Ακολουθήστε μας
Το είδος Onobrychis aliacmonia ανακαλύφθηκε τo 1956, όταν δύο σπουδαίοι βοτανικοί, ο Karl Heinz Rechinger και ο Κωνσταντίνος Γουλιμής, σε κοινή τους εξόρμηση εντόπισαν το φυτό στις όχθες του ποταμού Αλιάκμονα. Αρχικά θεωρήθηκε ότι ανήκει στο είδος O. hypargyrea της Ανατολίας, που θεωρούνταν ότι εξαπλωνόταν μέχρι τη νότια πρώην Γιουγκοσλαβία. Χρειάστηκε να περάσουν 17 ολόκληρα χρόνια για να αναθεωρηθεί η άποψη αυτή και να βρουν ότι ανήκει τελικά σε ένα νέο, διακριτό είδος, το τοπικό ενδημικό του Αλιάκμονα Onobrychis aliacmonia Rech. f. Μόλις τρία χρόνια αργότερα, το 1976, η κατασκευή ενός φράγματος στην περιοχή ανύψωσε τη στάθμη του νερού, καταπίνοντας τις όχθες του ποταμού, όπου βρισκόταν το locus classicus του φυτού.
Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες κατά τις δεκαετίες ‘70 και ‘80, η Onobrychis aliacmonia δε στάθηκε δυνατό να επανευρεθεί, οπότε το είδος χαρακτηρίστηκε ως «Εξαφανισμένο» από την Παγκόσμια Ένωση Προστασίας της Φύσης και, μάλιστα, θεωρήθηκε ότι αποτελούσε τη μόνη αδιαμφισβήτητη περίπτωση εξαφάνισης ελληνικού ενδημικού είδους. Για το λόγο αυτό το 1987, η ανακάλυψη ενός πληθυσμού Onobrychis στην Πελοπόννησο, 400 χλμ. μακριά από την Ο. aliacmonia, ωστόσο μορφολογικά πολύ κοντά σε αυτή, προκάλεσε μεγάλη έκπληξη στους βοτανικούς της εποχής. Αρχικά ο πληθυσμός αυτός θεωρήθηκε ότι ανήκει στο ίδιο είδος με την Ο. aliacmonia, άποψη που αναθεωρήθηκε μετά από αρκετά χρόνια, οπότε και περιγράφηκε ως νέο είδος, το Ο. peloponnesiaca.
Το είδος Onobrychis aliacmonia παρέμενε, σε θεωρητικό τουλάχιστον επίπεδο «Εξαφανισμένο», μέχρι το 1994, οπότε οι Tan και Vold σε νέα επίσκεψή τους στην ευρύτερη περιοχή του Αλιάκμονα, ανακάλυψαν έναν μεγάλο πληθυσμό από το φυτό αυτό και στις δύο όχθες του ποταμού, εκεί όπου όλες οι παλαιότερες αναζητήσεις είχαν παραμείνει άκαρπες. Πάνω από 30.000 φυτά του είδους που μέχρι τότε θεωρούνταν εξαφανισμένο, βρέθηκαν στην περιοχή αυτή.
Η O. aliacmonia εντοπίζεται πλέον σταθερά από επαγγελματίες και ερασιτέχνες βοτανικούς. Παρόλα αυτά, η πολύ περιορισμένη περιοχή εξάπλωσης του φυτού επιβάλλει την παρακολούθησή του και την αναζήτηση νέων πληθυσμών σε παρόμοια ενδιαιτήματα κατά μήκος του ποταμού Αλιάκμονα. Η εργασία πεδίου θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια καλύτερη αξιολόγηση του φυτού με βάση τα κριτήρια της IUCN και στη βέλτιστη προστασία και διατήρησή του.
Κείμενο – Φωτογραφία: Κατερίνα Γούλα