλεύουν είναι το Χέλι, το Λαυράκι και ο Γοβιός. Σε κάθε εποχή τα αλιεύματα μαγειρεύονται με πολλούς τρόπους. Το χέλι, για παράδειγμα, μαγειρεύεται με 11 διαφορετικούς τρόπους. Πάντα, δεν λείπουν και τα παστά ψάρια, κυρίως κέφαλοι και τσιπούρες αλλά με πιο νόστιμο από όλα τον Σπάρο, που λόγω του πάχους του έχει διπλάσιο βάρος από τον αντίστοιχο ίδιας ηλικίας της ανοιχτής θάλασσας.
ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

Οι θαλάσσιες ιχθυοκαλλιέργειες αναπτύχθηκαν κυρίως στα Δυτικά παράλια και στις Εχινάδες νήσους μετά το 1990. Η παραγωγή τους σήμερα υπολογίζεται σε περισσότερο από 10.000 τόνους κυρίως σε λαβράκια, τσιπούρες.
Προϊόν Ονομασίας Προελεύσεως (ΠΟΠ): Η άμεση και έμμεση απασχόληση με τη λιμνοθάλασσα προσφέρει περισσότερες από 1000 θέσεις εργασίας

ΓΕΩΡΓΙΚΗ & ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Μετά την σταθεροποίηση της κοίτης του Αχελώου και την ανάπτυξη του Αδρευτικού συστήματος, τεράσιες εκτάσεις έχουν αποδοθεί στην γεωργία στους κάμπους του Λεσινίου, Κατοχής, Νεοχωρίου, Ευνηχωρίου. Έχουν αναπτυχθεί μηχανικές καλλιέργειες βαμβακιού, μηδικής, καλαμπόκι κλπ, καθώς επίσης οπωροκηπευτικών, εσπεριδοειδών. Ενώ στους παρακείμενους λόφους σημαντική είναι η καλλιέργεια της ελιάς. Η κτηνοτροφική παραγωγή έχει εξίσου σημαντική παρουσία σε αιγοπρόβατα, μοσχάρια και χοιρινά μη σταβλισμένα.

Μια ακόμη παραδοσιακή δραστηριότητα που συγκαταλέγεται σ’ εκείνες που έχουν να επιδείξουν σπάνιας γραφικότητας εικόνες, είναι και αυτή της κτηνοτροφίας. Εκατοντάδες βοοειδή βόσκουν στους εκτενείς αλμυρόβαλτους της περιοχής, από μια τοπική ράτσα που έχει προσαρμοστεί να ζει ελεύθερα χωρίς σταβλισμό.. Μαζί τους, στην έκταση «Θολό», ένα κοπάδι άγρια άλογα συμπληρώνει την εικόνα του βουκολικού τοπίου.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΛΑΤΙΟΥ

Στην περιοχή του Μεσολογγίου συναντάμε δύο τέτοιους τόπους. Έναν στη θέση Τουρλίδα και έναν στη θέση Άσπρη. Η παραγωγή αλατιού στην αλυκή που βρίσκεται στη θέση Άσπρη φτάνει τους 100.000 τόνους ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου στο 60% της Ελληνικής αλατοπαραγωγής.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Τα ήρεμα νερά της λιμνοθάλασσας, τα διβάρια, οι γαΐτες, οι πελάδες, τα πουλιά, οι εθνικοί αγώνες των Ελεύθερων Πολιορκημένων είναι μερικά από τα στοιχεία που συγκίνησαν και συγκινούν επαγγελματίες και ερασιτέχνες ζωγράφους, φωτογράφους, κινηματογραφιστές.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ

Οδική: Η πρόσβαση στο νομό μπορεί να γίνει με τη χρήση αυτοκινήτου μέσω του υπάρχοντος οδικού δικτύου δια του Εθνικού Άξονα Πατρών – Αντίρριου – Ιωαννίνων ή από τη Στερεά Ελλάδα μέσω Ναυπάκτου. Το Μεσολόγγι απέχει 247 km από την Αθήνα.

Αστική: Υπάρχει τακτική λεωφορειακή σύνδεση της Αιτωλοακαρνανίας με την Αθήνα καθώς και αρκετές πρωτεύουσες νομών.

Με ferryboat: Κατά τους θερινούς μήνες υπάρχει ακτοπλοϊκή σύνδεση με την Ιθάκη και την Κεφαλλονιά από τον Αστακό.

Με αεροπλάνο: Τακτικές πτήσεις από την Αθήνα και διάφορους προορισμούς του εξωτερικού προς το αεροδρόμιο του Άκτιου, ενώ κατά τους θερινούς μήνες υπάρχουν και charter προς τα αεροδρόμια του Άκτιου και του Άραξου.

Με βάρκες, καΐκια και σκάφη

Iστοσελίδα του πρώην Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου-Ακαρνανικών Ορέων :