Στενά Αλιάκμονα

• Κωδικός:

  GR2330002

• Γεωγ. Διαμέρισμα:

  ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• Έκταση:

  3.623,73 ha

• Κατηγορία Προστατευόμενης Περιοχής:

  ΕΖΔ

Ο τόπος του δικτύου Natura 2000 με κωδικό GR1210002 περιλαμβάνει τμήμα της κοιλάδας του ποταμού Αλιάκμονα, που περιβάλλεται από δάση αειφύλλων, πλατύφυλλων, δρυοδάση, βράχια και βραχώδεις ορθοπλαγιές. Πιο συγκεκριμένα, περιλαμβάνει το νότιο τμήμα της τεχνητής λίμνης Αγίας Βαρβάρας, περιλαμβανομένης της μίας από τις δύο νησίδες (αυτής που βρίσκεται πιο κοντά στη γέφυρα), καθώς και τον ταμιευτήρα των Ασωμάτων που εκτείνεται νοτιότερα, περίπου ως το ύψος του οικισμού Πολύδενδρο. Μετά την κατασκευή των φραγμάτων στην περιοχή, οι δύο αυτοί ταμιευτήρες (ταμιευτήρας Ασωμάτων και ταμιευτήρας αναρρύθμισης Αγ. Βαρβάρας) έχουν αντικαταστήσει την φυσική κοίτη του ποταμού.

Η περιοχή χαρακτηρίστηκε Ειδική Ζώνη Διατήρησης σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΕ, χάρη στην παρουσία της βίδρας Lutra lutra και των ειδών ψαριών Barbus balcanicus, Cobitis vardarensis και Rhodeus meridionalis, που είναι είδη του Παραρτήματος ΙΙ. Άλλα σημαντικά είδη ζώων για την περιοχή είναι ο λύκος, ο δενδρομυωξός και η αγριόγατα.

Επίσης, η περιοχή είναι σημαντική για τα επιδημητικά αρπακτικά πουλιά, παρέχοντας ενδιαιτήματα για τροφοληψία, φωλεοποίηση και καταφύγιο. Εξάλλου, αποτελεί μεταναστευτικό διάδρομο των πουλιών και παρέχει χώρους διαχείμασης για τα μεταναστευτικά είδη. Μεταξύ των ειδών που έχουν καταγραφεί στην περιοχή είναι η πετροπέρδικα, ο γερακαετός, ο φιδαετός, ο σφηκιάρης και ο μπούφος.

Τα Στενά του Αλιάκμονα, στην περιοχή της Ημαθίας, αποτελούν μια περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και οικολογικής αξίας. Ωστόσο, σημαντικό μέρος της οικολογικής τους αξίας χάθηκε ανεπιστρεπτί λόγω της κατασκευής των φραγμάτων και της Εγνατίας Οδού, τμήμα της οποίας διέρχεται μέσα από την προστατευόμενη περιοχή.

Τα φράγματα αποτελούν εμπόδιο για τις μετακινήσεις των ψαριών με αρνητικές επιπτώσεις στα ρεόφιλα είδη, όπως τα χέλια. Επίσης, οι επάλληλοι επιμήκεις ταμιευτήρες αποτελούν εμπόδιο για τις μετακινήσεις της χερσαίας πανίδας, ειδικά για τα είδη που δεν μπορούν να διασχίσουν το νερό.

Η περιοχή είχε χαρακτηριστεί ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά στην Ελλάδα, καθώς οι ορθοπλαγιές της παρείχαν θέσεις φωλεοποίησης και καταφυγίου για πολλά είδη πουλιών. Μετά την κατασκευή της Εγνατίας Οδού, που διήρκεσε πολλά χρόνια και ολοκληρώθηκε το 2006,  και της αλλαγής του συστήματος διαχείρισης των απορριμμάτων, πολλά είδη εγκατέλειψαν την περιοχή, η οποία κρίθηκε ότι δεν πληρούσε πλέον τα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό της ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας για τα πουλιά. Για παράδειγμα, η κατασκευή της Εγνατίας Οδού είχε ως αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν την περιοχή οι αετογερακίνες που φώλιαζαν στα βράχια δυτικά του ταμιευτήρα. Ο ασπροπάρης, που επίσης φώλιαζε στην ίδια περιοχή και τρέφονταν συστηματικά στον σκουπιδότοπο, δεν εμφανίζεται πλέον, καθώς οι πληθυσμοί του έχουν υποστεί κατάρρευση στην χώρα μας.

Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι τα δρυοδάση διαχειρίζονται κυρίως αποψιλωτικά, γεγονός που οδηγεί σε σοβαρή συρρίκνωση της βιοποικιλότητας.