Γενική Περιγραφή

 

Εθνικό Πάρκο Λιμνών Κορώνειας-Βόλβης

Η υδρολογική λεκάνη της Μυγδονίας (2.120 km2), η οποία ορίζεται από τον υδροκρίτη των ορεινών όγκων Χορτιάτη-Χολομώντα από το νότο και Βερτίσκου – Κερδυλλίων από το βορρά και βρίσκεται στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (Π.Κ.Μ), περιλαμβάνει το υγροτοπικό σύστημα των λιμνών Κορώνειας-Βόλβης και Μακεδονικών Τεμπών που χαρακτηρίζονται ως Εθνικό Πάρκο και διέπεται από την ΚΥΑ 6919/2004 (ΦΕΚ 248 Δ/5-3-2004).

Το Εθνικό Πάρκο αποτελείται από τρείς ζώνες, όπως αυτές περιγράφονται και οριοθετούνται από το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, ήτοι:

– Λίμνες Κορώνεια και Βόλβη (Ζώνη Α΄)

– Περιοχές Απόλυτης Προστασίας (Ζώνη Α1 – Δάσος Απολλωνίας και Πυρήνες Απόλυτης  Προστασίας)

– Περιοχές Προστασίας της Φύσης (Ζώνη Α2- Μακεδονικά Τέμπη) και

– Περιφερειακές Ζώνες Προστασίας του Εθνικού Πάρκου (Ζώνη Β΄ και Ζώνη Γ΄)

 

 

Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης

Το Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης βρίσκεται στo ΒΔ τμήμα τoυ voμoύ Σερρώv. Η συνολική έκταση της προστατευόμενης περιοχής, ανέρχεται σε 831.000 στρέμματα περίπου. Στην προστατευόμενη περιοχή περιλαμβάνονται οι περιοχές από την Καστανούσα στα δυτικά μέχρι το Χαρωπό και το Άγγιστρο στα ανατολικά, την Ηράκλεια στα νοτιοανατολικά και τον Λιθότοπο στα νότια. Περιλαμβάνονται οι ορεινοί όγκοι της Κερκίνης (Μπέλες) στα βόρεια και του Μαυροβουνίου και Δύσωρου (Κρούσια) στα νοτιοδυτικά.

Διακρίνονται τέσσερις ζώνες προστασίας οι οποίες είναι:

– Ζώνη Απόλυτης Προστασίας της Φύσης

– Ζώνη Προστασίας της Φύσης

– Ζώνη Οικοανάπτυξης Α’

– Ζώνη Οικοανάπτυξης Β’

Σε κάθε ζώνη ισχύουν συγκεκριμένες ρυθμίσεις ή και απαγορεύσεις, ανάλογα με την οικολογική σημασία και ευαισθησία της κάθε ζώνης.

Ο πυρήνας του Εθνικού Πάρκου είναι η τεχνητή λίμνη Κερκίνη, η οποία είναι ένας από τους 10 Υγρότoπoυς Διεθνούς Σημασίας της Ελλάδας (γνωστοί και ως Υγρότοποι Ραμσάρ). Η λίμνη δημιουργήθηκε τo 1932 με την κατασκευή ενός φράγματος στov ποταμό Στρυμόνα, στο βορειοδυτικό τμήμα της πεδιάδας των Σερρών κovτά στo χωριό Λιθότoπoς, τηv κατασκευή ενός μεγάλου αναχώματος στην ανατολική πλευρά της περιοχής και ενός μικρότερου στα δυτικά που προστάτευε τον οικισμό της Κερκίνης. Σκοπός της δημιουργίας της λίμνης ήταν η ανάσχεση τωv πλημμυρικώv παροχών τoυ Στρυμόνα, η συγκράτηση των φερτών υλών και η άρδευση της πεδιάδας των Σερρώv. Στη θέση στην οποία δημιουργήθηκε, υπήρχαν από την αρχαιότητα μικρές λίμνες, καθώς επίσης έλη μόνιμα και παροδικά Στο νότιο τμήμα της πεδιάδας των Σερρών υπήρχε η λίμνη Τ’Αχινού, η οποία αποξηράνθηκε την ίδια περίοδο.

Έχουν παρατηρηθεί τουλάχιστον 300 είδη πουλιών στη λίμνη και στα βoυvά πoυ τηv περιβάλλουν από τα oπoία 50 περιλαμβάνονται στov Κόκκινο Κατάλoγo τωv Πουλιών της Ελλάδας. Συνολικά 10 είδη πουλιών φωλιάζουν σε μικτές αποικίες στo παραπoτάμιo δάσος, σε σημαντικούς αριθμούς για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Στηv περιοχή της λίμνης υπάρχει o μεγαλύτερος αριθμός βουβαλιών στην Ελλάδα, τα οποία είναι ζώα προσαρμοσμένα να ζουν σε υγροτόπους.

Σημαντική είναι η παρουσία τωv διαφόρων φυτικών ειδών όπως τα νούφαρα, η μαρσίλεα, τo κίτρινο νούφαρο, η σπιρovτέλλα, τo vερoκάσταvo, η σαλβίvια, τo πoλύγovo κλπ.

Η βιοποικιλότητα της περιοχής είναι πολύ σπουδαία. Εκτός από τα πουλιά, σημαντική είναι η παρουσία και των άλλων ειδών όπως αμφιβίων (11 είδη), ερπετών (26 είδη), θηλαστικών (>58 είδη), ψαριών (30 είδη), φυτών (>800 είδη) και ασπόνδυλων (τουλάχιστον 4700 είδη από τα οποία 1396 νέα είδη για την Ελλάδα και τουλάχιστον 46 νέα είδη για την επιστήμη).ΛΙΜΝΗ ΔΟΪΡΑΝΗ

Η λίμνη Δοϊράνη είναι μία διασυνοριακή λίμνη που βρίσκεται στα σύνορα Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας, που ανήκει στη Περιφερειακή Ενότητα του Κιλκίς. Στη θέση που βρίσκεται σήμερα η λίμνη Δοϊράνη προϋπήρχε μία πολύ μεγαλύτερη σε μέγεθος λίμνη, η Παιονία, η οποία είχε σχηματισθεί κατόπιν έντονων σεισμικών διεργασιών. Σήμερα η λίμνη έχει σχήμα έλλειψης και η έκτασή της ανέρχεται σε περίπου 40 τετραγωνικά χιλιόμετρα, εκ των οποίων τα 3/5 ανήκουν στη Βόρεια Μακεδονία και τα 2/5 στην Ελλάδα. Το υγροτοπικό σύστημα της λίμνης Δοϊράνης είναι ιδιαίτερα σημαντικό γι’ αυτό προστατεύεται τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η περιοχή έχει οριστεί ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (ΣΠΠ)  στην Ελλάδα, αλλά και στη Βόρεια Μακεδονία. Επίσης, η Ελλάδα έχει συμπεριλάβει την περιοχή στο δίκτυο «Φύση 2000», ως «Ζώνη Ειδικής Προστασίας».

ΔΑΣΟΣ ΜΟΥΡΙΩΝ

Το δάσος Μουριών γνωστό και με το προσωνύμιο  «Χίλια Δέντρα» βρίσκεται κοντά στο ομώνυμο χωριό Μουριές και αποτελεί ένα σπάνιο οικοσύστημα, το οποίο προσφέρει φιλοξενία σε πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας της περιοχής. Η έκτασή του ανέρχεται στα 590 στρέμματα και είναι χαρακτηρισμένο ως Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης, ενώ επίσης είναι ενταγμένο και στο δίκτυο «Φύση 2000».

ΛΑΪΛΙΑΣ

Το όρος Λαϊλιάς, τμήμα της οροσειράς της Βροντούς αποτελεί ορεινό όγκο με όμορφα και διαφορετικά τοπία, με δάση οξιάς και δασικής πεύκης στα ψηλά με λιβάδια και μικτά δάση δρυός χαμηλότερα, ιδιαίτερης αισθητικής και χλωριδικής σημασίας με ψηλότερη κορυφή του τον Προφήτη Ηλία (Αλή Μπαμπά) στα 1849μ.

ΜΕΝΟΙΚΙΟΝ ΟΡΟΣ – ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ΑΪ ΓΙΑΝΝΗ

Η περιοχή περιλαμβάνει το ορεινό συγκρότημα του Μενοικίου όρους (Κούσκουρας), με ψηλότερη κορυφή την Μαυρομάτα ή Καραγκιόζ Γκιόλ (1963μ.), το φαράγγι του Τιμίου Προδρόμου που βρίσκεται στους δυτικούς πρόποδες του όρους, καθώς και τις πηγές του Αϊ Γιάννη. Πρόκειται για μια ορεινή κυρίως περιοχή με έντονη γεωμορφολογία, ασβεστολιθικό υπόβαθρο και ποικίλο ανάγλυφο, η οποία περιλαμβάνει υψηλές κορυφές, φαράγγια, ορθοπλαγιές. έντονες βραχώδεις εξάρσεις με άφθονα καρστικά φρεάτια και δολίνες, όπου συναντάμε αρκετά σπήλαια όπως το Πελάδε, η Τρύπα του Θεοχάρη, το Τσιφλίκι, το μικρό και το μεγάλο σπήλαιο Επταμύλων, το σπηλαιοβάραθρο Γιαλούμ στην Αναστασιά, κ.α. Η βιοποικιλότητα της περιοχής είναι σχετικά υψηλή και οφείλεται στην ποικιλία των μορφών βλάστησης, ειδών χλωρίδας και πανίδας και κυρίως στην ορνιθοπανίδα.

ΌΡΒΗΛΟΣ

Ο Όρβηλος, ένα μεγάλο και σχετικά ανεξερεύνητο βουνό βρίσκεται στα βορειοανατολικά του νομού Σερρών και στα δυτικά του νομού Δράμας όπου η κορυφογραμμή του αποτελεί το σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας. Η ψηλότερη κορυφή είναι ο Τσολιάς στα 2.212μ. Ο Όρβηλος είναι ένα σχετικά άγνωστο, δύσβατο αλλά υπέροχο βουνό για περπάτημα, ορειβασία και εξερεύνηση. Η όχληση από τον άνθρωπο είναι ελάχιστη, δεν υπάρχει εκτεταμένη κτηνοτροφία.

ΕΚΒΟΛΕΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΣΤΡΥΜΟΝΑ

Η προστατευόμενη περιοχή των εκβολών του ποταμού Στρυμόνα καταλαμβάνει έκταση χερσαία και θαλάσσια συνολικά πάνω από 12.000 στρέμματα όπου ένα τμήμα της ανήκει διοικητικά στην Περιφερειακή Ενότητα Σερρών (δυτικό), ενώ το υπόλοιπο (ανατολικό) στην Περιφερειακή Ενότητα Καβάλας, με όριο την παλιά κοίτη του ποταμού Στρυμόνα και τη λιμνοθάλασσα του Τσάγιεζι. Η περιοχή περιλαμβάνει τις εκβολές του ποταμού, τη παλιά και τη νέα κοίτη, αλμυρόβαλτους, την υφάλμυρη λιμνοθάλασσα, υγρούς λειμώνες, καλαμώνες και το θαλάσσιο μέτωπο.  Εξαιτίας της μεγάλης οικολογικής αξίας της, η περιοχή έχει ενταχθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο «Φύση 2000», αποτελεί Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά για την παρουσία του αργυροπελεκάνου και της λαγγόνας, ενώ ένα τμήμα της έχει χαρακτηριστεί ως Καταφύγιο Άγριας Ζωής.

 

Προστατευόμενη Περιοχή Δέλτα Αξιού

Η περιοχή που εκτείνεται κατά μήκος του δυτικού Θερμαϊκού Κόλπου από το Καλοχώρι –πολύ κοντά στην πόλη της Θεσσαλονίκης- έως και τη Λιμνοθάλασσα Αλυκής Κίτρους στην Πιερία, περιλαμβάνει  τρεις περιοχές του δικτύου Natura 2000 και είναι ένα από τα πιο σημαντικά υγροτοπικά οικοσυστήματα της Ελλάδας: συγκεκριμένα, περιλαμβάνει τη Λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου,  τις εκβολές του Γαλλικού ποταμού, το δέλτα του ποταμού Αξιού, καθώς και την κοίτη του έως τα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία, το δέλτα του ποταμού Αλιάκμονα, τον υγρότοπο της Νέας Αγαθούπολης και τους υγροτόπους της Αλυκής Κίτρους.

Πρόκειται για ένα σύστημα ποτάμιων εκβολών, ελών, λιμνοθαλασσών και της Αλυκής. Χάρη στη μεγάλη εναλλαγή οικολογικών συνθηκών που την χαρακτηρίζουν –από αγροτικές καλλιέργειες και λιβάδια ως αλμυρόβαλτους, παρόχθια δάση και αμμοθίνες – η περιοχή αποτελεί έναν ιδανικό βιότοπο για πολλά είδη άγριων ζώων και πουλιών. Εδώ βρίσκουν καταφύγιο σχεδόν τριακόσια είδη πουλιών, ανάμεσά τους πολλά σπάνια και απειλούμενα, όπως η αβοκέτα, η χαλκόκοτα, η λαγγόνα, ο αργυροπελεκάνος και ο μαυροκέφαλος γλάρος, ενώ στο παρόχθιο δάσος του Αξιού υπάρχει μία από τις σπουδαιότερες μεικτές αποικίες πουλιών στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη. Εκτός από τα πουλιά, η περιοχή είναι επίσης πολύ σημαντική για πολλά είδη θηλαστικών, όπως ο λαγόγυρος και η ερπετοπανίδα, καθώς φιλοξενεί τους μεγαλύτερους πληθυσμούς της μεσογειακής χελώνας στην Ευρώπη.

Τα οφέλη που παρέχει η προστατευόμενη περιοχή στον άνθρωπο είναι πολλαπλά, καθώς παρέχει ζωτικής σημασίας υπηρεσίες και αγαθά. Για παράδειγμα, παρέχει νερό για ύδρευση και άρδευση,  προστατεύει τις κατοικημένες και τις αγροτικές περιοχές από πλημμύρες, ρυθμίζει το κλίμα, προσφέρει προϊόντα για τροφή, αλλά και ευκαιρίες για έρευνα, εκπαίδευση και αναψυχή.

Ο υγρότοπος σε αριθμούς

– 299 είδη πουλιών, δηλαδή το 66% των ειδών που έχουν παρατηρηθεί έως σήμερα στην Ελλάδα, από τα οποία τα 106 φωλιάζουν

– 350 είδη και υποείδη φυτών

– 40 είδη θηλαστικών

– 18 είδη ερπετών

– 9 είδη αμφιβίων

– 7 είδη ασπονδύλων

– 25 οικότοποι, εκ των οποίων οι δύο είναι οικότοποι προτεραιότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο

 

ΑΠΕΙΛΕΣ

Η Προστατευόμενη Περιοχή Δέλτα Αξιού βρίσκεται πολύ κοντά σε μία μεγαλούπολη, τη Θεσσαλονίκη, και περιλαμβάνει έναν από τους πλέον παραγωγικούς κάμπους της χώρας. Η πραγματικότητα αυτή δημιουργεί μία σειρά προβλημάτων, η επίλυση των οποίων είναι περίπλοκη. Οι σημαντικότερες απειλές για το φυσικό περιβάλλον της προστατευόμενης περιοχής είναι:

– Η ρύπανση επιφανειακών και υπόγειων νερών

– Η αυθαίρετη δόμηση και η πίεση από την οικιστική και βιομηχανική ανάπτυξη

– H μη αειφορική διαχείριση του νερού

– Η ανεξέλεγκτη απόθεση στερεών αποβλήτων (μπάζα, απορρίμματα κλπ.)

– Μη ορθές πρακτικές γεωργίας, αλιείας και υδατοκαλλιέργειας

– Η εντατική κτηνοτροφία και υπερβόσκηση

– Το παράνομο κυνήγι

Όλες οι παραπάνω απειλές επιδεινώνονται σε μεγάλο βαθμό λόγω της τεκμηριωμένης κλιματικής κρίσης.

Θεσμικό Πλαίσιο

 

Εθνικό Πάρκο Λιμνών Κορώνειας-Βόλβης

 

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ / ΟΔΗΓΙΕΣ

Σύμβαση Ραμσάρ «για την προστασία των διεθνούς ενδιαφέροντος υγροτόπων, ιδία ως υγροβιότοπων» όπως κυρώθηκε με το Ν.Δ. 191/1974  και ειδικότερα η ειδική σύσταση (resolution) που εκδόθηκε κατά την 8η συνάντηση των μελών της Σύμβασης στη Βαλένθια.

Σύμβαση «για τη διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας» (όπως κυρώθηκε με το Ν. 2204/94).

Σύμβαση της Βόννης «για τη διατήρηση των μεταναστευτικών ειδών άγριων ζώων» (όπως κυρώθηκε με το Ν. 2719/99).

Σύμβαση της Βέρνης «για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος» (όπως κυρώθηκε με το Ν. 1335/83).

Οδηγία 79/409/ΕΟΚ για τη διατήρηση των άγριων πτηνών.

Τροποποίηση: Οδηγία 2009/147/ΕΟΚ

Ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο:

– ΚΥΑ ΗΠ 37338/1807/Ε103/2010 «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, «Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών», του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ. – ΦΕΚ 1495Β/2010

– ΚΥΑ ΗΠ 8353/276/Ε103/2012 «Τροποποίηση και συμπλήρωση της υπ’ αριθ. 37338/1807/2010 κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ….» (Β΄ 1495), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ «Για τη διατήρηση των άγριων πτηνών» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ.  – ΦΕΚ 415Β/2012

Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας. Ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο:

– ΚΥΑ 33318/3028/1998  «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων) καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας» (ΦΕΚ 1289/Β/1998)

– ΚΥΑ 14849/853/Ε103/2008  «Τροποποίηση των υπ’ αριθμ. 33318/3028/1998 κοινών υπουργικών αποφάσεων (Β΄1289) και υπ’ αριθμ. 29459/1510/2005 κοινών υπουργικών αποφάσεων (Β΄992), σε συμμόρφωση με διατάξεις της οδηγίας 2006/105 του Συμβουλίου της 20ης Νοεμβρίου 2006 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.» (ΦΕΚ  645/Β/2008)

Οδηγία 2000/60/ΕΚ για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράση στον τομέα της πολιτικής των υδάτων

 

ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

Ν.1650 «Για την Προστασία του Περιβάλλοντος» (ΦΕΚ 160/Α/16.10.86).

Ν. 2742/1999 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 207/Α/07.10.1999).

Εγκεκριμένη επιστημονική μελέτη ‘Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη του υγροτόπου των λιμνών Κορώνειας-Βόλβης, των Μακεδονικών Τεμπών και της ευρύτερης περιοχής τους’ με την οικ. 56667/1086/7.3.2002 απόφαση του Γενικού Διευθυντή Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ.

Ν. 3044 /2002 «Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης και ρυθμίσεις άλλων θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων»  (ΦΕΚ 197/Α/27.08.2002) – Ίδρυση ΦΔ Κορώνειας – Βόλβης.

ΚΥΑ 6919/2004 «Χαρακτηρισμός των λιμναίων και υδάτινων περιοχών του υγροτοπικού  συστήματος των λιμνών Βόλβης – Κορώνειας και Μακεδονικών Τεμπών ως Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων των λιμνών Κορώνειας – Βόλβης και των Μακεδονικών Τεμπών και καθορισμός ζωνών προστασίας και καθορισμός χρήσεων, όρων και περιορισμών δόμησης»  (ΦΕΚ 248/Δ/05.03.2004).

«Διορθώσεις σφαλμάτων της ΚΥΑ 6919/2004»  (ΦΕΚ 416/Β/24.05.2004).

50547/2004 «Έγκριση κανονισμού λειτουργίας του Διοικητικού Συμβουλίου του Φορέα Διαχείρισης Λιμνών Κορώνειας – Βόλβης».

49707/2007 απόφαση «Κανονισμός λειτουργίας Υπηρεσιών και Προσωπικού του Φορέα Διαχείρισης λιμνών Κορώνειας-Βόλβης» (ΦΕΚ 2408/Β/21.12.2007).

39542/2008 ΚΥΑ  (ΦΕΚ441/Δ/9.10.2008) – Τροποποίηση της υπ’ αριθμ. ΚΥΑ 6919/11.2.2004 «Χαρακτηρισμός των λιμναίων και υδάτινων περιοχών του υγροτοπικού  συστήματος των λιμνών Βόλβης – Κορώνειας και Μακεδονικών Τεμπών ως Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων των λιμνών Κορώνειας – Βόλβης και των Μακεδονικών Τεμπών και καθορισμός ζωνών προστασίας και καθορισμός χρήσεων, όρων και περιορισμών δόμησης» (ΦΕΚ248/Δ/5.3.2004).

Ν. 3937/2011  «Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 60/Α/31.03.2011).

58481/2012 ΚΥΑ «Έγκριση Σχεδίου Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου των Λιμνών Κορώνειας−Βόλβης και των Μακεδονικών Τεμπών.» (ΦΕΚ 3159/Β/27.11.2012).

50743/2017 ΚΥΑ «Αναθεώρηση εθνικού καταλόγου περιοχών του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000.» (ΦΕΚ 4432/Β/15.12.2017) – Επέκταση και αλλαγή ορίων περιοχών του Δικτύου εντός των ορίων ευθύνης του ΦΔ.

Ν. 4519/2018 «Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και άλλες διατάξεις.» (ΦΕΚ 25/Α/20.02.2018). – Επέκταση περιοχής του ΦΔ και μετονομασία του σε ΦΔ Κορώνειας – Βόλβης – Χαλκιδικής ευθύνης.

Ν. 4685/2020 «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις.» (ΦΕΚ 92/Α/07.05.2020) – Ίδρυση Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.

Ν. 4819/2021 «Ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων – Ενσωμάτωση των Οδηγιών 2018/851 και 2018/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 30ής Μαΐου 2018 για την τροποποίηση της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ περί αποβλήτων και της Οδηγίας 94/62/ΕΚ περί συσκευασιών και απορριμμάτων συσκευασιών, πλαίσιο οργάνωσης του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης, διατάξεις για τα πλαστικά προϊόντα και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, χωροταξικές – πολεοδομικές, ενεργειακές και συναφείς επείγουσες ρυθμίσεις.» (ΦΕΚ 129/Α/23.07.2021) – Διατάξεις που αφορούν στη λειτουργία του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.

 

* Με την υπ΄ αριθμ. 2036/2016 απόφαση του Ε΄ τμήματος του ΣΤΕ, ακυρώθηκε η ΚΥΑ 39542/08. Σύμφωνα με το υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΠΒΕΔΑ/13693/908/08-09-17 έγγραφο του ΥΠΕΝ, έως την έκδοση του νέου προεδρικού διατάγματος και της νέας ΕΠΜ, η Μ.Δ. οφείλει να γνωμοδοτεί λαμβάνοντας υπόψη τις κατευθύνσεις της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης, ΕΠΜ, (56667/1086/07-03-02) της προστατευόμενης περιοχής.

 

Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης

Το Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης θεσμοθετήθηκε το φθινόπωρο του έτους 2006, με σκοπό την προστασία της περιοχής ως εθνική φυσική κληρονομιά, με βάση:

– Συστηματική παρακολούθηση και προγραμματισμό έργων διαχείρισης των οικολογικών παραμέτρων της περιοχής

– Συνεχή φύλαξη και επόπτευση της προστατευόμενης περιοχής

– Αποτελεσματικό συντονισμό των αρμοδίων υπηρεσιών και φορέων

– Κατάρτιση προγραμμάτων με στόχο την περιβαλλοντική εκπαίδευση, πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση κοινού και φορέων

– Διασφάλιση κοινωνικής πολιτικής, συναίνεσης και συμμετοχής κ.ά.

 

Για το Εθνικό Πάρκο, ισχύουν οι εξής διεθνείς συμβάσεις και οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης:

– “Συμφωvία επί τωv Διεθvoύς εvδιαφέρovτoς Υγρoτόπωv, ιδία ως Υγρoβιότoπωv” γvωστή ως Σύμβαση Ramsar.

– Σύμβαση για τη διατήρηση των αποδημητικών ειδών της άγριας πανίδας (Bonn Convention).

– Σύμβαση για την προστασία της άγριας ζωής και τoυ φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης (Bern convention).

– Οδηγία 79/409/ΕΟΚ όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ τoυ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 30ης Νοεμβρίου 2009, για τη διατήρηση των άγριων πτηνών.

– Οδηγία 92/43/ΕΟΚ τoυ Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992, για τη διατήρηση τωv φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας παvίδας και χλωρίδας.

– Οδηγία 2000/60/ΕΚ τoυ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000, για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων.

Επίσης είναι μία από τις 196 Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (IBA).

 

Προστατευόμενη Περιοχή Δέλτα Αξιού

Η Προστατευόμενη Περιοχή Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα τελεί υπό ισχυρό καθεστώς προστασίας. Έχει χαρακτηρισθεί:

– Σε διεθνές επίπεδο Υγρότοπος διεθνούς σημασίας σύμφωνα με τη Σύμβαση Ραμσάρ, με την ονομασία «Δέλτα Αξιού, Λουδία, Αλιάκμονα» και κωδικό 3GR007, καθώς περιλαμβάνει σημαντικά ενδιαιτήματα Υδρόβιων Πτηνών. Η σύμβαση Ραμσάρ κυρώθηκε με το Νομοθετικό Διάταγμα 191/1974 (Φ.Ε.Κ. 350/Α’/20.11.1974) και τις τροποποιήσεις αυτού Ν. 1751/1988 (Φ.Ε.Κ.26/Α’/9.2.1988) και Ν. 1950/1991 (Φ.Ε.Κ. 84/Α’/31.5.1991)

– Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η περιοχή «ΔΕΛΤΑ ΑΞIΟΥ-ΛΟΥΔIΑ-ΑΛIΑΚΜΟΝΑ-ΑΛYΚΗ ΚIΤΡΟΥΣ» εντάχτηκε στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών Natura 2000 ως

– Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) GR1220002«ΔΕΛΤΑ ΑΞΙΟΥ-ΛΟΥΔΙΑ-ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ-ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ-ΑΞΙΟΥΠΟΛΗ»

– Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) GR1250004 «ΑΛΥΚΗ ΚΙΤΡΟΥΣ – ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ»

– Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) GR1220010 «ΔΕΛΤΑ ΑΞΙΟΥ-ΛΟΥΔΙΑ-ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ- ΑΛΥΚΗ ΚΙΤΡΟΥΣ»

 

ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ:

– 1998: δημοσιεύτηκε η πρώτη Κοινή Υπουργική Απόφαση του ελληνικού κράτους για την προστασία και διατήρηση της περιοχής Δέλτα Αξιού, Λουδία, Αλιάκμονα και Αλυκής Κίτρους (ΚΥΑ 14874/3291/1998 (ΦΕΚ 387/Β/1998) «Μέτρα για την προστασία των υγροτόπων της Αλυκής Κίτρους, του κάτω ρου και του Δέλτα των ποταμών Αλιάκμονα, Λουδία, Αξιού, Γαλλικού, της Λιμνοθάλασσας Καλοχωρίου και της ευρύτερης περιοχής τους».

– 2009: ιδρύθηκε το Εθνικό Πάρκο Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα (ΚΥΑ 12966/2009, ΦΕΚ 220/ΑΑΠ/2009).

– 2018: εκδόθηκε η ΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΝΕΠ/47695/2669/2018 (ΦΕΚ 294/Δ’/21-08-2018) «Όροι και περιορισμοί για την προστασία των περιοχών του δικτύου Natura 2000 με κωδικό GR1220002 «Δέλτα Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα – Ευρύτερη περιοχή – Αξιούπολη», με κωδικό GR1220010 «Δέλτα Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα – Αλυκή Κίτρους» και με κωδικό GR1250004 «Αλυκή Κίτρους – Ευρύτερη περιοχή» όπως συμπληρώθηκε με το ΦΕΚ 317/Δ’/04-09-2018 και συνεχίζει να ισχύει σύμφωνα με το ΦΕΚ 507/Δ’/30-07-2021.

 

Σημαντική προστασία για τη διατήρηση τμημάτων των περιοχών  παρείχαν από την δεκαετία του 1980 τα Καταφύγια Άγριας Ζωής (Κ.Α.Ζ).:

 

ΚΑΖ	ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΔΙΚΤΥΟΥ NATURA	ΦΕΚ
Δέλτα Ποταμού Αξιού	SPA(GR1220010), SCI(GR1250004)	275/Β’/09-05-1988
Αλιάκμονας θέση Στεργίου	SPA(GR1220010), SCI(GR1250004)	679/Β’/08-08-1997
Αλιάκμονας Κλειδίου	SPA(GR1220010), SCI(GR1250004)	378/Β’/30-06-1981
Αλυκής Κίτρους	SPA(GR1220010), SCI(GR1250004)	177/Β’/31-03-1988 336/Δ’/24-07-2014
Ειδομένης	SCI(GR1220002), SPA(GR1220010)	84/Β’/09-02-1977
Εύζωνοι Μικρό Δάσος	SCI(GR1220002), SPA(GR1220010)	698/Β’/25-05-1976
Πικρολίμνης	SPA(GR1230004), SCI(GR1230001)	593/Β’/21-05-2001
Έλη Νέας Φώκαιας	SPA(GR1270013)	570/Β’/16-05-2001
Αγίου Μάμα	SCI-SPA(GR1270004)	570/Β’/16-05-2001
Τσαΐρι	SPA(GR1220011), SCI(GR1220012)	473/Β’/16-07-1984 810/Β’/27-09-2001

Φυσικό Περιβάλλον

 

Εθνικό Πάρκο Λιμνών Κορώνειας-Βόλβης

 

ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ

Οι σημαντικότεροι τύποι οικοτόπων που κυριαρχούν στην περιοχή αρμοδιότητας της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικής Μακεδονίας είναι οι παρακάτω: 1210 (μονοετής βλάστηση μεταξύ των ορίων πλημμυρίδας και άμπωτης), 2110 (υποτυπώδεις κινούμενες θίνες), 3150 (Ευτροφικές φυσικές λίμνες), 3290 (Ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική ροή), 5340 (Garrigues της Ανατολικής Μεσογείου), 5350 (Ψευδο-μακκι) 6210 (Ημιφυσικοί ξηροφυτικοί λειμώνες), 6420 (Μεσογειακοί λειμώνες υψηλών χόρτων και βούρλων) ,6510 (θεριζόμενοι λειμώνες – Alopecurus, Sanguisorba), 72Α0 (Καλαμώνες), 92Α0 (∆άση – στοές με Salix alba και Populus alba), 91Ε0 (Αλλουβιακά υπολειμματικά δάση Alnion glutinoso- incanae), 92C0 (Δάση Platanus orientalis και Liquidambar arientalis)), 92D0 (Θερμο-Μεσογειακές παραποτάμιες στοές), 9340 (Δάση αριάς Quercus ilex) 924A (Θερμόφιλα δρυοδάση της Αν. Μεσογείου και της Βαλκανικής) 9130 (Δάση οξυάς τηε Asperulo – Fagetum), 9180 (Δάση σε πλαγιές/ λιθώνες/ χαράδρες της Tilio – Acerion) 9260 (Δάση με Castanea sativa), 5210 (ενδροειδή matorrals με Juniperus spp), 91M0 (Δάση ευθύφλοιας δρυός – απόδισκου δρυός), 9280 (Δάση με Quercus frainetto)  και G91L (Υπερ-Μεσογειακές συστάδες τρέμουσας λεύκης) 1120 (Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia (Posidonion oceanicae)

 

ΧΛΩΡΙΔΑ

Η χλωρίδα της περιοχής περιλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό ειδών υπό καθεστώς προστασίας, υδρόβια και είδη της οικογένειας Orchidaceae. Η παρακολούθηση αυτών των ειδών αλλά και των πληθυσμών τους είναι απαραίτητη καθώς αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την αειφορική διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος στο σύνολό του. Κάποια από τα σημαντικότερα είδη παρουσιάζονται παρακάτω.

– Centaurea immanuelis-loewii Degen: Προστατεύεται από το παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 92/43/ ΕΟΚ. Καταγράφηκε στα πλαίσια του προγράμματος το έτος 2012 και από τότε οι πληθυσμοί του είναι υπό παρακολούθηση, ενώ το 2015 καταγράφηκε αύξηση των πληθυσμών του.

– Mentha suaveolens Ehrh: Πρόκειται για σπάνιο είδος με μικρή περιοχή εξάπλωσης, το οποίο ανήκει στα «άλλα είδη ενδιαφέροντος». Καταγράφηκε σε 9 θέσεις, ενώ φαίνεται να είναι άφθονο γύρω από τη λίμνη Βόλβη και σε φωτεινές θέσεις στον ποταμό Ρήχιο.

– Salvinia natans (L.) All: Προστατεύεται από το Προεδρικό Διάταγμα 67/1981 και την σύμβαση της Βέρνης. Καταγράφηκε σε δύο μόνο θέσεις στην περιοχή. Το 2015 λόγο κλιματολογικών συνθηκών ο πληθυσμός του είδους εμφανίστηκε αυξημένος στην μοναδική θέση που βρέθηκε στην λίμνη

– Himantoglossum jankae Somlyay, Kreutz & Óvari: Σπάνιο είδος της οικογένειας Orchidaceae (Ορχιδέες). Εντοπίστηκε στην περιοχή το έτος 2014 και το έτος 2015 Εμφανίζεται σε μια και μοναδική θέση και ο πληθυσμός φαίνεται υγιής και εύρωστος.

– Orchis simia Lam. subsp. Simia: Είδος της οικογένειας Orchidaceae (Ορχιδέες), το οποίο προστατεύεται από τη σύμβαση CITES για την εμπορία κινδυνευόντων ειδών. Δεν περιλαμβανόταν στον κατάλογο της μέχρι τώρα γνωστής βιβλιογραφίας για την περιοχή. Εντοπίστηκε το έτος 2014 και το έτος 2015 καταμετρήθηκε ο πληθυσμός του σε δειγματοληπτική επιφάνεια. Βρίσκεται διάσπαρτο και κατά θέσεις άφθονο.

– Fritillaria pontica Wahlenb:Είδος με περιορισμένη εξάπλωση, συγκεκριμένα στα Βαλκάνια και την Μικρά Ασία. Προστατεύεται από το Προεδρικό Διάταγμα 67/1981. Βρέθηκε τα έτη 2014 και 2015 στην περιοχή της Παλαιόχωρας Χαλκιδικής. Ο πληθυσμός ήταν εύρωστος και υγιής.

– Dactylorhiza romana (Sebast.) Soό subsp. Romana: Είδος της οικογένειας Orchidaceae (Ορχιδέες), το οποίο προστατεύεται από τη σύμβαση CITES για την εμπορία κινδυνευόντων ειδών. Βρέθηκε εύρωστος και υγιής πληθυσμός στην περιοχή.

 

ΠΑΝΙΔΑ

Η πανίδα της περιοχής είναι ιδιαίτερα πλούσια με μεγάλο αριθμό θηλαστικών, πτηνών και αμφίβιων.

ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ

Λόγω της πλούσιας ποικιλίας ενδιαιτημάτων της περιοχής ήτοι λίμνες, υγρότοποι, λιμνοθάλασσες, θαλάσσια, αγροτικά, ορεινά, και ημιορεινά οικοσυστήματα, η ορνιθοπανίδα της περιοχής είναι πολύ πλούσια. Αριθμεί περισσότερα από 342 είδη πουλιών. Η κάθε ΖΕΠ χαρακτηρίζεται από το γεωγραφικό της ανάγλυφο με τα είδη ορνιθοπανίδας που την αντιπροσωπεύουν.

Είδη Χαρακτηρισμού και οριοθέτησης των ΖΕΠ της περιοχής:

– GR1220009 ΖΕΠ Λίμνες Κορώνειας – Βόλβης, Στενά Ρεντίνας διαθέτει λίμνες, υγροτόπους, ρέματα, αγροτικά, ημιορεινά και ορεινά οικοσυστήματα και έχει χαρακτηριστεί από 34 είδη. Αρπακτικά όπως ο Χρυσαετός (Aquila chrysaetos), ο Θαλασσαετός (Haliaeetus albicilla), ο Κραυγαετός (Aquila pomarina), ο Φιδαετός (Circaetus gallicus), ο Γερακαετός (Aquila pennata), το Χρυσογέρακο (Falco biarmicus), η Αετογερακίνα (Buteo rufinus), ο Καλαμόκιρκος (Circus aeruginosus), ο Πετρίτης (Falco peregrinus), ο Μπούφος (Bubo bubo), υδρόβια και παρυδάτια όπως ο Αργυροπελεκάνος (Pelecanus crispus), ο Ροδοπελεκάνος (Pelecanus onocrotalus), το Φοινικόπτερο (Phoenicopterus roseus), η Λαγγόνα (Phalacrocorax pygmeus), η Βαλτόπαπια (Aythya nyroca), το Κεφαλούδι (Oxyura leucocephala), η Χουλιαρόπαπια (Anas clypeata), η Αβοκέτα (Recurvirostra avosetta), ο Καλαμοκανάς (Himantopus himantopus),  3 είδη βουτηχταριών, 5 είδη ερωδιών, ο Λευκοπελαργός (Ciconia ciconia), ο Μαυροπελαργός (Ciconia nigra), καθώς επίσης αγροτικά είδη όπως η Γαλιάνδρα (Melanocorypha calandra), η Σταρήθρα (Alauda arvensis), η Χαλκοκουρούνα (Coracias garrulus), ο Μελισσοφάγος (Merops apiaster ) και το Οχθοχελίδονο (Merops apiaster) είναι κάποια από τα σημαντικά είδη που την χαρακτηρίζουν και την οριοθετούν.

– GR1270012 ΖΕΠ Όρος Χολομώντα, περιλαμβάνει ορεινά, ημιορεινά, δασικά και χέρσα οικοσυστήματα, έχει χαρακτηριστεί από 7 είδη ορνιθοπανίδας, κυρίως αρπακτικά όπως ο Τσίφτης (Milvus migrans), ο Σφηκιάρης (Pernis apivorus), ο Πετρίτης (Falco peregrinus), ο Κραυγαετός (Aquila pomarina), ο Φιδαετός (Circaetus gallicus), ο Γερακαετός (Aquila pennata) καθώς και ο Μαυροπελαργός (Ciconia nigra).

GR1270014 ΖΕΠ Χερσόνησος Σιθωνίας, περιλαμβάνει κυρίως ορεινές δασικές περιοχές καθώς και θαλάσσιες. Έχει χαρακτηριστεί από 6 είδη, το Χρυσογέρακο (Falco biarmicus), το Γερακαετό (Aquila pennata), το Σπιζαετό (Aquila fasciata), την Κιτρινοσουσουράδα (Motacilla flava), το Βλαχοτσίχλονο (Emberiza hortulana) και το Θαλασσοκόρακα (Phalacrocorax aristotelis).

– GR1270016 ΖΕΠ Θαλάσσια Ζώνη ανατολικά και νότια Χερσονήσου Άθωνα, περιλαμβάνει κυρίως θαλάσσια περιοχή, αλλά και ακτές και έχει χαρακτηριστεί από 6 είδη, το Θαλασσοκόρακα (Phalacrocorax aristotelis), το Μύχο της Μεσογείου (Puffinus yelkouan), το Σπιζαετό (Aquila fasciata), το Χρυσαετό (Aquila chrysaetos), το Φιδαετό (Circaetus gallicus), τον Πετρίτη (Falco peregrinus) και τη Βουνοσταχτάρα (Apus melba).

ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ

Στην περιοχή αρμοδιότητας του φορέα απαντώνται 6 είδη θηλαστικών και 23 χειρόπτερων κοινοτικού ενδιαφέροντος τα οποία παρουσιάζουν αξιόλογους πληθυσμούς και παρουσιάζονται παρακάτω.

– Λύκος (Canis lupus): Το είδος βρίσκεται σε καθεστώς προστασίας σύμφωνα με την 92/43 (ΙΙ, IV, V),Εθνικός Κόκκινος Κατάλογος Δεδομένων, Σύμβαση Βέρνης (ΙΙ), Σύμβαση CITES (ΙΙ) και έχει καταγραφεί σχεδόν σε όλη την περιοχή αρμοδιότητας της Μ.Δ., ιδιαίτερα όμως στα βόρεια, βορειοανατολικά και νοτιοανατολικά ορεινά τμήματα της περιοχής.

– Τσακάλι (Canis aureus):  Το είδος βρίσκεται σε καθεστώς προστασίας σύμφωνα με τον Εθνικό Κόκκινος Κατάλογο Δεδομένων, 92/43 (V), και έχει καταγραφεί σε πολλές περιοχές η παρουσία του είδους, ιδιαίτερα στις ορεινές περιοχές του Χολομώντα και της Χαλκιδικής.

– Βίδρα (Lutra lutra): Το είδος βρίσκεται σε καθεστώς προστασίας σύμφωνα με την 92/43 (ΙΙ, IV), Π∆ 67/81, Σύμβαση Βέρνης (ΙΙ), Σύμβαση CITES (ΙΙ) και εμφανίζει συστηματική παρουσία σε όλα τα υγροτοπικά ενδιαιτήματα, και τα ημιορεινά συστήματα της περιοχής.

– Αγριόγατα (Felis silvestris): Το είδος βρίσκεται σε καθεστώς προστασίας σύμφωνα με την 92/43 (IV), Σύµβαση Βέρνης (ΙΙΙ), Σύµβαση CITES. Η αγριόγατα φαίνεται να εξαπλώνεται σε ευρεία περιοχή, που οριοθετείται μεταξύ του Σοχού στα βόρεια, το Καβαλλάρι στα δυτικά, το ύψος του Ζαγκλιβερίου στα νότια και το Σταυρό στα ανατολικά.

– Ζαρκάδι (Capreolus capreolus): Το είδος βρίσκεται σε καθεστώς προστασίας σύμφωνα με τον Εθνικό Κόκκινο Κατάλογο ∆εδοµένων, Σύµβαση Βέρνης (ΙΙΙ) και παρουσιάζει συχνή και πυκνή παρουσία κυρίως στους ορεινούς όγκους βόρεια, βορειοανατολικά και στα νοτιοανατολικά της περιοχής.

– Λαγόγυρος (Spermophilus citellus): Το είδος χαρακτηρίζεται ως τρωτό (VU) βάσει της IUCN και προστατεύεται από τη Συνθήκη της Βέρνης (Παράρτημα ΙΙ) και την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα ΙΙ και IV), ωστόσο έχει σημαντική παρουσία στην περιοχή αρμοδιότητας της Μονάδας.

– Μυωξοι (Dryomys nitedula και  Μuscardinus avellanarius): Η παρουσία και των δύο ειδών είναι επιβεβαιωμένη κυρίως στις ΕΣΔ «Όρος Χολομώντας» ( GR1270001) και  «Όρος Στρατονικόν – Κορυφή Σκαμνί» (GR1270005). Η κατάσταση διατήρησης του δασομυωξού (όπως αυτή εκτιμάται μέσα από το εύρος κατανομής του είδους και στις δύο περιοχές Natura 2000) φαίνεται να είναι ικανοποιητική ενώ του βουνομυωξό, η κατανομή και σχετική πυκνότητα του είδους σε σύγκριση με τον δασομυωξό, είναι σαφώς μικρότερη στην περιοχή.

– Χειρόπτερα (Chiroptera): Η χειροπτεροπανίδα της περιοχής είναι από τις πλουσιότερες που έχουν καταγραφεί στον Ελλαδικό χώρο και ήδη απαριθμεί 23 διαφορετικά είδη. Εξαπλώνονται σε όλα τα ενδιαιτήματα και δημιουργούν αποικίες σε εγκαταλελειμμένα κτίρια, αποθήκες και σπήλαια, αλλά και σε δασικές περιοχές. Οι μυώτιδες οι ρινόλοφοι και οι πιπιστρέλλοι αποτελούν τα πιο κοινά είδη της περιοχής.

ΑΜΦΙΒΙΑ

Στο Εθνικό Πάρκο καταγράφηκαν συνολικά 11 είδη αμφιβίων (3 είδη ουροδελή-σαλαμάνδρα και τρίτωνες και 8 είδη άνουρα-φρύνοι και βατράχια) και 27 είδη ερπετών (4 είδη χελώνες, 10 είδη σαύρες και 13 είδη φίδιών). Σε δυσμενές καθεστώς διατήρησης χαρακτηρίστηκαν δύο είδη αμφιβίων: Ο πηλοβάτης και ο λοφιοφόρος τρίτωνας, ενώ τα υπόλοιπα είδη βρίσκονται σε καλή κατάσταση διατήρησης.

ΑΣΠΟΝΔΥΛΑ

Συνολικά πέντε είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος έχουν καταγραφεί στην περιοχή έως τώρα. Πιο συγκεκριμένα καταγράφηκε η λιβελούλα (Lindenia tetraphylla), τα ξυλοφάγα κολεόπτερα Lucanus cervus και Cerambyx cerdo, και τα λεπιδόπτερα Callimorpha quadripunctaria) και Zerynthia polyxena. Επίσης, ενδιαφέρον παρουσιάζει και η καταγραφή του Hirudo verbana ενός από τα τρία είδη που χαρακτηρίζονται ως «ιατρική βδέλα».

ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ

Η περιοχή και ιδιαίτερα η λίμνη Βόλβη, χαρακτηρίζεται από μεγάλο αριθμό  ιχθυοπανίδας, καθώς έχουν καταγραφεί 24 είδη ψαριών, μεταξύ αυτών και δύο ενδημικά είδη τα Alosa macedonica (Λιπαριά) και Chalcalburnus chalcoides macedonicus (Γελάρτζα). Αξίζει να σημειωθεί ότι έχει καταγραφεί ένα πολύ σπάνιο είδος το Aspius aspius (Ασπρογρίβαδο).

 

ΚΛΙΜΑ

Οι κλιματικές παράμετροι στην περιοχή των λιμνών παρουσιάζει διαφοροποιήσεις σε σχέση με τις γειτονικές παράκτιες, άλλα και ορεινές περιοχές, σε κατεύθυνση μετάβασης από τον μεσογειακό τύπο προς τον ηπειρωτικό της νότιας βαλκανικής. Βασική αιτία για αυτό αποτελούν οι επιδράσεις λόγω της παρουσίας των λιμνών.

Παρά την μικρή της απόσταση από το μέτωπο του Αιγαίου, η περιοχή αυτή εντάσσεται στην ύφυγρη βιοκλιματική ζώνη, με ψυχρό χειμώνα (μέσες ελάχιστες θερμοκρασίες ψυχρότερου μήνα μεταξύ 0oC και <3oC. Στο γεγονός αυτό συμβάλλει η σχετική απομόνωση των αέριων ρευμάτων από τα όρη που περικλείουν το Λεκανοπέδιο, που αποβαίνει σε μεγάλα ποσοστά άπνοιας ή ασθενών ανέμων και σε συχνή εμφάνιση πρωινής (ή ολοήμερης) ομίχλης.

 

ΓΕΩΛΟΓΙΑ

Η περιοχή εντάσσεται γεωτεκτονικά στην Σερβομακεδονική ζώνη, κοντά στο δυτικό όριο με την Περιροδοπική Ζώνη. Η γενική τοποθέτηση των πετρωμάτων είναι ΒΔ – ΝΑ, παράλληλα στην επώθηση της Σερβομακεδονικής (SM) επί της Περιροδοπικής (CRB).

Η Σερβομακεδονική Ζώνη αποτελείται από ένα σύνολο μεταμορφωμένων πετρωμάτων και εκτείνεται από την περιοχή του Βελιγραδίου έως το Βόρειο Αιγαίο, συμπεριλαμβάνοντας και το ανατολικό τμήμα της Χερσονήσου της Χαλκιδικής με διεύθυνση ΒΒΔ-ΝΝΑ.

 

Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης

ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ

Μέχρι στιγμής, έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 1300 είδη φυτών στο Εθνικό Πάρκο, ορισμένα από τα οποία είναι σπάνια ή ενδημικά.

Έχουν καταγραφεί οι εξής τύποι οικοτόπων:

– Ολιγοτροφικά ύδατα σε μεσο-ευρωπαϊκές και περιαλπικές περιοχές με αμφίβια βλάστηση με κωδικό 3132. Εμφανίζεται σε σημεία της όχθης της λίμνης που δεν καλύπτονται με νερό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

– Φυσικές ευτροφικές λίμνες με φυτοκοινωνίες των συνενώσεων Magnopotamion, Hydrocharition morsi-ranae με κωδικό 3150.

– Επιπλέουσα βλάστηση υδροχαρών φυτών των ποταμών με κωδικό 3260.

– Οι ποταμοί της Μεσογείου με μόνιμη ροή (Paspalo-Agrostidion) και πυκνή βλάστηση  με μορφή παραπετάσματος από Salix και Populus alba κατά μήκος των οχθών (κωδικός Natura 3280).

– Αλπικοί και υπαλπικοί ερεικώνες με κωδικό 4060. Πρόκειται για τα βοσκοτόπια στις κορυφές του όρους Κερκίνη.

– Ημιφυσικοί ξηροφυτικοί λειμώνες σε ασβεστολιθικό υπόστρωμα με κωδικό 6211.

– Μεσογειακοί λειμώνες υψηλών χόρτων και βούρλων με κωδικό 6420.

– Καλαμώνες με κωδικό 72Α0.

– Πυριτικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση με κωδικό 8220.

– Δάση οξιάς της φυτοκοινωνίας Asperulo-Fagetum με κωδικό 9130.

– Δάση φαραγγιών με Tilio – Acerion με κωδικό 9180.

– Υπολειμματικά αλλουβιακά δάση (Αlηion glutinosae-incanae) με κωδικό 91Ε0.

– Δάση οξυάς με πλατύφυλλη δρυ (Quercus frainetto) με κωδικό 9280.

– Δάση στοές με Salix alba ( λευκή ιτιά) και Populus alba (λευκή λεύκη) με κωδικό 92Α0.

– Δάση ανατολικού πλατάνου (Platanion orientalis) με κωδικό 92C0.

– Δάση οξιάς της φυτοκοινωνίας Luzulo-Fagetum με κωδικό 9110.

– Δάση δρυός και γαύρου της φυτοκοινωνίας Galio-Carpinetum  με κωδικό 9170.

– Μικτά δάση δρυός, φτελιάς και φράξου κατά μήκος μεγάλων ποταμών με κωδικό 91F0-    Ελληνικά δάση οξιάς με Abies borisii-regis με κωδικό 9270.

– Δάση ορεινών κωνοφόρων με δάση μαύρης πεύκης (Pinus nigra ssp. pallasiana) με κωδικό 9536, που είναι κυρίως αναδασώσεις στο όρος Κερκίνη.

– Δάση καστανιάς με κωδικό 9260.

 

ΠΑΝΙΔΑ

Στο Εθνικό Πάρκο έχουν παρατηρηθεί περισσότερα από 300 είδη πουλιών. Από αυτά 137 είδη φωλιάζουν, 134 είδη διαχειμάζουν και 163 είδη χρησιμοποιούν τον υγρότοπο και την ευρύτερη περιοχή, ως ενδιάμεσο σταθμό ανάπαυσης και τροφοληψίας κατά τη διάρκεια των μεταναστευτικών ταξιδιών τους.

Τα θηλαστικά, αντιπροσωπεύονται επίσης από πολλά είδη. H βίδρa (Lutra lutra) απαvτάται στη λίμvη, στις διώρυγες και στις τάφρους. Η αλεπoύ (Vulpes vulpes), η αγριόγατα (Felis sylvestris), η νυφίτσa (Mustela nivalis), τo βρωμoκoύvαβo (Mustela putorius), τo πετρoκoύvαβo (Martes foina) απαντώνται στην περιοχή του υγρότοπου και τα βουνά που τον περιβάλλουν. Ο λύκoς (Canis lupus) συναvτάται oρισμέvες επoχές τoυ έτους στov υγρότoπo, εvώ τo μεγαλύτερo διάστημα τoυ έτoυς είvαι στα γύρω βoυvά στα οποία υπάρχoυv επίσης αγριoγoύρoυvα (Sus scrofa) και ζαρκάδια (Capreolus capreolus), ενώ τα τσακάλια (Canis aureus)  απαντώνται σε μικρούς αριθμούς κυρίως στο βόρειο, ανατολικό και νοτιοδυτικό τμήμα.

Στηv περιoχή της λίμvης υπάρχει o μεγαλύτερoς αριθμός βoυβαλιώv στηv Ελλάδα ο οποίος προστατεύεται από την ελληνική Πολιτεία. Τα βουβάλια υπήρχαν παλαιότερα στoυς περισσότερoυς υγρότoπoυς της Μακεδονίας, της Θράκης και της Θεσσαλίας αλλά τα τελευταία 50 έτη περιορίστηκαν σε λίγους υγρότοπους της χώρας.

Στη λίμνη και τον ποταμό Στρυμόνα ανάντη της λίμνης, έχουν καταγραφεί 32 είδη ψαριών. Τα σημαντικότερα είναι το γριβάδι (Cyprinus carpio), το αγριοχρυσόψαρο (Carassius gibelio), τo σίρκo (Alburnus alburnus strumicae), τo τυλιvάρι (Squalius orpheus), τo τσιρώvι (Rutilus rutilus), τo πoταμόψαρo (Vimba melanops) και η μπριάvα  (Barbus strumicae), ενώ το χέλι (Anguilla anguilla) έχει εξαφαvισθεί από τη λίμvη μετά τη λειτoυργία τoυ vέoυ φράγματoς. Μεταξύ των ειδών αυτών είναι και ορισμένα αλλόχθονα είδη, τα οποία προφανώς έφθασαν στη λίμνη από τη Βουλγαρία μέσω του Στρυμόνα.

Τα ερπετά αντιπροσωπεύονται με τουλάχιστον 25 είδη στην περιοχή,  με χαρακτηριστικά είδη τη βαλτοχελώνα (Mauremys rivulata), τη φιδόσαυρα (Pseudopus apodus), το ερημόφιδο (Eryx jaculus), το νερόφιδο (Natrix natrix). Τα αμφίβια αντιπροσωπεύονται με τουλάχιστον 11 είδη μεταξύ των οποίων ο πηλοβάτης (Pelobates syriacus) και η σαλαμάνδρα (Salamandra salamandra).

Τα ασπόνδυλα αντιπροσωπεύονται με τουλάχιστον 4.700 είδη από τα οποία τουλάχιστον 1.396 νέα είδη για την Ελλάδα και τουλάχιστον 46 νέα είδη για την επιστήμη, δηλαδή μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί μόνο στο Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης και πουθενά αλλού στον κόσμο.

 

ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα που επικρατεί στην περιοχή χαρακτηρίζεται ως ημίξηρο Μεσογειακό με ψυχρούς χειμώνες. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι 15°C. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχόπτωσης για την περίοδο 1971 – 1992 είναι 444,6mm, ενώ οι ημέρες βροχής κατά τη διάρκεια του χρόνου ανέρχονται σε 87.

 

ΓΕΩΛΟΓΙΑ

Τα πετρώματα της περιοχής αποτελούνται από μεταμορφωμένα πετρώματα (που σχηματίστηκαν την Παλαιοζωική περίοδο) μέσα στα οποία έχουν διεισδύσει πλουτωνίτες (που σχηματίστηκαν την Καινοζωική περίοδο).

 

ΔΟΪΡΑΝΗ

ΧΛΩΡΙΔΑ

Ο θεμέλιος λίθος της ζωής της λίμνης είναι η βλάστηση, καθώς παρέχει τροφή, ενδιαίτημα και προστασία σε μεγάλο αριθμό ζωικών και φυτικών οργανισμών. Στα νερά της λίμνης εντοπίζονται φυτά όπως η φακή του νερού (Lemna minor), ο ποταμογείτονας (Potamogeton natans) και το μυριόφυλλο (Myriophyllum sp.), ενώ στα πιο ρηχά σημεία υπάρχουν αγριοκάλαμα (Arundo donax) και ψαθιά (Typha spp).  Σε σημεία που κατακλύζονται με νερό μόνο περιστασιακά βρίσκονται συστάδες από βούρλα και περιμετρικά της λίμνης μπορεί κάποιος να συναντήσει καλαμώνες και διάφορα είδη δένδρων όπως η λευκή ιτιά (Salixalba) και το πλατάνι.

ΠΑΝΙΔΑ

Ο υγρότοπος της λίμνης Δοϊράνης φιλοξενεί πολλά είδη της ελληνικής πανίδας και μάλιστα κάποια από αυτά είναι σπάνια και απειλούμενα και προστατεύονται από την ελληνική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Αναλυτικότερα υπάρχουν 19 είδη ψαριών, 10 είδη αμφιβίων και 23 είδη ερπετών. Επίσης υπάρχουν 53 είδη θηλαστικών. Η ορνιθοπανίδα εκπροσωπείται από 87 διαφορετικά είδη. Πανέμορφα παρυδάτια πουλιά όπως ο σταχτοτσικνιάς (Ardea cinerea), ο λευκοτσικνιάς (Egretta garzetta), ο αργυροτσικνιάς (Egretta alba), η χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus), η αβοκέτα (Recurvirostra avosetta) παρατηρούνται συχνά. Ο αργυροπελεκάνος (Pelecanus crispus) τρέφεται στη λίμνη, ενώ οι κορμοράνοι (Phalacrocorax carbo) φωλιάζουν στα δέντρα της περιοχής. Υπάρχουν επίσης λαγγόνες (Phalacrocorax pygmeus), πρασινοκέφαλες πάπιες (Anas platyrhynchos), ψαλίδες (Anas acuta), γκισάρια (Aythya ferina) και βουβόκυκνοι (Cygnus olor). Τέλος, την περιοχή επισκέπτονται συχνά διάφορα αρπακτικά όπως ο καλαμόκιρκος (Circus aeruginosus), το διπλοσάινο (Accipiter gentilis) και η γερακίνα (Buteo buteo) με σκοπό την ανεύρεση τροφής.

ΛΑΪΛΙΑΣ

ΠΑΝΙΔΑ

Η πανίδα του Λαϊλιά είναι πλούσια με σημαντική παρουσία άγριων θηλαστικών, όπως ζαρκάδια, λαγοί, ασβοί, σκαντζόχοιροι, μυγαλίδες, σκίουροι, τυφλοπόντικες και η εμβληματική αρκούδα. Η παρουσία της αλεπούς είναι σημαντική, της αγριόγατας και σποραδικά του λύκου. Ακόμα οι νυφίτσες, τα κουνάβια και οι βίδρες έχουν και αυτά σημαντική παρουσία. Αρκετά είδη νυχτερίδων παρατηρήθηκαν στην περιοχή, με αποικίες στα προστατευόμενα σπήλαια. Σημαντική είναι η παρουσία των ερπετών, τόσο αριθμητικά, όσο και σε ποικιλία ειδών. Παρατηρήθηκαν οχιές, λαφιάτες, σαΐτες, δενδρογαλιές και νερόφιδα σ’ ολόκληρη σχεδόν την περιοχή του Λαϊλιά και των σπηλαίων, όπως επίσης σαλαμάνδρες και σαύρες. Από τα αμφίβια αξιοσημείωτος είναι ο μεγάλος φρύνος Bufo bufo, που μπορεί να ζήσει μέχρι και 12 χρόνια. Στην περιοχή φωλιάζουν αρπακτικά όπως ο φιδαετός (Circaetus gallicus), ο σφηκιάρης(Pernis apivorus) και σαΐνια (Accipiter brevipes). Ακόμα φωλιάζει ο μαυροπελαργός (Ciconia nigra), ενώ απουσιάζει ο πελαργός(Ciconia ciconia). Αξιοσημείωτη είναι η παρουσία του σπάνιου αγριόκουρκου (Tetrao urogallus) . Στη περιοχή θα δούμε κοράκια και άλλα κορακοειδή πουλιά, την πετροπέρδικα, τη μπεκάτσα, τσαλαπετεινούς, καρδερίνες και πολλά στρουθιόμορφα πουλιά. Στον ποταμό Κρουσοβίτη θα δούμε νερόκοτες και νεροκότσυφες. Η περιοχή αποτελεί ελεγχόμενη κυνηγετική περιοχή και γι’ αυτό το λόγο απελευθερώνεται σημαντικός αριθμός φασιανών κάθε χρόνο.

ΜΕΝΟΙΚΙΟΝ ΟΡΟΣ – ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ΑΪ ΓΙΑΝΝΗ

ΧΛΩΡΙΔΑ

Τις κύριες μορφές εδαφοκάλυψης συνιστούν οι λιβαδικές εκτάσεις που μαζί με τις βραχώδεις εξάρσεις καταλαμβάνουν σημαντική έκταση της ορεινής ζώνης, τα δάση οξυάς και των μικτών φυλλοβόλων πλατύφυλλων δρυός, καστανιάς κ.ά. Στα χαμηλότερα υψόμετρα κυριαρχούν οι θαμνώνες μικτών πλατύφυλλων ειδών και οι μερικώς δασοσκεπείς εκτάσεις. Τα πευκοδάση που υπάρχουν επίσης στα χαμηλότερα υψόμετρα της περιοχής, δημιουργήθηκαν από αναδασώσεις και καταλαμβάνουν ένα μικρό μέρος των δασών. Άλλα δέντρα είναι οι οστριές, ο φράξοι, οι γαύροι, οι φουντουκιές, οι φτελιές, οι κρανιές, τα πουρνάρια, τα σφενδάμια, οι φλαμουριές, άρκευθοι, οι λεύκες, τα πλατάνια, τα σκλήθρα και οι ιτιές. Στα ανατολικά, πάνω από την Μικρόπολη Δράμας, υπάρχει ένα υπέροχο δάσος από αιωνόβιες καστανιές και στα υποαλπικά λιβάδια φυτρώνουν δεκάδες σπάνια είδη ορχιδεών.

ΠΑΝΙΔΑ

Η περιοχή είναι σημαντική για τα πουλιά με 132 καταγεγραμμένα είδη, περιλαμβάνοντας τον φιδαετό (Circaetus gallicus), τον χρυσαετό (Aquila chrysaetos), τον γερακαετό (Aquila pennata) , την αετογερακίνα (Buteo rufinus), τον πετρίτη (Falco peregrinus), τον μπούφο (Bubo bubo), τον τσαλαπετεινό (Upupa epops) , τον σπίνο (Fringilla coelebs), τον μελισσοφάγο (Merops apiaster) , τη χαλκοκουρούνα (Coracias garullus) , το μαυροπελαργό (Ciconia nigra), τις πετροπέρδικες (Alectoris graeca) , τις πεδινές πέρδικες (Perdix perdix) κ.α. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί 31 είδη θηλαστικών με σημαντικό αριθμό νυχτερίδων, 15 είδη ερπετών και 6 αμφιβίων. Κάποια από τα θηλαστικά που εμφανίζονται στο βουνό είναι η αρκούδα, ο λύκος, το κουνάβι, ο ασβός, το αγριογούρουνο, ο λαγός κ.α. Επίσης χαρακτηριστικό του Μενοικίου όρους και της κοιλάδας του Τιμίου Προδρόμου είναι τα «άγρια» άλογα που σε κοπάδια κυκλοφορούν ελεύθερα στα λιβάδια του βουνού.

ΌΡΒΗΛΟΣ

ΧΛΩΡΙΔΑ

Η υποαλπική περιοχή του Όρβηλου στα ψηλά, οι δασωμένες πλαγιές του, οι χαράδρες του και οι θαμνότοποι ανάμεσα σε λιβάδια στα χαμηλά μας δίνουν την γενική εικόνα του βουνού.

ΠΑΝΙΔΑ

Η ορνιθοπανίδα της περιοχής είναι πολύ πλούσια, ιδιαίτερα στις κορυφές και στα αλπικά λιβάδια, καθώς εδώ η ανθρώπινη όχληση είναι μικρή. Από τα αμφίβια στον Όρβηλο συναντάει κανείς σαλαμάνδρες, τρίτωνες, φρύνους, μπομπίνες, βάτραχους. Η ερπετοπανίδα είναι πλούσια και αποτελείται από μεσογειακές χελώνες, κονάκια, τυφλίτες, σαύρες,  φίδια όπως στεφανοφόρους, έφιους, λαφιάτες, κεχρίτες, σαπίτες, νερόφιδα, σαΐτες, αγιόφιδα, λαφιάτες του Ασκληπιού, σπιτόφιδα, οχιές. Θηλαστικά στην περιοχή είναι ο λύκος, η αρκούδα, τα ζαρκάδια, οι αγριόγατες, οι αλεπούδες, τα κουνάβια, οι νυφίτσες, οι αγριόχοιροι, οι λαγοί, οι ασβοί, οι σκίουροι, οι δασομυωξοί και διάφορα είδη από νυχτερίδες. Ο Όρβηλος θεωρείται ένας κορυφαίος προορισμός για τους λάτρεις των πεταλούδων και κάθε χρόνο τον επισκέπτονται πολλοί φυσιολάτρες που ψάχνουν για σπάνια λεπιδόπτερα.

ΕΚΒΟΛΕΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΣΤΡΥΜΟΝΑ

ΧΛΩΡΙΔΑ

Η παρουσία του γλυκού και αλμυρού νερού και η ανθρώπινη δραστηριότητα δημιουργούν μια μεγάλη ποικιλότητα τύπων βλάστησης στη περιοχή των εκβολών του ποταμού Στρυμόνα. Υπάρχουν 11 τύποι χερσαίων οικοτόπων που προστατεύονται από την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ.

ΠΑΝΙΔΑ

Η ορνιθοπανίδα της περιοχής αποτελείται από τουλάχιστον 206 είδη. Η παρουσία των ειδών κατανέμεται σε όλη τη διάρκεια του έτους. Ένας αριθμός από αυτά φωλιάζει, ενώ τα περισσότερα παρατηρούνται στην ευρύτερη περιοχή είτε κατά τη διάρκεια των μεταναστευτικών περιόδων (άνοιξη-φθινόπωρο) είτε το χειμώνα για διαχείμαση. Όσον αφορά την ιχθυοπανίδα καταγράφονται 26 είδη ψαριών εσωτερικών υδάτων όπως, το τσιρωνάκι (Alburnoides bipunctatus), το γριβάδι (Cyprinus carpio), και από τα ψάρια της θαλάσσιας ζώνης των εκβολών του ποταμού Στρυμόνα, η σαρδέλα (Sardina pilchardus), η αθερίνα (Atherina hespetus), η ζαργάνα (Belone belone) κ.α.  Από τα αμφίβια, ξεχωρίζει ο δενδροβάτραχος ο οποίος σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ απαιτεί αυστηρή προστασία, ενώ η ερπετοπανίδα αποτελείται από 8 είδη. Τέλος, στη περιοχή έχουν καταγραφεί 19 είδη από τα μεγάλα θηλαστικά, όπως το τσακάλι (Canis aureus), η βίδρα (Lutra lutra) και το ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus).

 

Προστατευόμενη Περιοχή Δέλτα Αξιού

 

ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΝΘΟΦΥΤΟΥ

Το Ανθόφυτο, χωριό του Κιλκίς, βρίσκεται στην κοιλάδα του Αξιού, βορειοδυτικά της λίμνης Πικρολίμνης. Απέχει 46 χιλιόμετρα από την Θεσσαλονίκη. Το ίδιο το χωριό και η γύρω περιοχή ανήκουν στις προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου Natura 2000. Το μεγαλύτερο μέρος της προστατευόμενης περιοχής αποτελείται από τυπικές αγροτικές εκτάσεις, αρδευόμενες ή μη αρδευόμενες, με καλλιέργειες κυρίως σιτηρών.

Το κιρκινέζι (Falco naumanni) είναι το είδος της ορνιθοπανίδας για το οποίο η  περιοχή χαρακτηρίστηκε ως σημαντική για τα πουλιά και αξιολογήθηκε ότι πληροί τα κριτήρια για ένταξη στο δίκτυο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ). Στο Ανθόφυτο υπάρχουν κατάλληλες θέσεις για το φώλιασμα του είδους, το οποίο τρέφεται σε μια ευρύτερη ζώνη έως την Πικρολίμνη, ενώ επίσης χρησιμοποιεί το άλσος στο κέντρο του χωριού για κούρνιασμα μετά την ολοκλήρωση της αναπαραγωγής και την αυτονόμηση των νεοσσών.

Παρότι παρόμοια ενδιαιτήματα υπάρχουν σε μεγάλη έκταση σε όλο το νομό Κιλκίς, δεν έχουν καταγραφεί μεγάλοι πληθυσμοί κιρκινεζιών.

Στην περιοχή επίσης υπάρχουν και αλλά είδη των πεδινών οικοσυστημάτων, όπως η πεδινή πέρδικα, η χαλκοκουρούνα, ο μελισσοφάγος, η αετογερακίνα και ο λιβαδόκιρκος.

Τα είδη που συναντάμε σε αφθονία στην περιοχή είναι η γαλιάντρα, η οποίο ζει μόνιμα εκεί και ο χωραφοσπουργίτης, που αναπαράγεται σε αυτή. Η περιοχή είναι ευνοϊκή για την αναπαραγωγή αυτών των πουλιών, καθώς αποτελείται από γεωργικές καλλιέργειες και τα είδη αυτά τρέφονται κυρίως με σπόρους όπως σιτάρι, βρώμη, κριθάρι και κεχρί που βρίσκουν στο έδαφος.

Συνολικά, έχουν καταγραφεί στην περιοχή 22 είδη πουλιών, από τα οποία εννέα χαρακτηρίζονται σε κάποιο βαθμό απειλούμενα από το Κόκκινο Βιβλίο Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας.

Οι κύριες απειλές για τα πουλιά είναι η υποβάθμιση/απώλεια των ενδιαιτημάτων φωλεοποίησης και τροφοληψίας τους κάτω από την πίεση των αλλαγών χρήσεων γης, που στην περιοχή εστιάζεται στην μαζική μετατροπή των χωραφιών σε φ/β πάρκα ή σε απώλεια των λίγων εκτάσεων με φυσική βλάστηση που έχουν απομείνει μέσω παραχώρησής τους για καλλιέργεια, η εντατικοποίηση της γεωργίας, η όχληση και η καταστροφή των παλιών κτιρίων στα οποία βρίσκεται η αποικία των κιρκινεζιών, η δηλητηρίαση από φυτοφάρμακα/εντομοκτόνα και το παράνομο κυνήγι.

ΈΛΟΣ ΑΡΤΖΑΝ

Η προστατευόμενη περιοχή του Έλους Αρτζάν βρίσκεται στην Κεντρική Μακεδονία, ανατολικά του Πολύκαστρου Κιλκίς.  Περιλαμβάνει έναν ταμιευτήρα γλυκού νερού και ένα έλος που δημιουργήθηκαν μετά την αποξήρανση δύο μεγαλύτερων λιμνών. Ο ταμιευτήρας που κατασκευάστηκε λειτουργεί ως αντιπλημμυρικό έργο το χειμώνα και ως αρδευτικό το καλοκαίρι. Το αποξηραμένο έλος πλημμυρίζει, μερικώς, εποχιακά.

Ο ταμιευτήρας περιβάλλεται από καλλιέργειες, κυρίως σιτηρών, και λιβαδικές εκτάσεις, ενώ στην περιοχή υπάρχουν επίσης μικρές λίμνες που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια των εκσκαφών για τη δημιουργία του ταμιευτήρα. Ένα μεγάλο λατομείο λειτουργεί ανατολικά του ταμιευτήρα.

Η περιοχή φιλοξενεί σημαντική ορνιθοπανίδα, με πενήντα συνολικά είδη πουλιών να έχουν καταγραφεί. Από αυτά, 22 είδη πουλιών διαχειμάζουν, ενώ 16 είδη μεταναστευτικών πουλιών την χρησιμοποιούν ως σταθμό ξεκούρασης και τροφοληψίας. Εδώ διαχειμάζουν μεταξύ άλλων  ο κορμοράνος, η λαγγόνα και ο αργυροπελεκάνος, καθώς και ένας μεγάλος αριθμός παπιών όπως  το κιρκίρι,  το γκισάρι, η  χουλιαρόπαπια και η βαρβάρα.

Ωστόσο, τα δύο είδη εξαιτίας των οποίων η περιοχή χαρακτηρίστηκε ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (είδη χαρακτηρισμού) είναι το μουστακογλάρο που φωλιάζει εκεί τακτικά και η αετογερακίνα με τουλάχιστον δύο ζευγάρια.

Το παρακείμενο λιβάδι είναι τοποθεσία του λαγόγυρου Spermophilus citellus.

Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΙΣΤΟΡΙΚΑ

Στην περιοχή βρισκόταν οι δύο λίμνες – έλη Αρτζαν και Αματόβου, που τροφοδοτούνταν από τις πλημμύρες του Αξιού. Οι δύο λίμνες αποξηράθηκαν κατά τη δεκαετία του ’30, στο πλαίσιο των ευρύτερων έργων εγγείων βελτιώσεων που πραγματοποίησε στον κάμπο της Θεσσαλονίκης η αμερικανική εταιρεία Foundation, ώστε να απαλλαχθεί η περιοχή από τις πλημμύρες του Αξιού και την ελονοσία και με απώτερο σκοπό την δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων.

Το πρώην έλος ήταν μεγάλης σημασίας για τα αποδημητικά, αλλά και άλλα πτηνά των υγροτόπων για πολλά χρόνια. Ο ταμιευτήρας που κατασκευάστηκε λειτουργεί ως αντιπλημμυρικό έργο το χειμώνα και ως αρδευτικό το καλοκαίρι.

ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

Οι ανθρώπινες δραστηριότητες στην περιοχή είναι η γεωργία, η κτηνοτροφία και το κυνήγι. Έπειτα από την κατασκευή του ταμιευτήρα Αρτζάν για την εξυπηρέτηση των αρδευτικών αναγκών της γύρω περιοχής, το πλημμύρισμα της περιοχής και κατά συνέπεια οι μεταβολές στη στάθμη των υδάτων του ταμιευτήρα αποτελούν την πιο σημαντική απειλή για τους πληθυσμούς των πουλιών που αναπαράγονται. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην προφύλαξη των τόπων αναπαραγωγής και στην ελάχιστη και μέγιστη στάθμη ύδατος στην λιμνοδεξαμενή.

Η υψηλή αγροτική εντατικοποίηση, οι εκβαθύνσεις, η δημιουργία καναλιών και η παράνομη υλοτόμηση του παρόχθιου δάσους, συχνά προκαλούν όχληση στα πουλιά, ενώ στερούν ενδιαιτήματα στις βίδρες που αναπαράγονται και παραμένουν στην περιοχή και αποτελούν μη αειφορική εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος.

ΛΙΜΝΗ ΠΙΚΡΟΛΙΜΝΗ – ΞΥΛΟΚΕΡΑΤΕΑ

Η Πικρολίμνη είναι η μοναδική στην Ελλάδα μη παράκτια λίμνη  με αλμυρό νερό και βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς. Η αλατότητα των νερών οφείλεται στην παρουσία ηφαιστειακών ιζημάτων στην περιοχή και στην μεγάλης κλίμακας εξάτμιση που έλαβε χώρα και την Νεογενή εποχή. Το μόνο είδος βλάστησης που ευδοκιμεί στη λίμνη είναι τα άλγη, ενώ περιμετρικά της υπάρχουν καλαμώνες, καθώς και αλοφυτική βλάστηση. Ανάλογα με τη στάθμη της λίμνης και την ετήσια βροχόπτωση εμφανίζονται είδη υφάλμυρων βάλτων (Sacropoterium) και βούρλα (Juncus, Elymus). Η περιοχή γύρω από την λίμνη περιλαμβάνει εκτεταμένες γεωργικές καλλιέργειες.

Η περιοχή υποστηρίζει μια ενδιαφέρουσα αλοφυτική βλάστηση με μια δομή που διαφοροποιείται σημαντικά από αυτήν της παράκτιας ζώνης, πιθανόν λόγω του ότι η αλατότητα σε εσωτερικές λίμνες με αλμυρό νερό διαφέρει από αυτή του νερού της θάλασσας. Το αλόφυτο που συναντάμε κυρίως είναι το είδος Puccinela convolute.

ΠΑΝΙΔΑ

Η περιοχή της Πικρολίμνης και η ευρύτερη περιοχή της Ξυλοκερατέας αποτελούν Ζώνη Ειδικής Προστασίας για τα πουλιά, καθώς είναι ένας σημαντικός βιότοπος για την αναπαραγωγή, το πέρασμα και τη διαχείμαση υδρόβιων πουλιών, καθώς και αρπακτικών. Το είδος χαρακτηρισμού της περιοχής είναι το κιρκινέζι, το οποίο τρέφεται στη γύρω από την περιοχή καλλιεργήσιμη γη και δεν αναπαράγεται εντός της ΖΕΠ. Είναι ένα είδος γερακιού που κατά κανόνα συναντάται νοτιότερα, σε περιοχές της Θεσσαλίας.

Συνολικά, έχουν καταγραφεί εδώ 59 είδη πουλιών, μεταξύ των οποίων η πετροτουρλίδα, η αετογερακίνα, ο λιβαδόκιρκος, το σφυριχτάρι, ο αργυροπελεκάνος, ο καλαμοκανάς, η σαρσέλα, η βαρβάρα και η πρασινοκέφαλη πάπια.

Επίσης, πολλά είδη ερπετών και αμφιβίων συναντώνται στα λιβάδια και τα έλη γύρω από τη λίμνη, καθώς και ένας σημαντικός αριθμός θηλαστικών (αλεπού, νυφίτσα, λαγός, ασβός). Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της περιοχής είναι η ύπαρξη κατάλληλου εδάφους για τα λαγούμια του λαγόγυρου Spermophillus citellus, ένα θηλαστικό που έχει χαρακτηριστεί ως απειλούμενο με εξαφάνιση και ο πληθυσμός του οποίου συρρικνώνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Η εύκολη προσβασιμότητα και η μεγάλη βιοποικιλότητα σε είδη της ορνιθοπανίδας, κατατάσσουν τη Πικρολίμνη σε έναν πρώτης τάξεως υγρότοπο για εξερεύνηση. Στη λίμνη λειτουργούσε μέχρι πρότινος οργανωμένο πηλοθεραπευτήριο και το καλοκαίρι η πηλοθεραπεία γινόταν εντός στη λίμνης, στην ειδικά διαμορφωμένη όχθη.

ΑΠΕΙΛΕΣ

Προέρχονται κυρίως από την εντατικοποιημένη γεωργία, την συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση για αλλαγή χρήσεων γης με στόχο την εγκατάσταση φ/β και την κοπή καλαμιώνων για την παροχή ζωοτροφών για τα ζώα (καταστροφή φωλιών).

ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΕΠΑΝΟΜΗΣ

Κατά μήκος του παράκτιου τμήματος της Επανομής εκτείνονται δύο προστατευόμενες περιοχές που αλληλοκαλύπτονται σε μεγάλο βαθμό: η Ζώνη Ειδικής προστασίας «Λιμνοθάλασσα Επανομής» και η Ειδική Ζώνη Διατήρησης «Λιμνοθάλασσα Επανομής και Θαλάσσια Παράκτια Ζώνη».

Η περιοχή αυτή βρίσκεται περίπου 5 χλμ. νοτιοδυτικά του οικισμού της Επανομής, και ανήκει διοικητικά στο Δήμο Θερμαϊκού. Πρόκειται για έναν παράκτιο υγρότοπο με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, που περιλαμβάνει τη Λιμνοθάλασσα Επανομής, μία παράκτια ζώνη μήκους περίπου 6,5 χλμ. και το ακρωτήριο Μύτικας, που είναι στην ουσία μία «αμμόγλωσσα» μέσα στη θάλασσα.

Ο υγρότοπος θεωρείται σημαντικός για την αναπαραγωγή, τροφοληψία και τη διαχείμαση μεγάλου αριθμού ειδών πουλιών, καθώς και για ορισμένα άλλα είδη πανίδας: αμφίβια, ερπετά και θηλαστικά.

Στην περιοχή της λιμνοθάλασσας έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 115 είδη πουλιών, είδη χαρακτηρισμού της ΖΕΠ (Ζώνης Ειδικής Προστασίας). Κάποια από αυτά είναι η λαγγόνα, η χαλκόκοτα, η χουλιαρομύτα, το φοινικόπτερο, η αβοκέτα κ.ά.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η παρουσία ενός είδους βατράχου, του πηλοβάτη Pelobates balcanicus balcanicus, που είναι ένα αμφίβιο που προστατεύεται από το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ.67 και τη Σύμβαση της Βέρνης. Οι Πηλοβάτες θάβονται μέσα στην άμμο για να κρυφτούν κατά τη διάρκεια της ημέρας ή για να διαχειμάσουν.

Άλλα σημαντικά είδη της περιοχής είναι η αγριόγατα, η πίννα και το ψάρι ταινιοσακοράφα, τα οποία περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας και προστατεύονται από διεθνείς συμβάσεις.

Στο θαλάσσιο τμήμα υπάρχουν εκτεταμένα λιβάδια ποσειδωνίας, που περιλαμβάνονται στους οικοτόπους προτεραιότητας, ενώ κατά μήκος της ακτής έχουν αναπτύσσονται αμμοθίνες θίνες με θαμνώνες και καλαμώνες.

ΑΠΕΙΛΕΣ

Οι κύριες απειλές που αντιμετωπίζουν τα οικοσυστήματα της περιοχής καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου είναι η εντατικοποίηση της γεωργίας με αυξημένη χρήση φυτοφαρμάκων/λιπασμάτων, η υπερβόσκηση, οι υδατοκαλλιέργειες, η επαγγελματική και η ερασιτεχνική αλιεία, το κυνήγι κ.ά. Ειδικά όμως τους θερινούς μήνες, πέραν αυτών, το οικοσύστημα δέχεται μεγάλη επιβάρυνση από την τουριστική κίνηση, όταν η αμμώδης παραλία προσελκύει χιλιάδες επισκεπτών, ενώ υπάρχουν και πολλοί παράνομα διανοιγμένοι δρόμοι που διασχίζουν τον υγρότοπο.

Η κίνηση των τροχοφόρων εντός του υγροτόπου και της παραλιακής ζώνης που δυστυχώς καταγράφεται και κατά την διάρκεια του χειμώνα, καταστρέφει την αμμοθινική βλάστηση και προκαλεί θανάτους ζώων, όπως ο προστατευόμενος πηλοβάτης που θάβεται μέσα στην άμμο για να κρυφτεί ή κατά τη διάρκεια της ημέρας ή για να διαχειμάσει, οι χερσαίες χελώνες που κυκλοφορούν για να τραφούν ή να αποθέσουν τα αβγά τους και βέβαια, ο θαλασσοσφυριχτής που φτιάχνει την φωλιά του σε σημεία της παραλίας.

ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΑΓΓΕΛΟΧΩΡΙΟΥ

Η προστατευόμενη περιοχή Λιμνοθάλασσας Αγγελοχωρίου εκτείνεται σε συνολική έκταση 377,2 εκταρίων και εντοπίζεται στο χερσαίο τμήμα των ακρωτηρίων Μεγάλο Καραμπουρνού και Τούζλα, τα οποία ορίζουν από το νότο τον Κόλπο της Θεσσαλονίκης και βρίσκονται βόρεια του ακρωτηρίου της Επανομής. Φιλοξενεί μεγάλους αριθμούς πουλιών και άλλων οργανισμών, όλες τις εποχές του χρόνου, και προσφέρει μοναδικές εικόνες για παρατήρηση.

Η λιμνοθάλασσα που υπάρχει στην περιοχή, μαζί με τα ενωμένα με αυτήν αλμυρά έλη, χωρίζεται από τη θάλασσα από μία στενή αμμώδη ακτή και συνδέεται με αυτή με μία κεντρική τεχνητή συνδετική τάφρο. Η λιμνοθάλασσα έχει σχήμα περίπου τετράγωνο και πολύ μικρό βάθος, ενώ στις βόρειες ακτές της έχει δημιουργηθεί αλυκή. Η αλυκή λειτουργεί και παράγει αλάτι τουλάχιστον από το 1902, διαχειρίζεται δε σήμερα από την εταιρεία Ελληνικές Αλυκές ΑΕ.

Η αλυκή, παρόλο που είναι ένα τεχνητό οικοσύστημα, λειτουργεί ως φυσικό οικοσύστημα (υγρότοπος) και μάλιστα με υψηλή αξία. Στην εν λόγω προστατευόμενη περιοχή, η αλυκή περιορίζει την ανθρώπινη όχληση, εφοδιάζει με ύδατα την περιοχή και συντηρεί οργανισμούς (πχ. ψάρια, γαρίδες, στρείδια, κλπ.), οι οποίοι αποτελούν τροφή για άλλα είδη πανίδας, πχ. τα πουλιά.

Στην περιοχή της λιμνοθάλασσας Αγγελοχωρίου συναντώνται δέκα είδη οικοτόπων, εκ των οποίων τα δύο έχουν χαρακτηριστεί ως οικότοποι προτεραιότητας. Οι τύποι οικοτόπων αυτοί είναι οι:

– «Παράκτιες λιμνοθάλασσες»

– «Μεσογειακές αλατούχες στέπες (Limonetalia)»

Σημαντικός επίσης τύπος οικοτόπου είναι οι αμμοθίνες.

ΧΛΩΡΙΔΑ

Η χλωρίδα της περιοχής της λιμνοθάλασσας είναι πλούσια και αποτελείται κατά κύριο λόγο από ετήσια φυτά. Η τάφρος που περιβάλλει την αλυκή καταλαμβάνεται από καλαμώνες, αλλά απαντώνται και σπάρτα, βούρλα και ασφόδελοι. Ένα από τα κυριότερα είδη της αμμοθινικής βλάστησης είναι ο κρίνος της θάλασσας.

ΠΑΝΙΔΑ

Ο υγρότοπος της λιμνοθάλασσας Αγγελοχωρίου είναι ιδιαιτέρως σημαντικός ως περιοχή αναπαραγωγής, διατροφής και ξεκούρασης για ένα μεγάλο αριθμό πουλιών, στον οποίο περιλαμβάνονται προστατευόμενα και απειλούμενα είδη. Στην περιοχή έχουν παρατηρηθεί συνολικά 200 είδη πουλιών.

Παράλληλα, στην περιοχή έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 12 είδη ψαριών, 13 είδη ερπετών και αμφιβίων και 10 είδη θηλαστικών. Από τα παραπάνω, 31 είδη (κυρίως πουλιά) ανήκουν στο παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και είναι είδη χαρακτηρισμού ΖΕΠ (Ζώνης Ειδικής Προστασίας). Μεταξύ αυτών είναι: το φοινικόπτερο, το νεροχελίδονο, ο πελαργός, ο καλαμοκανάς, η αβοκέτα, η λαγγόνα, η χουλιαρομύτα, η χαλκόκοτα κ.ά.

Άλλα σημαντικά είδη της περιοχής είναι η αγριόγατα και η πίννα, τα οποία μάλιστα ανήκουν στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας και προστατεύονται από διεθνείς συμβάσεις.

ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΑΓΙΟΥ ΜΑΜΑ

Η Λιμνοθάλασσα Αγίου Μάμα βρίσκεται στη Χαλκιδική, βορειοανατολικά της χερσονήσου της Κασσάνδρας, σε γειτνίαση με το ομώνυμο χωριό του Αγίου Μάμα. Είναι ένας μικρός αλλά σημαντικός υγρότοπος που αποτελείται από στάσιμα υφάλμυρα και αλμυρά νερά, στάσιμα γλυκά νερά, ξηρά πυριτικά λιβάδια, αλμυρά έλη, υγρά λιβάδια, μεσόφιλα λιβάδια, καλλιεργούμενη γη, παλιρροιακή ζώνη ποταμών και εγκλειόμενα παλιρροιακά ύδατα.

Είναι μια περιοχή που κατακλύζεται περιοδικά με νερό, μικρού βάθους. Κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου το νερό εξατμίζεται τελείως. Χαρακτηρίζεται ως Τόπος Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους και ως Καταφύγιο Αγρίας Ζωής.

Στον υγρότοπο παρατηρούνται αρκετοί τύποι βλάστησης σχετικά με το μικρό του μέγεθος, όπως αμμοθίνες και αμμώδες ακτές, αλοφυτική – ημιαλοφυτική βλάστηση, βλάστηση υγρών λιβαδιών και καλαμώνων. Μεταξύ των ορίων πλημμυρίδας και άμπωτης, η λιμνοθάλασσα χαρακτηρίζεται από μονοετή βλάστηση με κυρίαρχα είδη το κεφαλοθύμαρο Thymus capitatus, τον προστατευόμενο κρίνο της θάλασσας Pancratium maritimum, το σπάρτο Spartium junceum και το σκοβούρλο Holoschoenus vulgaris. Περιμετρικά του υγροτόπου υπάρχουν αροτριαίες καλλιέργειες.

ΠΑΝΙΔΑ

ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ

Ο υγρότοπος του Αγίου Μάμα προσφέρει καταφύγιο σε μια ενδιαφέρουσα ορνιθοπανίδα αποτελούμενη από πολλά είδη αναπαραγόμενων και διαβατικών παρυδάτιων πουλιών όπως οι καλαμοκανάδες, τα νεροχελίδονα, οι πετροτουρλίδες. Τα είδη χαρακτηρισμού της περιοχής είναι το νεροχελίδονο Glareola pratincola, ο καλαμοκανάς Himantopus himantopus και η τουρλίδα Numenius tenuirostris.

Η περιοχή είναι σημαντική για τη διαχείμαση των παπιών. Εδώ διαχειμάζει η φαλαρίδα σε πληθυσμό που φτάνει τα 2.500 άτομα. Επίσης, την περιοχή επιλέγουν μεγάλα κοπάδια από σφυριχτάρια και βαρβάρες.

Η Λιμνοθάλασσα Αγίου Μάμα είναι ένας υγρότοπος που προτιμούν για τη διαχείμασή τους και τα φοινικόπτερα. Μάλιστα, το 2020, στις αμμονησίδες εντός της λιμνοθάλασσας έγινε δυνατή για πρώτη φορά στην Ελλάδα η αναπαραγωγή φοινικοπτέρων.

Συνολικά, έχουν καταγραφεί στην περιοχή 58 είδη πουλιών.

ΑΠΕΙΛΕΣ

Κύριες απειλές για την προστατευόμενη περιοχή είναι:

– Η οικοπεδοποίηση μέρους των εκτάσεων του οικοσυστήματος

– Η έντονη μείωση των υδάτων της λιμνοθάλασσας (ξηρασία, υπεράντληση)

– Η διάνοιξη πολλών δρόμων και η διέλευση οχημάτων μέσα από τις εκτάσεις του υγροβιότοπου (αλλοίωση φυσικού χαρακτήρα)

– Οι αμμοληψίες για τεχνικούς σκοπούς

– Η απόρριψη σκουπιδιών στις εκτάσεις του υγροτόπου

– Η χρησιμοποίηση κατά τους θερινούς μήνες των αμμοθινών από τους λουόμενους και τα οχήματά τους.

– Η ηχορύπανση κυρίως τους θερινούς μήνες από τα διάσπαρτα beach bar που λειτουργούν χωρίς σεβασμό σε κανόνες ή/και ρυθμίσεις (όχληση πουλιών)

Τα καλοκαίρια, προκαλείται καταστροφή σε μεγάλο μέρος της αμμοθινικής έκτασης, ενώ η πολύτιμη αμμοθινική βλάστηση εκχερσώνεται για να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες λειτουργίας και στάθμευσης των beach bar της περιοχής, με σημαντικές συνέπειες και στους πληθυσμούς των πουλιών και κυρίως στους πληθυσμούς του νεροχελίδονου, του θαλασσοσφυριχτή, του γυδοβυζιού και της πετροτουρλίδας

Για παράδειγμα, το νεροχελίδονο που είναι και είδος χαρακτηρισμού της Λιμνοθάλασας Αγίου Μάμα ως περιοχή του δικτύου Natura 2000, κάποτε αριθμούσε στην περιοχή 100 ζευγάρια. Εξαιτίας της άναρχης τουριστικής χρήσης της περιοχής όπου φωλιάζει, ο πληθυσμός του άρχισε να μειώνεται σταδιακά μέχρι που το 2015 αναπαράχθηκε το τελευταίο ζευγάρι.

ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΠΥΡΓΟΣ – ΌΡΜΟΣ ΚΥΨΑΣ – ΜΑΛΑΜΟ

Η περιοχή του δικτύου Natura 2000 με την ονομασία «Ακρωτήριο Πύργος – Όρμος Κύψας- Μάλαμο στη Χαλκιδική και περιλαμβάνει τη θαλάσσια περιοχή που εκτείνεται στο βορειοδυτικό τμήμα της χερσονήσου της Κασσάνδρας. Εκτείνεται από το ύψος του οικισμού Σάνη έως και την Ελάνη, βόρεια της Σίβηρης και περιέχει σημαντική ποικιλία ειδών θαλάσσιας πανίδας και χλωρίδας σε μεγάλους αριθμούς.

Ο βυθός παρουσιάζει μικρή κλίση και αποτελείται από χονδρόκοκκη άμμο και βράχους από σχιστόλιθο. Η περιοχή ευνοείται από την ύπαρξη έντονων ρευμάτων τα οποία εμποδίζουν τη συσσώρευση ρύπων.

ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της περιοχής είναι τα λιβάδια ποσειδωνίας, τα οποία αναπτύσσονται στα μαλακά υποστρώματα και τα οποία ευρύτερα στη Μεσόγειο παρουσιάζουν τάσεις υποβάθμισης εξαιτίας της ρύπανσης.

Στη συγκεκριμένη περιοχή, τα λιβάδια ποσειδωνίας εμφανίζονται σε μεγάλη πυκνότητα, σε βάθη από 2 ως 15m και καλύπτουν μια σχετικά μεγάλη περιοχή. Με τη σειρά τους φιλοξενούν οικογένειες ασπόνδυλων της αμμώδους υποπαράλιας ζώνης (δίθυρα, μαλάκια κ.α.), όπως η προστατευόμενη πίνα, αλλά και τον αχινό Paracentrotus lividus που επίσης είναι προστατευόμενο είδος.

Στα αβαθή νερά (από 0,5 – 1m), υπάρχουν αραιοί πληθυσμοί του αγγειόσπερπου Cymodocea nodosa που είναι ανθεκτικότερο είδος και σε ρυπασμένες περιοχές αντικαθιστά τα λιβάδια της ποσειδωνίας.

Στο σκληρό υπόστρωμα του βυθού αναπτύσσεται πλούσια χλωρίδα με κυρίαρχο είδος το Cystoseira crinitα και άλλα φαιοφύκη.

Σύμφωνα με τις αναφορές στον οικότοπο του Cystoseira έχουν καταγραφεί τέσσερα είδη γαστερόποδων και ένα ακόμη στα λιβάδια της ποσειδωνίας.

ΑΠΕΙΛΕΣ

Οι κυρίες απειλές για αυτήν την θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή προέρχεται κυρίως από την μαρίνα της Σάνης που αποτελεί χώρο ελλιμενισμού μικρών ιδιωτικών πλεούμενων στo βόρειο άκρο της ακτογραμμής. Οι απορρίψεις των μικρών σκαφών περιλαμβάνουν αστικά απόβλητα και απορρίμματα, ενώ επίσης η πιθανή διαρροή πετρελαίου από σκάφη με ελλιπή συντήρηση αποτελεί δυνητική πηγή ρύπανσης.

ΠΑΛΙΟΥΡΙ, ΑΚΡΩΤΗΡΙ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ

Η προστατευόμενη περιοχή «Παλιούρι, Ακρωτήρι και Θαλάσσια Ζώνη» περιλαμβάνει το θαλάσσιο νότιο τμήμα της χερσονήσου της Κασσάνδρας, στη Χαλκιδική, από το Πευκοχώρι ως το Ποσείδι. Η περιοχή αυτή είναι σημαντική λόγω των λιβαδιών ποσειδωνίας Posidonia oceanica που υπάρχουν κατά μήκος της ακτογραμμής σε βάθος από 1,5-3 μέτρα και βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση.

Στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, και κυρίως στις πλέον ρυπασμένες περιοχές, τα λιβάδια ποσειδωνίας αποτελούν είδος που απειλείται με εξαφάνιση. Το θαλάσσιο αυτό φανερόγαμο αποτελεί έναν πολύ καλό βιολογικό δείκτη των οικολογικών συνθηκών που επικρατούν στο θαλάσσιο περιβάλλον της περιοχής. Η πυκνή και πολύπλοκη βλάστηση της ποσειδωνίας αποτελεί έναν οικότοπο με μεγάλη βιοποικιλότητα. Εκατοντάδες είδη ασπόνδυλων και ψαριών βρίσκουν καταφύγιο ανάμεσα στο πυκνό φύλλωμα της. Τα μεγάλα και πλατιά φύλλα γίνονται υπόστρωμα για την ανάπτυξη φυκιών, των επιφύτων, που αυξάνουν την ποικιλότητα και πολυπλοκότητα του οικοτόπου της ποσειδωνίας.

Στα λιβάδια ποσειδωνίας της περιοχής του Παλιουρίου φιλοξενούνται ορισμένα είδη γαστερόποδων, η απειλούμενη πίνα, καθώς και  πυκνός πληθυσμός του αχινού Paracentrotus lividus, που επίσης αναφέρεται ως απειλούμενο είδος (IUCN 1988).

Επιπλέον, στα αξιόλογα φυτά της περιοχής περιλαμβάνεται και το θαλάσσιο αγγειόσπερμο Cymodocea nodosa, ενώ στο σκληρό υπόστρωμα κυριαρχούν τα ροδοφύκη (Laurencia obtusa, Peyssonnelia sp.)

Το υπόστρωμα της θαλάσσιας περιοχής περιλαμβάνει χαλίκι και μικρό τμήμα πέτρας γρανίτη. Ο πυθμένας στη ζώνη αυτή παρουσιάζει ιδιαίτερη κλίση, λόγω του έντονου κυματισμού που υπάρχει στο ακρωτήρι.

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τα καταγάλανα νερά και τις χρυσαφένιες αμμουδιές, που σε συνδυασμό με τα πεύκα που αγγίζουν τη θάλασσα σχηματίζουν ένα κυριολεκτικά μαγευτικό τοπίο. Αξιοσημείωτο αξιοθέατο της περιοχής αποτελεί ο αρχαιολογικός χώρος, ο οποίος εντοπίζεται στο νότιο παραθαλάσσιο τμήμα της έκτασης κατά μήκος ολόκληρου του όρμου της Καναπίτσας και παρουσιάζει λείψανα της ρωμαϊκής, υστερορωμαϊκής και μεσαιωνικής εποχής.

ΑΠΕΙΛΕΣ

Τα θαλάσσια ενδιαιτήματα της περιοχής δέχονται πιέσεις από την έντονη αλιεία, την πυκνή κυκλοφορία και ανεξέλεγκτη αγκυροβόληση σκαφών αναψυχής πάνω από τα λιβάδια Ποσειδωνίας, ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΝΕΑΣ ΦΩΚΑΙΑΣ (ΣΑΝΗ)

Η προστατευόμενη περιοχή με την κωδικό Natura 2000 GR1270013 βρίσκεται στη βορειοδυτική ακτή της χερσονήσου της Κασσάνδρας, στη Χαλκιδική. Αποτελείται από τα δύο σημαντικά παράκτια έλη Σταυρονικήτα και Γεράνι, ένα παράκτιο πευκόδασος, ενώ περιλαμβάνει ακόμη αμμοθίνες, καλαμώνες, θαμνώνες, πρινώνες κ.α.Ο βιότοπος, που εκτείνεται σε 4.400 στρέμματα, γειτνιάζει νότια με τον οικισμό Σάνη και ανατολικά με το συγκρότημα των φυλακών Κασσάνδρας.

Τα δύο έλη έχουν συνολική έκταση 3.000 στρεμμάτων και συνδέονται μεταξύ τους με στραγγιστική τάφρο. Το πευκόδασος των 900 στρεμμάτων βρίσκεται στο «Μεσονήσι», δηλαδή στη λωρίδα γης ανάμεσα στη θάλασσα και τον υγρότοπο, ένα κομμάτι του οποίου ανήκει στη Σάνη ΑΕ και το υπόλοιπο στις Αγροτικές Φυλακές Κασσάνδρας.

ΟΡΝΙΘΟΠΑΓΙΔΑ

Τα δύο έλη της Σάνης αποτελούν έναν σημαντικό περιφερειακό υγρότοπο της Βόρειας Ελλάδας. Ίσως να μην μπορεί να συγκριθεί με άλλα μεγάλα υγροτοπικά συστήματα, όπως αυτά της Σύμβασης Ραμσάρ, αλλά η σημασία του είναι μεγαλύτερη από πολλούς άλλους εφάμιλλου μεγέθους. Είναι χαρακτηριστικό ότι εδώ παρατηρήθηκε ανά τετραγωνικό η μεγαλύτερη συγκέντρωση σε βιοποικιλότητα πουλιών στη χώρα: Έχουν καταγραφεί περισσότερα από 220 είδη πουλιών, σχεδόν τα μισά είδη σε σύνολο 440-450 σε όλη την Ελλάδα!

Η περιοχή είναι σημαντική για την αναπαραγωγή των υδρόβιων πουλιών, αλλά και ως σταθμός ξεκούρασης για τα μεταναστευτικά είδη. Κατά τους χειμερινούς μήνες διαχειμάζουν εδώ σημαντικοί πληθυσμοί υδρόβιων πουλιών, όπως φαλαρίδες, πρασινοκέφαλες πάπιες, σφυρηχτάρια, καπακλήδες, σαρσέλες κ.α.

Επίσης, στην περιοχή αναπαράγονται οκτώ είδη υδροβίων -αριθμός υψηλός για το μέγεθος και την έκτασή της- με σημαντικότερα τη βαλτόπαπια (παγκοσμίως απειλούμενο είδος), το γκισάρι, τη βαρβάρα, τη φαλαρίδα και την πρασινοκέφαλη πάπια. Επίσης, αναπαράγονται δύο είδη ερωδιών, ο μικροτσικνιάς και ο σπάνιος στους ελληνικούς υγροτόπους πορφυροτσικνιάς, και δύο είδη γλαρονιών, το νανογλάρονο και το ποταμογλάρονο.

Κατά την εαρινή μετανάστευση παρατηρούνται πολυάριθμα κοπάδια μαυροκέφαλων γλάρων και νανόγλαρονων, ενώ στη φθινοπωρινή μετανάστευση προκαλούν εντύπωση οι μεγάλες συγκεντρώσεις του λευκοτσικνιά και πολλών παρυδάτιων ειδών όπως ο καλαμοκανάς, η νανοσκαλίδρα και ο λασπότρυγγας. Το είδος χαρακτηρισμού της περιοχής είναι ο καλαμοκανάς Himantopus himantopus.

ΑΠΕΙΛΕΣ

Η σημαντικότερη πηγή πιέσεων είναι ο τουρισμός, καθώς η περιοχή εφάπτεται μεγάλων τουριστικών εγκαταστάσεων που εξυπηρετούν χιλιάδες επισκέπτες ετησίως. Πεζοί και οχήματα κινούνται άναρχα μέσα στους υγροτόπους και το αμμοθινικό οικοσύστημα.

Δράσεις

 

Εθνικό Πάρκο Λιμνών Κορώνειας-Βόλβης

 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ – ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

Το πρόγραμμα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης υλοποιείται από το Τμήμα Πληροφόρησης & Εκπαίδευσης και είναι υπεύθυνο για την ενημέρωση του κοινού, την ευαισθητοποίηση σε ζητήματα διαχείρισης, την προβολή του έργου και των δράσεων της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικής Μακεδονίας, αλλά και την οργάνωση ενός ολοκληρωμένου και στρατηγικού σχεδίου επικοινωνίας που βασίζεται στην εξωστρέφεια και την αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών.

Βασικός στόχος του είναι η καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης στον τοπικό πληθυσμό, η ενεργοποίηση της κοινωνίας για συμμετοχή σε δράσεις που προάγουν τον σεβασμό προς το περιβάλλον και η προώθηση εναλλακτικών δραστηριοτήτων που θα μπορούσαν να ενισχύσουν το τοπικό εισόδημα.

Το πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης της Μονάδας Διαχείρισης επίσης υλοποιείται από το Τμήμα Πληροφόρησης & Εκπαίδευσης και στοχεύει στη γνωριμία των μαθητών, φοιτητών κτλ. με το φυσικό περιβάλλον, την απόκτηση βιωματικών εμπειριών και την ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης. Στο πλαίσιο αυτό η Μ.Δ. πραγματοποιεί ξεναγήσεις στην περιοχή αρμοδιότητας του σε 8 διαδρομές ενδιαφέροντος, ανάλογα με το σκοπό της επίσκεψης (θρησκευτικός, παραδοσιακός – πολιτισμικός, εκπαιδευτικός κτλ.) αλλά και το είδος του οικοσυστήματος στο οποίο ο επισκέπτης επιθυμεί να περιηγηθεί (βουνό, δάσος, λίμνη κτλ). Εντυπωσιακή είναι και η ξενάγηση που πραγματοποιείται από το έμπειρο προσωπικό της Μ.Δ. στην ανανεωμένη θεματική έκθεση του Κέντρου Πληροφόρησης στην Απολλωνία καθώς και η παρακολούθηση περιβαλλοντικών ντοκιμαντέρ στον ίδιο χώρο.

Παράλληλα με τις ξεναγήσεις η Μ.Δ. υλοποιεί και το πρόγραμμα βιωματικής περιβαλλοντικής εκπαίδευσης «River», διαμορφώνοντας έτσι ένα πλήρες εκπαιδευτικό πακέτο δραστηριοτήτων που πραγματοποιείται αποκλειστικά στο πεδίο και βασίζεται στη συνεργασία των συμμετεχόντων ενισχύοντας την επαφή των μαθητών με το υγρό στοιχείο και την ποιότητά του.

 

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΙΣ

Μία από τις κύριες αρμοδιότητες της Μονάδας Διαχείρισης είναι η παροχή γνωμοδοτήσεων πριν από την προέγκριση χωροθέτησης και την έγκριση περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στην περιοχή ευθύνης του, καθώς και άλλων θεμάτων, για τα οποία ζητείται η γνώμη του από τις αρμόδιες αρχές. Επομένως κάθε έργο ή  δραστηριότητα που υλοποιείται στην περιοχή ευθύνης της Μ.Δ. οφείλει να έχει τη σύμφωνη γνώμη του Δ.Σ. του. Συγκεκριμένα,  η Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικής Μακεδονίας γνωμοδοτεί για τις παρακάτω κατηγορίες:

– Τα επιτρεπόμενα έργα για τα οποία απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση

– Την εκτέλεση των διαχειριστικών έργων και την εφαρμογή μέτρων αποκατάστασης, προστασίας, διατήρησης, βελτίωσης και ανάδειξης ειδών και ενδιαιτημάτων της περιοχής

– Τις δασοκομικές εργασίες, τα έργα δασοπροστασίας και τη διαχείριση των δασών και δασικών εκτάσεων

– Την κατασκευή έργων βελτίωσης, αποκατάστασης και εκσυγχρονισμού λειτουργικών υποδομών και μεταφορών

– Την εγκατάσταση και λειτουργία νέων βιομηχανικών μονάδων

– Τη διαχειριστική μελέτη αμμοληψιών

– Την εκτέλεση φυτοτεχνικών έργων, έργων για την αποκατάσταση της ομαλής ροής των παρακείμενων χειμάρρων κ.ά.

– Την εκτέλεση έργων συντήρησης και αποκατάστασης της ροής του Ρήχειου ποταμού λόγω προσχώσεων

– Τις επεκτάσεις οικισμών στο πλαίσιο της κείμενης νομοθεσίας (ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ, κ.λπ.)

– Την επιστημονική έρευνα και τις τεχνικές δοκιμές και αναλύσεις εντός των ορίων της Α΄ και Β΄ ζώνης

 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ

Το Γραφείο Προστασίας Φυσικού Περιβάλλοντος υλοποιεί προγράμματα παρακολούθησης του φυσικού αντικειμένου, είτε με ίδια μέσα, είτε σε συνεργασία με εξωτερικούς συνεργάτες. Οι κύριες δράσεις του γραφείου είναι η καταγραφή της παρουσίας και του πληθυσμού ειδών ορνιθοπανίδας, η περίθαλψη της άγριας πανίδας, η οποία γίνεται σε συνεργασία με τη Δράση για την Άγρια Ζωή (ΔΑΖ) αλλά και η παρακολούθηση φυσικών και χημικών παραμέτρων των επιφανειακών υδάτων.

Αναλυτικότερα στο πλαίσιο της καταγραφής της ορνιθοπανίδας το προσωπικό της Μ.Δ. πραγματοποιεί σε ετήσια βάση τις παρακάτω δράσεις:

– Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις Υδροβίων Πουλιών (ΜΕΚΥΠ)

– Καταγραφή ερωδιών, λαγγόνων & κορμοράνων

– Καταγραφή υδρόβιων πουλιών εποχιακά

– Καταγραφή Κιρκινεζιών (Falco naumanni)

– Παρακολούθηση Θαλασσαετού (Haliaeetus albicilla)

– Δακτυλιώσεις σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Δακτυλίωσης Πουλιών

– Καταγραφή αναπαραγωγικής επιτυχίας Λευκοπελαργών, Δακτυλιώσεις νεοσσών και διαχειριστικά μέτρα

– Καταγραφή Πελεκάνων

 

Στο πλαίσιο του προγράμματος παρακολούθησης της ποιότητας των επιφανειακών υδάτων το προσωπικό της Μ.Δ. διενεργεί εποχιακές μετρήσεις φυσικοχημικών παραμέτρων νερού όπως:

– Διαλυμένο Οξυγόνο (mg/l)

– Θερμοκρασία νερού (° C)

– pH

– Αγωγιμότητα (μS/cm)

– P-PO4 (mg/l)

– N-NH4 (mg/l)

– N-NO2 (mg/l)

– N-NO3 (mg/l)

– BOD 5(mg/l)

Οι δειγματοληψίες γίνονται σε 47 σταθμούς καλύπτοντας το υδρογραφικό δίκτυο της περιοχής αρμοδιότητας του καθώς και ετήσιες δειγματοληψίες ψαριών, βενθικών και ζωοπλαγκτόν από την λίμνη Κορώνεια, προκειμένου να συλλεχθεί η απαραίτητη πληροφορία για την εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης της λίμνης.

 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΟΠΤΕΥΣΗ ΦΥΛΑΞΗΣ.

Το Τμήμα Επόπτευσης-Φύλαξης στελεχώνεται από 5 φύλακες και υλοποιεί το εγκεκριμένα από το Δ.Σ. Σχέδιο Φύλαξης. Σύμφωνα με το συγκεκριμένο σχέδιο, η περιοχή Απόλυτης Προστασίας και Προστασίας της Φύσης (Ζώνη Α΄) παρακολουθείται σε καθημερινή βάση και οι περιφερειακές περιοχές (Ζώνη Β΄ & Γ΄) το λιγότερο δύο φορές την εβδομάδα, ενώ σε πιο περιορισμένη κλίμακα παρακολουθούνται οι περιοχές δικτύου Natura 2000 στις οποίες επεκτάθηκε η χωρική αρμοδιότητα της Μ.Δ. Έτσι έχουν δημιουργηθεί 8 διαδρομές, οι οποίες καλύπτουν το σύνολο της περιοχής αρμοδιότητας της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικής Μακεδονίας και ακολουθείται μηνιαίο πρόγραμμα διαδρομών. Εκτός από τις καθημερινές περιπολίες, η επόπτευση διενεργείται με κιάλια και τηλεσκόπια από συγκεκριμένες θέσεις που αναφέρονται στο σχέδιο. Το ημερήσιο πρόγραμμα φύλαξης τροποποιείται ανάλογα με τις εποχικές ή καθημερινές ανάγκες, που προκύπτουν. Συγκεκριμένα σε περιόδους κυνηγητικής ή αλιευτικής απαγόρευσης, εντείνονται ανάλογα οι περιπολίες και κατά περίπτωση συστήνονται κοινά κλιμάκια επόπτευσης με άλλες συναρμόδιες υπηρεσίες.

Οι αρμοδιότητες των υπαλλήλων του Τμήματος Φύλαξης δεν περιορίζονται στην επόπτευση της περιοχής και σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας Υπηρεσιών και προσωπικού της Μ.Δ. (ΦΕΚ 2408/2007) είναι οι παρακάτω:

– Η επικουρική συμμετοχή σε κλιμάκια ελέγχου της Π.Π. που συστήνονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες.

– Η υποστήριξη και υλοποίηση προγραμμάτων και έργων παρακολούθησης και διαχείρισης.

– Η καταγραφή στοιχείων πεδίου στο πλαίσιο του προγράμματος παρακολούθησης παραμέτρων περιβάλλοντος.

– Η επόπτευση εργασιών διαχείρισης που ανατίθενται από το φορέα σε τρίτους.

– Η υποστήριξη και ο έλεγχος της κίνησης των επισκεπτών στην προστατευόμενη περιοχή, καθώς και η ενημέρωση και πληροφόρησή τους για τα μέτρα προστασίας της περιοχής.

– Η ξενάγηση ομάδων επισκεπτών στην Π.Π.

– Η ένταξη της ομάδας των εθελοντών σε προγράμματα του φορέα, καθώς και η υποστήριξη και παρακολούθηση των εργασιών τους.

 

 

 

Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης

Η εποπτεία/ φύλαξη, τα προγράμματα παρακολούθησης και η περιβαλλοντική εκπαίδευση- ευαισθητοποίηση είναι μεταξύ των δράσεων της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικής Μακεδονίας. Αναλυτικότερα:

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ- ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Η επιστημονικά τεκμηριωμένη περιβαλλοντική ενημέρωση των διαφόρων κοινωνικών ομάδων και κατά συνέπεια η ευαισθητοποίησή τους σε θέματα διαχείρισης και προστασίας του περιβάλλοντος αποτελεί έναν από τους πρωταρχικούς στόχους της Μ.Δ.

Στα πλαίσια αυτής της στρατηγικής που σκοπό έχει την ενίσχυση των συμμετοχικών διαδικασιών και την ευαισθητοποίηση του τοπικού και όχι μόνο πληθυσμού, η Μονάδα Διαχείρισης πραγματοποιεί διάφορες δράσεις ευαισθητοποίησης – ενημέρωσης.  Η στόχευση των δράσεων είναι σε τοπικό επίπεδο με ενημερώσεις και περιβαλλοντικά προγράμματα σε σχολεία, με εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης και παρεμβάσεων προστασίας σε εθνικό επίπεδο και σε διεθνές επίπεδο  με συμμετοχή σε εκθέσεις.

 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ

Στα πλαίσια του προγράμματος παρακολούθησης πραγματοποιούνται οι εξής δράσεις:

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑΣ

Συγκεκριμένα, γίνεται: (α) Καταμέτρηση αποικιών υδρόβιων, καλοβατικών ή παρυδάτιων πουλιών (μικτές αποικίες κορμοράνων – ερωδιών – καλοβατικών ειδών, πλατφόρμες φωλιάσματος πελεκάνων, εξέδρες γλαρονιών, φωλεάζοντα παρυδάτια). Η υλοποίηση του προγράμματος γίνεται στη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου (άνοιξη). Στα πλαίσια της δράσης αυτής γίνεται και δαχτυλίωση των νεοσσών των πελεκάνων στις τεχνητές πλατφόρμες δεκαπενθήμερο του Ιουνίου. (β) Εντοπισμός επικρατειών και φωλιών αρπακτικών πουλιών (θαλασσαετός, κραυγαετός, γερακαετός, τσίφτης κ.ά.). Η δράση πραγματοποιείται σε συγκεκριμένες διαδρομές στην προστατευόμενη περιοχή (ορεινή και πεδινή περιοχή). (γ) Μηνιαίες καταμετρήσεις πουλιών στη λίμνη. Η δράση υλοποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους σε συγκεκριμένη διαδρομή περιμετρικά της λίμνης και καταγράφονται τα είδη που παρατηρούνται στις 12 περιοχές στις οποίες έχει χωριστεί η λίμνη.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Η Μονάδα  Διαχείρισης με τα κατάλληλα εργαστηριακά όργανα διενεργεί μετρήσεις ποιότητας των επιφανειακών νερών που αφορούν σε παραμέτρους όπως η θολερότητα, η αγωγιμότητα, η θερμοκρασία, το διαλυμένο οξυγόνο, το pΗ, χρώμα, αμμωνία, νιτρικά, φώσφορος,  κ.ά. Οι δειγματοληψίες πραγματοποιούνται σε πέντε συνολικά σημεία στη λίμνη και στον ποταμό ανάντη της λίμνης, μία φορά το μήνα  καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Τα στοιχεία τα οποία καταγράφονται στην παρούσα δράση αφορούν παραμέτρους οι οποίοι είναι σε σύνδεση με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 60/2000 των νερών (Ν. 3199/2003 ΦΕΚ 280Α/2003).

Η καταγραφή κλιματικών δεδομένων γίνεται μέσω των δύο μετεωρολογικών σταθμών που βρίσκονται εγκατεστημένοι στον Λιθότοπο και στο Αχλαδοχώρι, καθώς και ενός  σταθμήμετρου στο ποταμό Στρυμόνα.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ ΘΗΛΑΣΤΙΚΩΝ

Η παρούσα δράση επικεντρώνεται στην παρακολούθηση της βίδρας, του τσακαλιού, των τρωκτικών και των νυχτερίδων. Υλοποιείται καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΥΠΩΝ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ

Γίνεται καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης των οικοτόπων της περιοχής του Εθνικού Πάρκου, σε μια προσπάθεια ενημέρωσης της υπάρχουσας χαρτογράφησης των τύπων οικοτόπων για την περιοχή. Σημειώνεται ότι κατά το 2011 αναγνωρίσθηκε και καταγράφηκε νέος τύπος οικοτόπου προτεραιότητας για την περιοχή του Εθνικού Πάρκου στον ορεινό όγκο Κερκίνης (Μπέλες). Είναι τα Μεσογειακά Δάση Ίταμου (Taxus baccata) με κωδικό 9850*.

Αποτύπωση ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου

Για την αποτίμηση των έμμεσων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στην πανίδα του Εθνικού Πάρκου, γίνεται:

– Παρακολούθηση νεκρών ζώων στους οδικούς άξονες. Η Μονάδα εφαρμόζει μηνιαία παρακολούθηση για σκοτωμένα ζώα (είδος, αριθμό και θέση)  σε όλη την προστατευόμενη περιοχή ακολουθώντας συγκεκριμένες διαδρομές στους κύριους οδικούς άξονες.

– Παρακολούθηση νεκρών πουλιών στο αιολικό πάρκο Σιδηροκάστρου.

 

ΕΠΟΠΤΕΙΑ/ ΦΥΛΑΞΗ

H επόπτευση/φύλαξη περιλαμβάνει την πρόληψη– αντιμετώπιση εκείνων των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων οι οποίες επιφέρουν πιέσεις στην προστατευόμενη περιοχή. Τέτοιες δραστηριότητες είναι κυρίως: λαθροθηρία, λαθροϋλοτομία, λαθραλιεία, όχληση περιοχών αναπαραγωγής τροφοληψίας και ανάπαυσης, εκχερσώσεις, παράνομη απόθεση σκουπιδιών, ρύπανση με υγρά απόβλητα κ.ά.

Η δράση περιλαμβάνει περιπολίες στην περιοχή από το προσωπικό της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικής Μακεδονίας καθώς επίσης και περιπολίες στη λίμνη με βάρκα, ιδιαίτερα την περίοδο αναπαραγωγής (άνοιξη). Η δράση υλοποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με ιδιαίτερη έμφαση τους χειμερινούς μήνες (περίοδος απαγόρευσης του κυνηγιού) και την άνοιξη (περίοδος απαγόρευσης της αλιείας). Υπάρχει συνεργασία με τους τοπικούς φορείς όπως το Δασαρχείο Σιδηροκάστρου, τα Αστυνομικά Τμήματα Ποροΐων, Ηράκλειας και Σιδηροκάστρου, η Ομοσπονδιακή Θηροφυλακή.

 

 

Προστατευόμενη Περιοχή Δέλτα Αξιού

 

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

– Στο πλαίσιο υλοποίηση του ΥΜΕΠΕΡΑΑ υλοποιούνται στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο δράσεις ενημέρωσης, δικτύωσης, παρακολούθηση και διαχειριστικών δράσεων προϋπολογισμού 1.000.000 €.

– Στο πλαίσιο υλοποίηση του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας υλοποιούνται στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο διαχειριστικές δράσεις, καταγραφής της βιοποικιλότητας και ενημέρωσης προϋπολογισμού 879.822,30 €.

Συμμετοχή στα εξής προγράμματα ως συνεργαζόμενος εταίρος:

– INTERREG MEDITERRANEAN “ACT4LITTER” “Joint measures to preserve natural ecosystems from marine litter in the Mediterranean Protected Areas”. (2017-2018)

– INTERREG MEDITERRANEAN “TUNE UP” “Promoting multilevel governance for tuning up biodiversity protection in marine areas” (2020-2022)

– INTERREG MEDITERRANEAN “Posbemed 2” “Governance and management of Posidonia beach- dune systems across the Mediterranean” (2020-2022)

Συμμετοχή ως τελικός χρήστης στο:

– Multi‐scale Service for Monitoring NATURA Habitats of European Community Interest (MS.MONINA), χρηματοδότησης Seventh Framework Programme of the European Union. Collaborative project (generic). FP7‐SPACE‐2010‐1 (2013)

– ESA Mediterranean Sea Regional Initiative  ‘Land-based pollution assessment & monitoring in the Mediterranean coastal waters’ – MedEOS (2021-2023)

 

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ (ΠΠ)

ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ

– Μηνιαίες καταμετρήσεις ορνιθοπανίδας σε 4 διαδρομές του Εθνικού Πάρκου έως το 2017.

Με τα δεδομένα μηνιαίων καταγραφών και του έργου του Μπουρδάκη Σ. «Υπηρεσίες Ειδικών Συνεργατών με εμπειρία στη μελέτη και δακτυλίωση της ορνιθοπανίδας» συμπληρώθηκε η έκθεση της Οδηγίας για τα πουλιά.

– Ετήσια καταμέτρηση πελαργοφωλιών σε περισσότερους από 40 οικισμούς

– Μηνιαία απογραφή Πελεκάνων (Σύμφωνο συνεργασίας μεταξύ ΕΠΠ, ΕΟΕ, 11 ΦΔ) από το 2014 έως 2017.

– Πανελλαδική απογραφή Πελεκάνων, υπό τον συντονισμό της ΕΠΠ και της ΕΟΕ

– Παρακολούθηση της μικτής αποικίας ερωδιών και γλάρων και γλαρονιών

– Μηνιαίες καταγραφές στο χώρο παρεμβάσεων στο νότιο τμήμα των υγροτόπων των Αλυκών  Κίτρους  από το 2012 έως 2017

– Συντονισμό μεσοχειμωνιάτικων καταμετρήσεων σε συνεργασία με την ΕΟΕ.

Χελώνες

Ανά διετία κατά το διάστημα Απριλίου-Ιουλίου γίνεται συστηματική καταγραφή των ατόμων χερσαίων χελωνών στην περιοχή των αμμοθινών της Αλυκής Κίτρους.

Λαγόγυρος

Σε ετήσια βάση κατά το διάστημα Απριλίου-Αυγούστου γίνεται συστηματική καταγραφή των συστημάτων λαγουμιών του λαγόγυρου σε πέντε επιλεγμένες περιοχές της ΠΠ.

 

 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ

– Από το 2008 ο πρώην ΦΔ είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου διαχειριστών Προστατευόμενων Περιοχών EUROSITE και παρακολουθεί στην Ετήσια  Γενική Συνέλευση συμμετέχοντας στο Συμβούλιο Μελών του εκπροσωπώντας την Ελλάδα, ενώ από το 2016 αποτελεί ενεργό μέλος του Wetlands & Climate Change Working Group (WCC WG).

– Από το 2014 ο πρώην ΦΔ είναι μέλος του Μεσογειακού Δικτύου Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών (ΘΠΠ) MedPAN, συμμετέχοντας στην Ετήσια Γενική Συνέλευση του Δικτύου με δικαίωμα ψήφου, σε θεματικές Ομάδες Εργασίας που αφορούν την αποτελεσματικότερη διαχείριση των ΘΠΠ και σε εκπαιδευτικά σεμινάρια.

– Το 2014 στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας στο Συμβούλιο της Ευρώπης ο πρώην ΦΔ και το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής φιλοξένησαν στην Θεσσαλονίκη το εναρκτήριο σεμινάριο για τη διαχείριση των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 στην περιοχή της Μεσογείου-Mediterranean Natura 2000 Kick off Seminar (26 – 28/5/2014). Το σεμινάριο διοργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γενική Διεύθυνση Περιβάλλον-DG Environment) με στόχο την ανταλλαγή τεχνογνωσίας, εμπειρίας και καλών πρακτικών για την αποτελεσματική διαχείριση στην πράξη των περιοχών Natura 2000 και τη διασφάλιση της προόδου σε σχέση με τουςτότε στόχους της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα έως το 2020.

– Από το 2010 έως και το 2021 ο πρώην ΦΔ συντονίζει και καθοδηγεί εργασίες πεδίου ή βιβλιογραφικές εργασίες  εντός της περιοχής ευθύνης του στο πλαίσιο της Πρακτικής Άσκησης φοιτητών σε θέματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων του. Έχει υποδεχθεί συνολικά 22 φοιτητές/τριες από τα τμήματα Βιολογίας,  Γεωλογίας, την Γεωπονική του ΑΠΘ και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, την Σχολή Δασολογίας του ΑΠΘ και τα τμήματα Περιβάλλοντος και Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

– Από τις Πρακτικές Ασκήσεις έχουν προκύψει τρεις διπλωματικές διατριβές στις οποίες βασίστηκαν αναρτήσεις πόστερ με τα οποία ο πρώην ΦΔ συμμετείχε σε αντίστοιχα Πανελλήνια Συνέδρια Επιστημονικών Ενώσεων (Ελληνική Βοτανική Εταιρεία 2013 & Ελληνική Οικολογική Εταιρεία 2016).

– Το 2020 και έπειτα από πρόταση του Τμήματος Βιολογίας Α.Π.Θ. ο πρώην ΦΔ βραβεύτηκε ως ο καλύτερος Φορέας Υποδοχής κατά την διάρκεια της Απολογιστικής Εκδήλωσης του Προγράμματος «Πρακτική Άσκηση Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ.» ακαδημαϊκού έτους 2018 – 2019.

– Το 2015 ο πρώην ΦΔ υποδέχθηκε δυο φοιτήτριες από την Γαλλία στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+ (περίοδος διαμονής δύο μηνών) και με τελικά παραδοτέα διπλωματικές διατριβές με θέματα την επικοινωνιακή αξιοποίηση δράσεων για τον λαγόγυρο και την στρατηγική του ΦΔ για τα σκουπίδια.

– Το 2021 κατόπιν πρότασης του τομέα Οικολογίας του Τμήματος Βιολογίας Α.Π.Θ. ο πρώην ΦΔ συμμετείχε στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα ECOMED «Planning & management of marine and coastal areas Workshop» (Erasmus+). Η Προστατευόμενη Περιοχή του Δέλτα Αξιού χρησιμοποιήθηκε ως πιλοτική περιοχή μελέτης και κατά την διάρκεια του εβδομαδιαίου εργαστηρίου η ομάδα φοιτητών από διάφορες χώρες της Μεσογείου, η οποία συμμετείχε, είχε την ευκαιρία να γνωρίσει τις διαχειριστικές προκλήσεις της περιοχής μέσα από εκπαιδευτικές παρουσιάσεις, ξεναγήσεις και ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών.

Ανθρωπογενής Δραστηριότητα

 

 

Εθνικό Πάρκο Λιμνών Κορώνειας-Βόλβης

 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

Ο πληθυσμός της περιοχής ασχολείται κατά κύριο λόγο με τη γεωργία, ενώ και η  κτηνοτροφία αποτελεί παραδοσιακή πηγή εισοδήματος. Η αλιεία εσωτερικών υδάτων ενώ αποτελούσε κατά το παρελθόν μια σημαντική οικονομική δραστηριότητα για την περιοχή, πλέον τείνει να εγκαταλειφθεί. Τέλος μικρό ποσοστό του πληθυσμού ασχολείται με την δασοκομία και μελισσοκομία.

ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

Ο δευτερογενής τομέας στην περιοχή γνωρίζει ανάπτυξη στο βαθμό που αυτή δέχεται τις σχετικές πιέσεις της μητροπολιτικής περιοχής της Θεσσαλονίκης για την ανεύρεση χώρου προς χρήση και εγκατάσταση δραστηριοτήτων. Ειδικότερα η δυτική ζώνη της περιοχής εμφανίζει μεγάλη συγκέντρωση μεταποιητικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων.

ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

Ο τριτογενής τομέας απασχολεί μεγάλο ποσοστό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στην περιοχή . Ο τομέας των υπηρεσιών εμφανίζεται ιδιαίτερα ανεπτυγμένος στα διοικητικά κέντρα της περιοχής, δηλαδή στον Λαγκαδά, την Αρναία και τον Πολύγυρο, ενώ ο τουρισμός στις καθαρά τουριστικές περιοχές όπως ο Σταυρός και η Σιθωνία.

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ -ΤΟΠΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Η περιοχή αρμοδιότητας της  Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικής Μακεδονίας παρουσιάζει πλούσιες φυσικές ομορφιές και εναλλαγές τοπίου που το καθιστούν ελκυστικό προορισμό για τους λάτρεις της φύσης, αλλά και για φυσιολατρικές δραστηριότητες όπως πεζοπορία, ποδηλασία, ιππασία, ορνιθοπαρατήρηση κτλ. Παρακάτω παρουσιάζονται οι σημαντικότερες περιοχές με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από πλευράς φυσικού τοπίου.

– Δάσος Απολλωνίας: Είναι το μεγαλύτερο παραλίμνιο δάσος της περιοχής και θεωρείται μοναδικό στο είδος του λόγω της εντυπωσιακής ανάπτυξης και ζωτικότητάς του. Αποτελείται από υπεραιωνόβια δένδρα, κυρίως πλατάνια, σκλήθρα, ασημόλευκες, ιτιές, φτελιές και καρυδιές, τα οποία φθάνουν σε ύψος 20-25 μέτρων. Θεωρείται πολύ σημαντικό για την αναπαραγωγή της ορνιθοπανίδας του υγροτόπου.

– Υπεραιωνόβια πλατάνια του Σχολαρίου: Τα πλατάνια του Σχολαρίου βρίσκονται σε αγροτική έκταση μεταξύ των δύο λιμνών. Αποτελούν τα απομεινάρια ενός παραποτάμιου δάσους που πιθανολογείται ότι κάλυπτε την περιοχή.  Εκτός από την ιστορική τους αξία, η οποία έγκειται στη μεγάλη ηλικία τους (υπολογίζεται σε 800 και 600 ετών), διαθέτουν υψηλή οικολογική αξία, καθώς σε αυτούς φωλεάζουν πολλά ζευγάρια Σταχτοτσικνιάδων

– Πλάτανος Απολλωνίας – Βήμα Αποστόλου Παύλου: Στην περιοχή της Απολλωνίας βρίσκεται ένα τεράστιο υπέργηρο πλατάνι δίπλα σε επιβλητικό βράχο από όπου λέγεται ότι κήρυξε ο Απόστολος Παύλος. Λόγω της φυσικής του ομορφιάς, αλλά και της ιστορικής σημασίας έχει χαρακτηριστεί ως Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης.

– Πλατανοδάση Κορώνειας και Βόλβης: σχηματίζονται γύρω από τα ρέματα που εκβάλουν στις δύο λίμνες και ακολουθούν τη διαδρομή τους ανάντι αυτών ως τις πλαγιές των ορεινών όγκων που τις περιβάλουν. Σε μεγαλύτερα υψόμετρα διατρέχουν εντυπωσιακά φαράγγια, όπως αυτό της «Σκάλας

– Στενά Ρεντίνας: Οι παραποτάμιες εκτάσεις του Ρήχιου ποταμού σχηματίζουν ένα υψηλής αισθητικής και οικολογικής αξίας δασικό σύμπλεγμα όπου αναπτύσσεται το παραποτάμιο δάσος της Ρεντίνας  Μεγάλα πλατάνια, ιτιές και κρανιές σχηματίζουν την δασοσκεπή ιδανική για πεζοπορία και ποδηλασία  Το φυσικό τοπίο της περιοχής αυτής συμπληρώνουν η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας και τα απομεινάρια του μεσαιωνικού οικισμού.

– Ορεινοί Όγκοι Βερτίσκου, Κερδυλίων και Βόλβης: Αποτελούν τους ορεινούς όγκους του βορινού τμήματος της Λεκάνης απορροή της Μυγδονίας Η βλάστηση παρουσιάζει υψομετρική διαβάθμιση. Σε χαμηλά υψόμετρα (400-700m) κυριαρχούν αείφυλλοι σκληρόφυλλοι θάμνοι. Πιο ψηλά συναντώνται φυλλοβόλα είδη και δάση βελανιδιάς, ενώ τα υψηλότερα τμήματα του βουνού καλύπτονται από δάση οξιάς. Κατά μήκος των περισσότερων ρεμάτων και σε περιοχές με αυξημένη υγρασία αναπτύσσεται υγρόφιλη δενδρώδης βλάστηση από πλατάνια.

– Ορεινοί Όγκοι Χολομώντα – Χορτιάτη: Χορτιάτης και Χολομώντας είναι όρη με έντονες διακυμάνσεις του ανάγλυφου. Η βλάστησή τους δεν διαφοροποιείται σημαντικά από αυτή των όρων της Βόρειας πλευράς.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

Η παρουσία του ανθρώπου στην Μυγδονία υπήρξε αδιάκοπη από τα προϊστορικά χρόνια. Ευρήματα στην περιοχή πιστοποιούν την ύπαρξη οικισμών της νεολιθικής εποχής και της εποχής του χαλκού στην παραλίμνια περιοχή. Κατά τους ιστορικούς χρόνους η περιοχή ταυτίζεται με το πέρασμα από την Ελλάδα προς την Ανατολή και διαθέτει στρατηγική σημασία.  Αυτό έχει συμβάλει στην ύπαρξη αρχαιολογικών ευρημάτων πληθώρας πολιτισμών και εποχών.

Σύμφωνα με τον κατάλογο κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της Ελλάδας, στην περιοχή έχουν χαρακτηριστεί 77 αρχαιολογικοί χώροι που καλύπτουν όλο το χρονικό φάσμα της παρουσίας του ανθρώπου στην περιοχή, από την προϊστορία, ως την νεότερη περίοδο. Σε αυτούς τους 77 χώρους προστίθενται 7 Ι.Ν και μοναστήρια καθώς και 22 παραδοσιακά κτήρια.

Οι χώροι και τα μνημεία της περιοχής, τα οποία έχουν αξιόλογο τουριστικό ενδιαφέρον, είναι:

– Τα βυζαντινά και Οθωμανικά μνημεία της περιοχής όπως, το κάστρο της Ρεντίνας, ο Πύργος του Αγ. Βασιλείου, τα βυζαντινά και Οθωμανικά λουτρά

– Οι χώροι και τα μνημεία της κλασικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου, όπως το οικοδομικό συγκρότημα του Σεβαστίου στο Ζαγκλιβέρι, τα χνάρια της Εγνατίας Οδού, αρχαία υπολείμματα της Απολλωνίας και της Αρέθουσας.

– Τα χριστιανικά και πρωτοχριστιανικά μνημεία, τα οποία περιλαμβάνουν: Το βήμα του Αποστόλου Παύλου, τον Ι.Ν. της Αγ. Μαρίνας καθώς και τις λοιπές χαρακτηρισμένες ως μνημεία Εκκλησίες.

 

ΧΩΡΟΙ ΘΕΡΜΑΛΙΣΜΟΥ

Το γεωθερμικό πεδίο της Μυγδονίας είναι γνωστό και αξιοποιείται αδιάκοπα από τα αρχαία χρόνια. Εκμετάλλευση των θερμών και ιαματικών νερών για τουριστική χρήση, γίνεται σήμερα σε δύο περιοχές όπου λειτουργούν τα ομώνυμα λουτρά του Λαγκαδά και της Απολλωνίας.

 

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ – ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ:

Η περιοχή παρουσιάζει έντονη πολιτιστική δραστηριότητα η οποία σχετίζεται με την πλούσια τοπική παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα της.  Οι περισσότερες εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στο πλαίσιο θρησκευτικών εορτών, ενώ κάποιες άλλες έχουν τις ρίζες τους σε αρχαίες διονυσιακές τελετές. Την περίοδο του καλοκαιριού επίσης στο σύνολο των δήμων διοργανώνονται εκδηλώσεις πολιτιστικού περιεχομένου (θέατρα, συναυλίες, χορευτικά), καθώς και  γιορτές που σχετίζονται με την πρωτογενή παραγωγή.

 

Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης

 

ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Η περιοχή ευθύνης της Μονάδας Διαχείρισης σύμφωνα με το Πρόγραμμα Καλλικράτης περιλαμβάνει μέρος των περιοχών δύο δήμων της περιφερειακής ενότητας Σερρών: του δήμου Ηράκλειας και του δήμου Σιντικής. Αναλυτικότερα στο δήμο Ηράκλειας υπάγεται η δημοτική ενότητα Ηράκλειας με 5 οικισμούς, ενώ στο δήμο Σιδηροκάστρου υπάγονται οι δημοτικές ενότητες Κερκίνης με 10 οικισμούς , Πετριτσίου με 6 οικισμούς , Αγκίστρου και Προμαχώνα με  1 οικισμό αντίστοιχα.

 

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

ΟΧΥΡΟ ΡΟΥΠΕΛ

Η στενωπός του Ρούπελ είναι μια στενή λωρίδα γης που σχηματίζεται από το ρου του ποταμού Στρυμόνα, ανάμεσα από τα βουνά Μπέλες και Άγκιστρο με μήκος 11 περίπου χλμ. και πλάτος από 500m έως 2χλμ. Το οχυρό Ρούπελ βρίσκεται σε υψόμετρο 322m με το χωριό του Προμαχώνα στα «πόδια» του. Είναι το μεγαλύτερο από τα 21 συγκροτήματα οχυρών που κατασκευάστηκαν σε όλη τη γραμμή Μεταξά με μέτωπο 2500m και 123 ενεργητικά σκέπαστρα. Η μάχη του οχυρού ξεκίνησε στις 6 Απριλίου 1941 και τελικά παραδόθηκε στους Γερμανούς στις 10 Απριλίου του 1941 μετά από διαταγή κατάπαυσης του πυρός. Σήμερα το Ρούπελ λειτουργεί περισσότερο ως μνημείο, ένα τουριστικό αξιοθέατο που οι επισκέπτες μπορούν να δουν τμήμα των οχυρών και να επισκεφτούν το Μουσείο του οχυρού.

ΟΧΥΡΟ ΙΣΤΙΜΠΕΗ

Το Οχυρό Ιστίμπεη απέχει 16 χιλιόμετρα από το Νέο Πετρίτσι. Απέχει 250 περίπου μέτρα από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, και βρίσκεται σε υψόμετρο 1.339m. Το οχυρό σε συνδυασμό με τα οχυρά Άσπρη Πέτρα και Στήριγμα αποτελούσε βάση εξόρμησης για επιθετική ενέργεια προς το Petrich Βουλγαρίας.

ΝΕΟΛΙΘΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΜΕΣΑΙΑΣ 

Στην είσοδο της κοιλάδας του Μέσου Στρυμόνα βρίσκεται νεολιθικός οικισμός ο οποίος είναι μοιρασμένος στην αγροτική περιοχή του εγκαταλειμμένου ελληνικού χωριού Μεσαίας Νέου Πετριτσίου και του βουλγαρικού χωριού Topolnica. Ο οικισμός εντοπίσθηκε το 1979 σε επιφανειακές έρευνες που διοργάνωσε το αρχαιολογικό μουσείο του Petrich. Τρεις φάσεις κατοίκισης εντοπίσθηκαν στον οικισμό οι οποίες ανήκουν στη Νεότερη Νεολιθική Εποχή (5200 π.Χ.-4200 π.Χ.). Εξαιρετικά ενδιαφέρον εύρημα αποτελούν τα κατάλοιπα μεταλλουργίας χαλκού. Επίσης στο πήλινο χωνευτήρι που βρέθηκε στον οικισμό βρέθηκε το αρχαιότερο στον ευρωπαϊκό χώρο δείγμα τήξης μεταλλεύματος χαλκού.

ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Στον νομό Σερρών, υπάρχουν δύο φυσικές ιαματικές υδροθεραπευτικές πηγές: η ιαματική πηγή Σιδηροκάστρου και η ιαματική πηγή του Αγκίστρου με θεραπευτικές ενδείξεις για ρευματοπάθειες, αρθρίτιδες, δερματοπάθειες και γενικές παθήσεις των αρθρώσεων. Και οι δύο πηγές βρίσκονται εντός της ευρύτερης περιοχής του Εθνικού Πάρκου Λίμνης Κερκίνης.

ΜΟΥΣΕΙΑ

-Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Τσαρτσίδη

Βρίσκεται στο Σιδηρόκαστρο και είναι αποτέλεσμα ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Περιλαμβάνει το λαογραφικό τμήμα με στολές, εργαλεία, αντικείμενα της καθημερινής ζωής των ανθρώπων της περιοχής και το ιστορικό τμήμα που αναφέρεται στην πρόσφατη ιστορία του τόπου (Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος), με στολές, όπλα και άλλα ιστορικά στοιχεία και αντικείμενα.

-Μουσείο Παλαιοντολογίας

Βρίσκεται στο Δ.Δ. Θερμοπηγής του δήμου Σιδηροκάστρου και περιλαμβάνει έκθεση με απολιθώματα μεγάλων θηλαστικών από πρόσφατες ανασκαφές στην περιοχή.

-Ενυδρείο Βυρώνειας

Δίπλα ακριβώς από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό του οικισμού, λειτουργεί το ενυδρείο το οποίο ανήκει στο δήμο Σιντικής. Διαθέτει είδη της ιχθυοπανίδας της λίμνης Κερκίνης και του ποταμού Στρυμόνα, καθώς και αντιπροσωπευτικά είδη ερπετών και αμφιβίων της γύρω περιοχής. Στην αίθουσα πληροφόρησης, ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί αναλυτικά για την ιχθυοπανίδα της ευρύτερης περιοχής, αλλά και το βιότοπο της Κερκίνης. Για πληροφορίες σχετικά με το ωράριο λειτουργίας του Ενυδρείου στο τηλ. 2323350200.

 

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ

-Ιερό Ησυχαστήριο Τιμίου Προδρόμου

Βορειοδυτικά του οικισμού του Ακριτοχωρίου, στους πρόποδες του όρους Κερκίνη (Μπέλες) είναι κτισμένο, από το 1981, το Ιερό Ησυχαστήριο Τιμίου Προδρόμου. Απέχει 24χλμ από το Σιδηρόκαστρο και 50χλμ από τις Σέρρες. Είναι κτισμένο επάνω στο διεθνές περιπατητικό μονοπάτι Ε4/Ε6 και έχει πανοραμική θέα στη λίμνη Κερκίνη.

-Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου

Κοντά στον οικισμό Μοναστηράκι, με υπέροχη θέα τη λίμνη Κερκίνη, βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου. Είναι χτισμένο στη κορυφή ενός λόφου και αγναντεύει προς τα βορειοδυτικά τον επιβλητικό ορεινό όγκο του όρους Κερκίνη.

 

ΠΡΟΣΒΑΣΗ

Το Κέντρο Πληροφόρησης Υγροτόπου Κερκίνης βρίσκεται στον οικισμό Κερκίνης, 53 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πόλης των Σερρών και 95 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη. Η πρόσβαση είναι εύκολη, ιδιαίτερα οδικώς, καθώς και από τις δύο πόλεις υπάρχουν δύο οδοί προσέγγισης της περιοχής. Από Θεσσαλονίκη, μέσω της επαρχιακής οδού Θεσσαλονίκης – Κιλκίς – Σερρών ή μέσω της εθνικής οδού Θεσσαλονίκης – Σερρών διασταύρωση Στρυμονικού  αριστερά για λίμνη Κερκίνη. Από Σέρρες, είτε μέσω της επαρχιακής οδού Σερρών – Κιλκίς είτε μέσω της εθνικής οδού Σερρών – Θεσσαλονίκης διασταύρωση Στρυμονικού δεξιά για λίμνη Κερκίνη.

 

 

Προστατευόμενη Περιοχή Δέλτα Αξιού

 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Στην Προστατευόμενη Περιοχή Δέλτα Αξιού, η ύπαρξη των ποταμών καθιστά τη γη εύφορη και έτσι ο κάμπος της Θεσσαλονίκης είναι ένας από τους πιο παραγωγικούς της Ελλάδας, με αιχμή του δόρατος τη ρυζοκαλλιέργεια. Το ρύζι είναι ένα από τα πιο σημαντικά προϊόντα του κάμπου της Θεσσαλονίκης, ενώ στην περιοχή παράγεται επίσης βαμβάκι, καλαμπόκι και τριφύλλι.

Επίσης, ιδιαίτερα σημαντική στην περιοχή είναι η μυδοκαλλιέργεια, που ευνοείται από τα θρεπτικά υλικά που φέρνουν στο Θερμαϊκό κόλπο τα ποτάμια. Στα πλωτά και τα πασσαλωτά μυδοτροφεία των δυτικών ακτών του Θερμαϊκού κόλπου παράγεται το 75 – 80% των μυδιών στην Ελλάδα και οι μεγαλύτερες ποσότητες κατευθύνονται σε εξαγωγές σε χώρες της Ευρώπης.­­­­­­

Σημαντική είναι η κτηνοτροφική δραστηριότητα εντός της προστατευόμενης περιοχής, κυρίως βοοειδών και αιγοπροβάτων. Η κτηνοτροφία οφείλει να τηρεί τις ορθές γεωργικές πρακτικές, να μην υπάρχει υπερβόσκηση και να δίνεται σημασία στον τελικό αποδέκτη των υγρών λυμάτων. Η βόσκηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως διαχειριστικό εργαλείο για τις προστατευόμενες περιοχές και να συνεισφέρει με αυτό τον τρόπο στο τοπικό εισόδημα αλλά και στο φυσικό περιβάλλον. Αρκετοί κτηνοτρόφοι διαθέτουν μικρέ μονάδες μεταποίησης των προϊόντων τους.

Οι εκβολές των ποταμών είναι σημαντικές περιοχές αναπαραγωγής για τα ψάρια και έτσι υποστηρίζεται ο τομέας της αλιείας στο Θερμαϊκό Κόλπο. Μία ακόμη σημαντική παραγωγική δραστηριότητα που συνδέεται με την προστατευόμενη περιοχή είναι η κτηνοτροφία.

Στην Πιερία, στη λιμνοθάλασσα Αλυκής Κίτρους, λειτουργεί η δεύτερη μεγαλύτερη μονάδα παραγωγής αλατιού στην Ελλάδα, ενώ επίσης παραγωγικές αλυκές λειτουργούν και στη Λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου.

 

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Εντός των προστατευόμενων περιοχών Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικής Μακεδονίας δραστηριοποιούνται και αρκετές περιβαλλοντικές οργανώσεις και πρωτοβουλίες πολιτών με στόχο την πραγματοποίησης δράσεων ευαισθητοποίησης και την προστασία των περιοχών. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η περιβαλλοντική οργάνωση iSea, η ομάδα εθελοντών του Καλοχωρίου Εχεδώρου Φύσις, ο σύλλογος Greek Eco Project, o Μορφωτικός Σύλλογος Αγγελοχωρίου.

Επίσης, ιδιαίτερα σημαντική είναι η δραστηριότητα της εθελοντικής οργάνωσης Δράση για Άγρια Ζωή, η οποία λειτουργεί στις εκβολές του Γαλλικού Ποταμού το μεγαλύτερο κέντρο περίθαλψης άγριας ζωής στη Βόρεια Ελλάδα.

 

ΠΡΟΣΒΑΣΗ – ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Οι Προστατευόμενες Περιοχές  της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικής Μακεδονίας προσφέρουν ιδανικές ευκαιρίες για αναψυχή στους επισκέπτες, είτε πρόκειται για οικοτουρίστες που επιθυμούν να γνωρίσουν τα υγροτοπικά οικοσυστήματα και να κάνουν παρατήρηση πουλιών, είτε πρόκειται για επισκέπτες που ενδιαφέρονται για τις παραλίες που συνορεύουν ή περιλαμβάνονται στις προστατευόμενες περιοχές.

Η Λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου, το παράκτιο τμήμα Δέλτα Αξιού, οι Λιμνοθάλασσες Αλυκής Κίτρους, Επανομής, Αγγελοχωρίου, Αγίου Μάμα, τα έλη της Σάνης, προσφέρουν εξαιρετικές ευκαιρίες για «συναντήσεις» με τους φτερωτούς κατοίκους τους.

Οι παραλίες του Ποταμού στην Επανομή, του Αγίου Μάμα και της περιοχής της Σάνης και φυσικά όλο το νότιο τμήμα της χερσονήσου της Χαλκιδικής, υποδέχονται κάθε χρόνο χιλιάδες λουόμενους. Η χερσόνησος της Κασσάνδρας στη Χαλκιδική είναι ιδιαιτέρως ανεπτυγμένη τουριστικά περιλαμβάνοντας μεγάλες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από μεγάλο φυσικό κάλλος και περιλαμβάνει αμμώδεις παραλίες με γαλάζια νερά.

Οι επισκέπτες που επιθυμούν να γνωρίσουν το οικοσύστημα της Προστατευόμενης Περιοχής Δέλτα Αξιού μπορούν να επισκεφτούν την ενημερωτική έκθεση του Κέντρου Πληροφόρησης Δέλτα Αξιού, το Παρατηρητήριο Πουλιών της Νέας Αγαθούπολης, αλλά και το ξύλινο Παρατηρητήριο στο Δέλτα Αξιού. Επίσης η Λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου – πολύ κοντά στην πόλη της Θεσσαλονίκης- ενδείκνυται για μία κοντινή βόλτα από την πόλη για παρατήρηση φοινικοπτέρων και άλλων πουλιών. Με εκκίνηση τη Χαλάστρα, προσφέρεται επίσης η δυνατότητα για αλιευτικό τουρισμό με καραβάκι ψαρά της περιοχής.

Στη διάρκεια του καλοκαιριού, ο Όμιλος Ξενοδοχείων Sani πραγματοποιεί ξεναγήσεις για παρατήρηση πουλιών και υπαίθριες δραστηριότητες το δάσος Μεσονήσι και στους υγροτόπους της περιοχής.

Εντός των προστατευόμενων περιοχών ή πολύ κοντά στα όριά τους μπορεί να συναντήσει κανείς ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία, αρχαιολογικούς και άλλους επισκέψιμους χώρους, όπως το Οχυρό και ο Φάρος Μεγάλου Εμβόλου στο Αγγελοχώρι, το Οινοποιείο Κτήμα Γεροβασιλείου, η  εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, που αποτελεί ιστορικό μνημείο του 19ου αιώνα, το νεκροταφείο των Βογομίλων κοντά στη Νέα Χαλκηδόνα, το Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων, ο αρχαιολογικός χώρος της Πύδνας και το τόξο της ρωμαϊκής γέφυρας στο Κλειδί, ο βυζαντινός πύργος που σώζεται βόρεια της παραλίας του Σάνη.

Ιστοσελίδες των πρώην Φορέων Διαχείρισης :