Χειμώνας κι ο χινόπωρος

Χειμώνας κι ο Χινόπωρος μαζί τρώνε και πίνε
καλέσαν και την Άνοιξη κι αυτή δε μπιγιρντάει

Μην καμαρώνεις Άνοιξη με τα πολλά λελούδια
θε να τα πάρει ο Θεριστής θα τα μαράνει όλα

μπιγιρντάει: καταδέχεται
Θεριστής: Ιούνιος

Αμφίκλεια Φθιώτιδας

Όλα τα τραγούδια από τη Στερεά Ελλάδα

Σχόλια

Τσάμικος από την Αμφίκλεια Φθιώτιδας. Οι εποχές προσωποποιούνται σε ένα τραγούδι με γνωμικό περιεχόμενο για τον κύκλο του χρόνου, το εφήμερο της νιότης και το αναπόδραστο της φθοράς.

Μοιράσου τους στίχους

>> Φύση και Παραδοσιακό Τραγούδι

Ρούσα παπαδιά

Σαν πήρα έναν κατήφορο στην άκρη το ποτάμι
και το ποτάμι ήταν θολό, θολό κατεβασμένο
σέρνει λιθάρια ριζιμιά, δέντρα ξεριζωμένα
σέρνει και μια γλυκομηλιά τα μήλα φορτωμένη
κι ανάμεσα στους κλώνους της δυο αδέρφια αγκαλιασμένα
τα κλαίει η δόλια η Ρούμελη, τα κλαίει ο κόσμος όλος
Για ιδέστε τα κακόμοιρα, για ιδέστε τα καημένα
αν δε φιλιώνταν ζωντανά, φιλιώντ’ απεθαμένα

Στερεά Ελλάδα

Όλα τα τραγούδια από τη Στερεά Ελλάδα

Σχόλια

Χορευτικό τραγούδι από τη Στερεά Ελλάδα στα βήματα του συρτού. Περιγράφει συνταρακτικά τη δραματική εικόνα δύο νεκρών αδερφών που έχουν παρασυρθεί από τα ορμητικά νερά του ποταμού, ένα θέμα ευρύτατα διαδεδομένο σε διάφορες παραλλαγές στον ελληνικό χώρο.

Μοιράσου τους στίχους

>> Φύση και Παραδοσιακό Τραγούδι

Πού ήσουν πέρδικα καημένη

Πού ήσουν πέρδικα καημένη
κι ήρθες το πρωί βρεμένη
Ήμουνα ψηλά στα πλάγια
στις δροσιές και στα χορτάρια
Τι έτρωγες πέρα στα πλάγια
στις δροσιές και στα χορτάρια
Έτρωγα το Μάη τριφύλλι
και τον Αύγουστο σταφύλι

Στερεά Ελλάδα

Όλα τα τραγούδια από τη Στερεά Ελλάδα

Σχόλια

Χορευτικό τραγούδι, από τη Στερεά Ελλάδα, στα βήματα του τσάμικου. Στους στίχους του αποτυπώνεται ο διάλογος του ανθρώπου με την πέρδικα.

Μοιράσου τους στίχους

>> Φύση και Παραδοσιακό Τραγούδι

Περνά περνά η μέλισσα

Περνά περνά η μέλισσα
με τα μελισσόπουλα
και με τα παιδόπουλα

‒ Τι θέλεις; Το κόκκινο τριαντάφυλλο ή το άσπρο γιασεμί;
‒ Το κόκκινο τριαντάφυλλο
‒ Πήγαινε από ’κεί

Περνά περνά η μέλισσα
με τα μελισσόπουλα
και με τα παιδόπουλα

‒ Τι θέλεις; Το κόκκινο τριαντάφυλλο ή το άσπρο γιασεμί;
‒ Το άσπρο γιασεμί
‒ Έλα από ’δώ

Στερεά Ελλάδα

Όλα τα τραγούδια από τη Στερεά Ελλάδα

Σχόλια

Τραγούδι για το ομώνυμο παιδικό παιχνίδι που είναι διαδεδομένο σε όλη την Ελλάδα, με χαρακτηριστικό τον παραλληλισμό των παιδιών με τις μέλισσες.
Τραγούδι που ερμηνεύεται στο πλαίσιο του φερώνυμου ομαδικού παιχνιδιού. Τα παιδιά, συνήθως στο ύπαιθρο, επιλέγουν δύο «μάνες» οι οποίες διαλέγουν η καθεμιά ένα στοιχείο της φύσης από ευρύτερες κατηγορίες, όπως λουλούδια, φρούτα, φυτά, δένδρα, πουλιά. Κατόπιν αυτού σχηματίζουν καμάρα και τα υπόλοιπα παιδιά περνούν τραγουδώντας κάτω από αυτήν. Όταν ολοκληρωθεί το ποιητικό κείμενο, οι μάνες σταματούν το παιδί που βρίσκεται κάτω από την καμάρα και θέτουν το δίλημμα της επιλογής μεταξύ των δύο στοιχείων (λουλουδιών, φυτών κ.λπ.) που διάλεξαν. Ανάλογα με τις επιλογές τους, τα παιδιά δένονται, ένα προς ένα, πιανόμενα από τη μέση, πίσω από την αντίστοιχη μάνα και το παιχνίδι ολοκληρώνεται με διελκυστίνδα. Μολονότι δεν είναι ιδιαίτερα ευδιάκριτο, θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι ο φυσιογνωστικός χαρακτήρας του παιχνιδιού αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα. Αφενός εκκινεί από τη σοφή επιλογή των μελισσών (μάνες) που κατορθώνουν, γνωρίζοντας καλά τη φύση, να αξιολογούν τα στοιχεία της και να διαλέγουν το βέλτιστο. Αφετέρου προάγει την κεφαλαιοποίηση αυτής της γνώσης εμβαπτίζοντάς την στο πνεύμα του κοινοτισμού των μελισσών και στη σημασία της υιοθέτησης του προτύπου της οργάνωσής τους για την επίτευξη των κοινών στόχων. Το «μελίσσι» των παιδιών, με το ισχυρό αίσθημα της κοινότητας, μπορεί να κερδίσει τη διελκυστίνδα.

Ζωή Ν. Μάργαρη (2023)

Μοιράσου τους στίχους

>> Φύση και Παραδοσιακό Τραγούδι

Περιβόλι μου οργωμένο

Περιβόλι μου οργωμένο
μαργαριταροσπαρμένο

Έχεις γύρω γύρω αλτάνες
και στη μέση μαντζουράνες

Έχεις μια μηλιά στη μέση
που βεργολυγάει να πέσει

Πάει ο νιος να κόψει μήλα
και μαραίνονται τα φύλλα

Κι η μηλιά αναστενάζει
τον περιβολάρη κράζει

Πού ’σαι αφέντη που μ’ ορίζεις
και κυρά που με ποτίζεις

Θα μ’ αρπάξουνε τα μήλα
και θα βρείτε μόν’ τα φύλλα

αλτάνα: χώρος για λουλούδια, βραγιά, πρασιά

Αρκαδία

Όλα τα τραγούδια από τη Στερεά Ελλάδα

Σχόλια

Τσάμικος της Πελοποννήσου με ποιητική περιγραφή του περιβολιού και αλληγορικό θέμα. Το περιβόλι, η τυπική παραδοσιακή οικογένεια, οφείλει να προστατεύσει τη μηλιά, την όμορφη κόρη, από τους αδιάκριτους, επίδοξους μνηστήρες σύμφωνα με τις κοινωνικές επιταγές της εποχής.

Μοιράσου τους στίχους

>> Φύση και Παραδοσιακό Τραγούδι

Μανουσάκια

Εμένα η μάνα μ’ έστελνε να μάσω μανουσάκια

Μανουσάκια, μανουσάκια
μόσχος και γαριφαλάκια

Σαν πήγα και τα μάζεψα και τα ’κανα ματσάκια
στην αγορά τα πούλησα και τα ’κανα γροσάκια

Μανουσάκια, μανουσάκια
μόσχος και γαριφαλάκια

Σαν τι τον έχεις τον παπά που κάθεται κοντά σου
Τον έχει η μάνα μ’ αδερφό και ’γώ τον έχω μπάρμπα

Μανουσάκια, μανουσάκια
μόσχος και γαριφαλάκια

Στερεά Ελλάδα

Όλα τα τραγούδια από τη Στερεά Ελλάδα

Σχόλια

Δημοφιλές χορευτικό τραγούδι από τη Στερεά Ελλάδα, αφιερωμένο στα μανουσάκια, στον νάρκισσο. Η επωδός του τραγουδιού εξυμνεί το φυτό, τα άνθη του και το άρωμά τους.

Μοιράσου τους στίχους

>> Φύση και Παραδοσιακό Τραγούδι

Λεμονιά με τα λεμόνια

Λεμονιά με τα λεμόνια
και με τα σγουρά σου κλώνια
ρίξε κλώνους να πατήσω
ν’ ανεβώ να σε τρυγήσω
να σου κόψω τα λεμόνια
να σου μαραθούν τα κλώνια

Στερεά Ελλάδα

Όλα τα τραγούδια από τη Στερεά Ελλάδα

Σχόλια

Χορευτικό τραγούδι της αγάπης, από τη Στερεά Ελλάδα. Κυριαρχεί η αλληγορική παρουσία της λεμονιάς, που παραλληλίζεται με όμορφη γυναίκα ‒ θέμα ευρύτατα διαδεδομένο στον ελληνικό χώρο.

Μοιράσου τους στίχους

>> Φύση και Παραδοσιακό Τραγούδι

Λαγκάδι ξερολάγκαδο

Λαγκάδι ξερολάγκαδο, λαγκάδι
με την κατεβασιά σου
ρούσα κόρη τα μαλλιά σου

ποτέ δε σε θυμήθηκα, λαγκάδι
να κατεβάσεις τόσο
κόρη μου να σ’ ανταμώσω

σέρνεις λιθάρια ριζιμιά, λαγκάδι
δέντρα ξεριζωμένα
συ ’σαι μάτια μου για μένα

σέρνεις και μια γλυκομηλιά, λαγκάδι
τα μήλα φορτωμένη
κόρη μ’ αρραβωνιασμένη

κι ανάμεσα στους κλώνους της, λαγκάδι
δυο αδέρφια αγκαλιασμένα
μια χαρά ήταν τα καημένα

λαγκάδι: δασωμένη κοιλάδα ανάμεσα σε βουνά

Στερεά Ελλάδα

Όλα τα τραγούδια από τη Στερεά Ελλάδα

Σχόλια

Χορευτικό τραγούδι από τη Στερεά Ελλάδα για το λαγκάδι, έναν χώρο του φυσικού περιβάλλοντος με ζωτική σημασία για τις κοινότητες της υπαίθρου. Θίγει το ευρύτατα διαδεδομένο θέμα των δύο αδελφών που έχουν παρασυρθεί από τα ορμητικά νερά και χαροπαλεύουν με μόνη βοήθεια μια μηλιά. Κάποιες παραλλαγές του τραγουδιού περιγράφουν τα αδέλφια ήδη νεκρά πάνω στη μηλιά ή πνιγμένα μέσα στο ποτάμι.

Μοιράσου τους στίχους

>> Φύση και Παραδοσιακό Τραγούδι

Κάτω στο γιαλό στην άμμο

Κάτω στο γιαλό στην άμμο
κάνουν τα καβούρια γάμο
κι η χελώνα πανηγύρι
κίνησα κι εγώ να πάω
για νονός να στεφανώσω
δυο κορμάκια να ενώσω
βρίσκω πόρτες κλειδωμένες
κλειδωνιές μαλαματένιες
δίνω κλώτσο μπαίνω μέσα
βρίσκω λύκο που χορεύει
κι αλεπού που συγκαθάει
κι ο σκαντζόχοιρος ο ρήγας
κάθεται στο κρεβατάκι
της χελώνας κάνει μάτι
κι η χελώνα απαντάει
Τι με ζήλεψες βρε ρήγα
τα ποδάρια μ’ τα σκασμένα
το λαιμό το ζαρωμένο

νονός ή νούνος: κουμπάρος
συγκαθάει: κάθεται μαζί με άλλους

Φθιώτιδα

Όλα τα τραγούδια από τη Στερεά Ελλάδα

Σχόλια

Εύθυμο σκωπτικό τραγούδι από τη Φθιώτιδα που περιγράφει με χιούμορ το γαμήλιο γλέντι που στήνουν τα καβούρια, ο λύκος, η αλεπού, ο σκαντζόχοιρος και η χελώνα, με μουσικές, τραγούδια και ερωτικά πειράγματα. Το θέμα του γάμου των ζώων είναι ευρέως διαδεδομένο και απαντά είτε σε παιδικά τραγούδια είτε σε τραγούδια συνδεδεμένα με τα έθιμα της Αποκριάς, όπου και υπερισχύει το σατυρικό τους περιεχόμενο.

Μοιράσου τους στίχους

>> Φύση και Παραδοσιακό Τραγούδι

Ιτιά

Ιτιά, ιτιά μοσχοϊτιά
μου ’χεις μαράνει την καρδιά

Ιτιά, ιτιά λουλουδιασμένη
συ μου ’χεις την καρδιά καμένη

Ιτιά, ιτιά λουλουδιασμένη
πώς μοσχοβολάς καημένη

Ιτιά, ιτιά μέσα στο ρέμα
πως σ’ αγαπώ δεν είναι ψέμα

Ιτιά μου σε παρακαλώ
σκύψε να κόψω τον ανθό

Στερεά Ελλάδα

Όλα τα τραγούδια από τη Στερεά Ελλάδα

Σχόλια

Ένα από τα πιο γνωστά και ευρύτερα διαδεδομένα τραγούδια, στα βήματα του τσάμικου. Έχει αλληγορικό περιεχόμενο με παινέματα για την ιτιά, σύμβολο της αγαπημένης.