Εκβολές Ευρώτα, Περιοχή Βρονταμά και Θαλάσσια Περιοχή Λακωνικού Κόλπου

• Κωδικός:

  GR 2540003

• Γεωγ. Διαμέρισμα:

  ΝΟΤΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

• Έκταση:

  10.632,61 ha

• Κατηγορία Προστατευόμενης Περιοχής:

  ΕΖΔ

Ο ιστορικός ποταμός Ευρώτας, που σύμφωνα με την παράδοση ήταν ο μυθικός βασιλιάς της Λακεδαίμονος, εντοπίζεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της Πελοποννήσου. Πηγάζει από το οροπέδιο της Μεγαλόπολης στην Αρκαδία (πηγές Σκορτσινού) και διαπερνά δύο βασικούς ορεινούς όγκους, τον Ταΰγετο στα δυτικά και τον Πάρνωνα στα ανατολικά, διασχίζοντας την Λακωνική πεδιάδα χωρίς την παρουσία μεγάλων εμποδίων για περίπου 90 χλμ. πριν εκβάλλει στον Λακωνικό Κόλπο.

Η ζώνη των εκβολών, το δέλτα του ποταμού Ευρώτα και τμήμα του Λακωνικού Κόλπου περιλαμβάνονται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο NATURA 2000 ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης με την ονομασία «Εκβολές Ευρώτα, Περιοχή Βρονταμά και θαλάσσια Περιοχή Λακωνικού Κόλπου» (GR 2540003). Μέσα στην προστατευόμενη αυτή περιλαμβάνεται και η Ζώνη Ειδικής Προστασίας για τα Πουλιά «Υγρότοποι Εκβολών Ευρώτα» (GR 2540006).

Δυο βασικά χαρακτηριστικά του σύνθετου υδρολογικού και υδρογεωλογικού συστήματος του Ευρώτα είναι η ύπαρξη πολλών μικρών παραποτάμων, κυρίως εφήμερης ή διακοπτόμενης ροής, αλλά και η παρουσία πολλών καρστικών πηγών κατά μήκος του ποταμού που τον επανατροφοδοτούν σε περιόδους ξηρασίας (π.χ. πηγές Ζορού, Βιβαρίου, Σεντενίκου, Σκάλας, κτλ).

Η λεκάνη απορροής του ποταμού Ευρώτα θεωρείται από τα πιο απομονωμένα γεωλογικά τμήματα της Ελλάδας, με αποτέλεσμα να παρουσιάζει μεγάλο αριθμό ενδημικών ειδών πανίδας και χλωρίδας. Στον Ευρώτα απαντούν πληθυσμοί εξαιρετικά σπάνιων ειδών ιχθυοπανίδας όπως τα τρία ενδημικά κυπρινοειδή του Ευρώτα, Squalius keadicus (Κινδυνεύον), Pelasgus laconicus (Κρισίμως κινδυνεύον) και Tropidophoxinellus spartiaticus (Τρωτό). Η περιοχή φιλοξενεί σημαντικό πληθυσμό της βίδρας Lutra lutra, ενώ επίσης αποτελεί χώρο ανάπτυξης για τις νεαρές θαλάσσιες χελώνες του είδους Caretta caretta και Chelonia mydas, καθώς και περιοχή ζευγαρώματος και αναπαραγωγής του είδους καρέτα.

Το οικοσύστημα των εκβολών Ευρώτα είναι ιδιαίτερα σημαντικό κατά τις μεταναστεύσεις για υδρόβια και παρυδάτια είδη ορνιθοπανίδας, αποτελώντας τόπο ανάπαυσης, τροφοληψίας και αναπαραγωγής διαφόρων ειδών πουλιών.

Στην εκβολική περιοχή του Ευρώτα απαντούν εννέα βασικοί τύποι οικοτόπων της Οδηγίας 92/43. Ωστόσο, οι περισσότεροι τύποι οικοτόπων έχουν είτε μειωθεί σημαντικά είτε κατακερματιστεί, με αποτέλεσμα σήμερα να απειλούνται με περαιτέρω συρρίκνωση. Οι κύριες ανθρωπογενείς πιέσεις που δέχεται η περιοχή περιλαμβάνουν τη ρύπανση από υγρά απόβλητα των αγρο-βιομηχανικών μονάδων που λειτουργούν διάσπαρτες σε όλη την λεκάνη του Ευρώτα, την εκτεταμένη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, αλλά και την ανεξέλεγκτη διάθεση απορριμμάτων σε ρεματιές και φαράγγια. Επίσης, στις πιέσεις περιλαμβάνονται η αλλοίωση της παρόχθιας βλάστησης και η εκχέρσωση με σκοπό την επέκταση των γεωργικών καλλιεργειών μέχρι στις όχθες του ποταμού, η παράνομη υλοτομία και οι πυρκαγιές.

Μια ακόμα σημαντική απειλή αποτελούν οι παρατεταμένες ξηρασίες, λόγω της κλιματικής μεταβλητότητας, αλλά και των ανθρωπίνων παρεμβάσεων (εκτεταμένες αρδευτικές απολήψεις) που προκαλούν αρνητικές επιπτώσεις στα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα, καθώς δημιουργούν περιβαλλοντικές συνθήκες στις οποίες οι οργανισμοί δεν έχουν δυνατότητα προσαρμογής.

Κείμενο: Άννα Κανελίδου, Κατερίνα Πανταζή, Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Νότιας Πελοποννήσου

Φωτογραφία: Πάνος Ψυχογιός/Αρχείο Συλλόγου Φίλων Προστασίας του Ποταμού Ευρώτα “Ο Ευρώτας”

Πηγές:

Καλογιάννη Ε., Βαρδάκας Λ., Παπαδάκη Χ. και Δημητρίου Η. (2020). ΠΑΡΝΩΝ «Δράσεις Βελτίωσης Καθεστώτος Διατήρησης των Προστατευόμενων Ειδών Ιχθυοπανίδας Squalius keadicus (Κινδυνεύον) και Pelasgus laconicus (Κρισίμως Κινδυνεύον)». Έκθεση αποτελεσμάτων της βιβλιογραφικής έρευνας για τη συλλογή και αξιολόγηση υδρολογικών και ιχθυολογικών δεδομένων στην περιοχή Νatura 2000 – ΕΚΒΟΛΕΣ ΕΥΡΩΤΑ, ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΡΟΝΤΑΜΑ, ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΚΩΝΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ. 1η Τεχνική Έκθεση, Ιούνιος 2020, ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.