Κοιλάδα και εκβολές Σπερχειού – Μαλιακός Κόλπος – Μεσοχώρι Σπερχειού

• Κωδικός:

  GR2240001

• Γεωγ. Διαμέρισμα:

  ΙΟΝΙΟ - ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ

• Έκταση:

  46327,24 ha

• Κατηγορία Προστατευόμενης Περιοχής:

  ΕΖΔ

Ο Σπερχειός ποταμός, που διασχίζει την ομώνυμη κοιλάδα της Φθιώτιδας, ανάμεσα στα βουνά της Οίτης στα νότια και της Όθρυς στα βόρεια, έχει πάρει το όνομά του από το ρήμα «σπέρχω» που σημαίνει «κινούμαι με ορμή».

Ο Σπερχειός ξεκινάει την πορεία του από τον ορεινό όγκο του Τυμφρηστού (Βελούχι), κινείται από τα δυτικά προς τα ανατολικά και, μετά από περίπου 82 χλμ., εκβάλλει στον Μαλιακό κόλπο. Στα νερά του συμβάλλουν ορεινοί ποταμοχείμαρροι από τα παρακείμενα βουνά, με σημαντικότερους την Βίστριζα (αρχαίος Ίναχος), τον Γοργοπόταμο, τον Ξηριά Υπάτης και τον Ασωπό που πηγάζουν από την Οίτη.

Από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία του ποταμού είναι οι απέραντες εκβολές του που δημιουργούν ένα μεγάλο και σημαντικό βιότοπο για πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας. Στο δέλτα του Σπερχειού υπάρχουν εκτεταμένες εκτάσεις με αλμυρόβαλτους και παλιρροιακές εκτάσεις λάσπης με ρηχά νερά που σπανίζουν στην Ελλάδα, καθώς επίσης θαμνώνες με αλμυρίκια και περιορισμένες εκτάσεις με καλαμώνες που περιβάλλονται από ορυζώνες και καλλιέργειες βαμβακιού, καλαμποκιού και σιτηρών. Η κοιλάδα του Σπερχειού καλύπτεται κυρίως από καλλιέργειες, θαμνώνες και λιβάδια στους πρόποδες των βουνών, ενώ κατά μήκος του ποταμού σώζεται μωσαϊκό παραποτάμιου δάσους, υγρών λιβαδιών και βάλτων. Τα σημαντικότερα εναπομείναντα τμήματα του παραποτάμιου δάσους είναι το πλατανόδασος των Μεξιατών, του Παλιουρίου και της Μάκρης.

Ο Σπερχειός ποταμός αποτελεί τον σημαντικότερο υγρότοπο της Ανατολικής Στερεάς και έναν από τους κυριότερους της χώρας από άποψη ορνιθοπανίδας. Στο δέλτα και στην κοιλάδα του ποταμού έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 281 είδη πουλιών, μεταξύ των οποίων είδη σπάνια και απειλούμενα, αλλά και κάποια για τα οποία η περιοχή αποτελεί το νοτιότερο όριο εξάπλωσής τους στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα οι μεγάλες εκτάσεις των εκβολών συγκεντρώνουν χιλιάδες πουλιά κάθε χρόνο. Πλούσια είναι και η ιχθυοπανίδα του ποταμού με πολλά τοπικά ενδημικά είδη, όπως ο Ελληνοπυγόστεος (Pungitius hellenicus), η Μπριάνα του Σπερχειού (Barbus sperchiensis) και το Τσιρωνάκι του Σπερχειού (Alburnoides economoui).

Λόγω της πλούσιας βιοποικιλότητας που εμφανίζει η περιοχή, τόσο η κοιλάδα όσο και το δέλτα του Σπερχειού έχουν ενταχθεί στο Δίκτυο Natura 2000 ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (GR2440002) και Ζώνη Ειδικής Προστασίας (GR2440005).

Κείμενο: Αύρα Σταμέλλου

Πηγή:

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Norwegian Institute of Bioeconomy Research, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (2017). Ολοκληρωμένη μελέτη περιβάλλοντος και χαρτογράφησης για την βελτίωση των σχεδίων διαχείρισης της λεκάνης απορροής και της παράκτιας ζώνης του Σπερχειού ποταμού (SPERCHIOS). Τελική Έκθεση. Πρόγραμμα «GR02 – ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ». ΧΜ ΕΟΧ 2009-2014