Γενική Περιγραφή

 

Τζουμέρκα (Αθαμανικά Όρη) & Όρος Λάκμος

To 2009 το προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 49Δ/12.02.2009) χαρακτήρισε τον Ορεινό όγκο των Τζουμέρκων (Αθαμανικών Ορέων), του Περιστερίου (Όρος Λάκμος), της χαράδρας του ποταμού Αράχθου και της ενδιάμεσης αυτών εκτάσεων της Κέντρο- δυτικής Πίνδου ως Εθνικό Πάρκο και καθόρισε ζώνες προστασίας, χρήσης, όρους και περιορισμούς.

Στα όριά του περιείχε δύο μεγάλα ορεινά συγκροτήματα: Τον Λάκμο (ή Περιστέρι) και τα Αθαμανικά όρη (ή Τζουμέρκα).

Με την υποστήριξη της Περιφέρειας Ηπείρου, το 2016 η περιοχή εντάχθηκε στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών που έχουν πιστοποιηθεί ως Βιώσιμοι Προορισμοί από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Προστατευόμενων Περιοχών (Europarc).

 

Λίμνη Παμβώτιδα

Η λίμνη Παμβώτιδα είναι μια από τις αρχαιότερες λίμνες παγκοσμίως και η δεύτερη αρχαιότερη σε Ευρωπαϊκό επίπεδο (ηλικία περίπου 7 εκ. ετών). Βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Μιτσικέλι και καταλαμβάνει τμήμα 22 km2 της λεκάνης απορροής του λεκανοπεδίου. Είναι μια ρηχή λίμνη, με μέσο βάθος 4μ (μέγιστο 8μ). Παρά το μικρό της μέγεθος, έχει μακρά ιστορία και είναι μεγάλης σημασίας ως οικοσύστημα και ως τοπίο. Καθώς βρίσκεται δίπλα σε μια αναπτυσσόμενη πόλη δέχεται έντονες ανθρωπογενείς δραστηριότητες και πιέσεις. Ωστόσο, παρά την υποβάθμιση που έχει υποστεί από τον άνθρωπο εξακολουθεί να φιλοξενεί πλούσια βιοποικιλότητα. Η Προστατευόμενη Περιοχή της Λίμνης Παμβώτιδας αποτελεί ένα σύνθετο φυσικό και πολιτισμικό τοπίο, μοναδικής αισθητικής και οικολογικής αξίας.

 

Το όνομά της «Παμβώτις» σημαίνει η τροφός των πάντων, καθώς από παλιά αλλά μέχρι και σήμερα διατηρεί τη ζωή στην περιοχή. Η σημερινή λίμνη Παμβώτιδα είναι το υπόλειμμα ενός ευρύτερου οικοσυστήματος που περιλάμβανε τη λίμνη της Λαψίστας, η οποία αποξηράνθηκε κατά τη δεκαετία του ’50. Μετά την αποξήρανση της γειτονικής λίμνης Λαψίστας και την κατασκευή τάφρου και σήραγγας που συνδέει τη λίμνη με τον Καλαμά, η υπερχείλιση οδηγείται προς την λεκάνη απορροής του ποταμού αυτού. Η λίμνη αποτελεί ένα ευαίσθητο οικοσύστημα και ανήκει στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών «ΦΥΣΗ 2000», λόγω των σημαντικών ενδιαιτημάτων και των σπάνιων ειδών χλωρίδας και πανίδας.

Η διαφύλαξη του φυσικού οικοσυστήματος, η αποκατάσταση και διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας της Παμβώτιδας, με παράλληλη ανάπτυξη δραστηριοτήτων που εναρμονίζονται με το φυσικό περιβάλλον και υιοθετούν την αρχή της αειφορίας, αποτελούν έναν από τους στόχους ταυτόχρονα πρόκληση για τη Μονάδα Διαχείρισης. Η συμβολή και η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας είναι απαραίτητη και καθοριστική για την επιτυχία του στόχου.

 

Προστατευόμενες Περιοχές Καλαμά-Αχέροντα

ΔΕΛΤΑ ΚΑΛΑΜΑ

Σε απόσταση λίγων μόλις χιλιομέτρων από τα σύνορα με την Αλβανία, στις ακτές του Ιονίου πελάγους, βρίσκεται ένας από τους σημαντικότερους υγροτόπους της Δυτικής Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης. Είναι το Δέλτα του ποταμού Καλαμά που περιλαμβάνει τις εκβολές της παλιάς και νέας κοίτης του, τις λιμνοθάλασσες Ρηχό, Βατάτσα, Λούτσα Παπαδιά, Βοντάς κ.α., τους βαλτώδεις σχηματισμούς γύρω από αυτές και τη χερσαία εύφορη περιοχή που έχει δημιουργηθεί με τα χρόνια από τις αποθέσεις του ποταμού. Η έκταση της περιοχής ανέρχεται σε 8.531 εκτάρια. Το υψόμετρο των επίπεδων δελταϊκών εκτάσεων κυμαίνεται από 0-12μ., ενώ μέσα σε αυτές ορθώνονται υψηλοί λόφοι μορφής νησιών, κυρίως το Μαύρο Όρος (509 μ) η Μαστιλίτσα και άλλοι μικρότεροι. Η περιοχή είναι σημαντική τόσο σε Εθνικό επίπεδο όσο και σε Ευρωπαϊκό, έχει χαρακτηριστεί ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης – ΕΖΔ με κωδικό GR2120001 και Ζώνη Ειδικής Προστασίας – ΖΕΠ για την ορνιθοπανίδα με κωδικό GR2120005, εξαιτίας της πλούσιας βιοποικιλότητας αλλά και της γεωγραφικής της θέσης (τμήμα της Δυτικής μεταναστευτικής οδού των πουλιών στην Ελλάδα).

ΦΑΡΑΓΓΙ

Ανάμεσα στις ανατολικές πλαγιές των όρων «Ρεβέλα» και «Λεύκες» του Δήμου Φιλιατών και τις δυτικές πλαγιές των όρων «Σίδερη», «Κουτσουβέλη», «Σουμαλά» του Δήμου Παραμυθιάς του Νομού Θεσπρωτίας, βρίσκεται το φαράγγι, το οποίο διασχίζει ο ποταμός Καλαμάς. Το τμήμα αυτό του ποταμού με τις απότομες βουνοπλαγιές, οι οποίες καλύπτονται από πυκνή, μικτή βλάστηση αειφύλλων σκληροφύλλων και φυλλοβόλων δρυών, αποτελεί την προστατευόμενη περιοχή των Στενών του Καλαμά. Είναι τοπίο μοναδικής αισθητικής αξίας, με κατακόρυφους βραχώδεις γκρεμνούς, ανάμεσα από τους οποίους ρέει με μαιανδρισμούς το ποτάμι, δυσπρόσιτα σπήλαια στις πλαγιές και σημαντική ζώνη παραποτάμιας βλάστησης.

ΣΤΕΝΑ ΚΑΛΑΜΑ

Η περιοχή των «Στενών Καλαμά» περιλαμβάνεται στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000, έχει χαρακτηριστεί ως ΕΖΔ (ή Special Area for Conservation-SAC) με κωδικό GR2120004, καλύπτοντας συνολική επιφάνεια περίπου 1.820 εκταρίων. Μαζί με τα «Όρη Παραμυθιάς και τα Στενά Αχέροντα» έχει χαρακτηριστεί επίσης ως ΖΕΠ (ή Special Protected Area-SPA) με κωδικό GR2120008. Η συνολική έκταση της περιοχής με κωδικό GR2120008, ανέρχεται σε 11.692 εκτάρια. Όσον αφορά στο υψόμετρό της, το ελάχιστο ανέρχεται στα 44 μ και το μέγιστο στα 1.644 μ. Τα Στενά του Αχέροντα βρίσκονται στο νότιο άκρο της περιοχής και αποτελούνται από ασβεστολιθικούς βράχους με μακκία βλάστηση. Η δενδρώδης και θαμνώδης βλάστηση συμμετέχει με μικρότερα ή μεγαλύτερα ποσοστά κάλυψης, αντίστοιχα. Η χασμοφυτική βλάστηση, αναπτύσσεται σε ασβεστολιθικούς βράχους με μεγάλες κλίσεις μέσα στο φαράγγι, δίνοντας έτσι ιδιαίτερη οικολογική αξία στην περιοχή.

ΣΤΕΝΑ ΠΑΡΑΚΑΛΑΜΟΥ

Ακολουθώντας την κοίτη του Καλαμά, μετά την περιοχή των «μεγάλων Στενών», βρίσκεται η περιοχή των «Στενών Παρακαλάμου», με κωδικό GR2120007, σημαντική για την αναπαραγωγή των αρπακτικών, που χαρακτηρίζεται ως ΖΕΠ, με συνολική έκταση 3.483 εκταρίων. Το ελάχιστο υψόμετρο της περιοχής ανέρχεται στα 0 μ και το μέγιστο στα 732 μ. Πρόκειται για ένα φαράγγι με αλλουβιακό δάσος και φρύγανα στους περιβάλλοντες λόφους.

ΟΡΗ ΤΣΑΜΑΝΤΑ, ΦΙΛΙΑΤΩΝ, ΦΑΡΜΑΚΟΒΟΥΝΙ

Βορειότερα των περιοχών όπου απαντούν τα φαράγγια που σχηματίζει ο Καλαμάς, βρίσκεται η περιοχή με κωδικό GR2120009 – «Όρη Τσαμαντά, Φιλιατών, Φαρμακοβούνι, Μεγάλη Ράχη», η οποία χαρακτηρίζεται ως ΖΕΠ και η συνολική της έκταση ανέρχεται σε 19.854 εκτάρια. Πρόκειται για μια ορεινή περιοχή στα σύνορα με την Αλβανία. Όσον αφορά στο υψόμετρο της περιοχής, το ελάχιστο ανέρχεται στα 85 μ και το μέγιστο στα 1.803 m. Στα μεγαλύτερα υψόμετρα, απαντούν μεγάλες εκτάσεις αλπικών βοσκοτόπων και κάποια δάση κωνοφόρων. Χαμηλότερα, κυριαρχούν δάση φυλλοβόλων και θάμνοι. Η περιοχή είναι σημαντική για τα αρπακτικά.

ΕΛΟΣ ΚΑΛΟΔΙΚΙΟΥ

Στο νότιο άκρο του Νομού Θεσπρωτίας, στα όρια με το Νομό Πρέβεζας και σε οροπέδιο που δημιουργήθηκε σε υψόμετρο 100μ. περίπου, μεταξύ των βουνών της Πάργας δυτικά και της οροσειράς του Μαργαριτίου ανατολικά, βρίσκεται η λιμναία έκταση που αποτελεί το Έλος Καλοδικίου. Η στάθμη των νερών του έλους, καθώς και η φυσιογνωμία του εξαιτίας της βλάστησης μεταβάλλονται μεταξύ των εποχών του έτους. Το έλος Καλοδίκι είναι ένας από τους σημαντικούς και ιδιαίτερους υγροτόπους στην Ελλάδα, ο οποίος αποτελεί μοναδικό σχηματισμό τυρφώδους – γαιώδους περιοχής. Η σημαντικότητα του έγκειται τόσο στην ορνιθοπανίδα που φιλοξενεί λόγω της γεωγραφικής του θέσης (αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του δικτύου μεταναστευτικών σταθμών των πουλιών στην Δυτική Ελλάδα) όσο και στα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του (έλος γλυκού νερού, πλούσια βλάστηση με νούφαρα, κλπ.). Την εποχή της ανθοφορίας των νούφαρων (Nymphea alba), αρχές καλοκαιριού, η όψη του έλους είναι μοναδική.

Το Έλος Καλοδικίου χαρακτηρίζεται ως ΕΖΔ, με κωδικό GR2120002. Μαζί με άλλους υγρότοπους της ευρύτερης περιοχής, τα Έλη Μαργαρίτι, Καρτέρι και τη Λίμνη Προντάνη έχουν χαρακτηριστεί επίσης ως ΖΕΠ, με κωδικό GR2120006 και έκταση 1.808 εκτάρια.

ΛΙΜΝΗ ΛΙΜΝΟΠΟΥΛΑ

Τέλος, νοτιοδυτικά των χωριών Κρυσταλλοπηγή και Κεφαλόβρυσο, κοντά στην πόλη Παραμυθιά, βρίσκεται η περιοχή με κωδικό GR2120003 – «Λίμνη Λιμνοπούλα», που χαρακτηρίζεται ως ΕΖΔ, με έκταση 580 εκταρίων. Η λίμνη Λιμνοπούλα (ή Λιμνούλα) είναι εποχική (χειμερινή) και κατακλύζεται τον χειμώνα από νερά, φθάνοντας στο μέγιστο βάθος των 10 μ. Κατά το καλοκαίρι σχηματίζονται υγρά λιβάδια τροφοδοτούμενα από πηγές.

**Σημειώνουμε ότι εθνική νομική αναφορά για τις ΖΕΠ αποτελεί η ΚΥΑ 37338/1807/Ε103/01-09-2010 (ΦΕΚ 1495/Β’) ενώ για τις ΕΖΔ ο Ν. 3937/29-03-2011 (ΦΕΚ 60/Α’).

 

Στενά & Εκβολές Αχέροντα

Στο βορειοδυτικό παραθαλάσσιο τμήμα του Νομού Πρεβέζης, βρίσκονται οι εκβολές του ποταμού Αχέροντα. Ο ποταμός Αχέροντας εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος, στον Όρμο Φανάρι (Αμμουδιά). Πρόκειται για μία περιοχή με ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά, όπως ελώδεις εκτάσεις, όρμους με αμμοθινικούς σχηματισμούς, υπέροχα παράκτια οικοσυστήματα με απότομους βραχώδεις σχηματισμούς σκεπασμένους με πευκοδάση, που προσδίδουν σε αυτή ένα ιδιαίτερης βιολογικής και αισθητικής αξίας τοπίο.

Η περιοχή των Στενών και Εκβολών Αχέροντα είναι από τις 18 φυσικές περιοχές που έχουν αναγνωριστεί ως οι πιο αξιόλογες σ’ ολόκληρη την Ήπειρο. Η περιοχή καταλαμβάνει συνολική έκταση 4.630 εκτάρια και είναι σημαντική τόσο σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο (αποτελεί Ειδική Ζώνη Διατήρησης-ΕΖΔ με κωδικό GR2140001 και το μέρος της που ανήκει στα Στενά, αποτελεί τμήμα της Ζώνης Ειδικής Προστασίας-ΖΕΠ με κωδικό GR2120008, μαζί με τα Όρη Παραμυθιάς και τα Στενά του ποταμού Καλαμά) όσο και σε Εθνικό, εξαιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και της βιοποικιλότητας της.

Tο ελάχιστο υψόμετρο της περιοχής ανέρχεται στα 0μ (πεδινά) και το μέγιστο στα 1.276μ (ορεινά). Το Δέλτα του Αχέροντα ανήκει στον λοβοειδή μορφοδυναμικό τύπο δέλτα και από ρεομορφολογική άποψη, θεωρείται ως μια τεκτονική λεκάνη στην οποία προσχώρησε ένα στρώμα αλλουβιακών αποθέσεων μέσω της δράσης του ποταμού Αχέροντα. Ολόκληρη η περιοχή του οικοσυστήματος των εκβολών είναι επίπεδη ή έχει πολύ μικρή κλίση. Οι φυτοκοινωνίες που συνθέτουν τη βλάστηση του Δέλτα του Αχέροντα και των λόφων που το περιβάλλουν ανήκει στους ακόλουθους τύπους: Αμμόφιλες-αμμονιτρόφιλες, βλάστηση των αλατούχων ελών, των ελών με γλυκό νερό, παρόχθια δάση, υδατική, μακκί και φρύγανα και υπολειμματικές συστάδες του δρυοδάσους Quercus ithaburensis ssp. macrolepis. Στα τμήματα των εγκαταλελειμμένων αγρών εισχωρεί δυναμικά η φυσική βλάστηση. Εκεί φωλιάζουν αρκετά είδη της ορνιθοπανίδας, τα οποία προστατεύονται από τη Σύμβαση της Βέρνης και την Οδηγία 2009/147/ΕΚ. Ο παράκτιος αυτός βιότοπος αποτελεί ένα σημαντικό τμήμα της αλυσίδας των υγροτόπων της Δυτικής Ελλάδας. Ο συνδυασμός των ανωτέρω φυσικών στοιχείων με σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους (Νεκρομαντείο, Ακρόπολις Εφύρας κ.ά.) δίνουν στην περιοχή έντονο οικοτουριστικό χαρακτήρα.

**Σημειώνεται ότι εθνική νομική αναφορά για τις ΖΕΠ αποτελεί η ΚΥΑ 37338/1807/Ε103/01-09-2010 (ΦΕΚ 1495/Β’) ενώ για τις ΕΖΔ ο Ν. 3937/29-03-2011 (ΦΕΚ 60/Α’).

Θεσμικό Πλαίσιο

 

Λίμνη Παμβώτιδα

Το νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο που διέπει την Προστατευόμενη Περιοχή Λίμνης Παμβώτιδας περιλαμβάνει:

 

ΝΟΜΟΙ

Ν.4685/7.5.2020 «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις. (ΦΕΚ 92/τ. Α΄/07.05.20)

Ν.4519/20.02.2018 «Φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 25/τ. Α΄/20.02.18)

Ν.1650/1986 «Για την προστασία του περιβάλλοντος» (ΦΕΚ160/τ. Α΄/16.10.86)

Ν.3010/2002 «Εναρμόνιση του Ν.1650/1986 με τις οδηγίες 97/11 Ε.Ε. ΚΑΙ 96/61 Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις». (ΦΕΚ 91/Α/02)

Ν.2742/1999 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη και άλλες διατάξεις». (ΦΕΚ 207/τ. Α΄/07.10.99)

Ν.3044/2002 «Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης και ρυθμίσεις άλλων θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων». (ΦΕΚ 197/τ. Α΄/27.08.22)

Ν.3937/2011 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις». (ΦΕΚ 60/τ. Α΄/31.03.11)

Ν.3827/2010 «Κύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου». (ΦΕΚ 30/τ. Α’/25.02.22)

Ν.3199/2003 «Προστασία και διαχείριση των υδάτων- Εναρμόνιση με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ». (ΦΕΚ 91/τ. Α’/25.04.02)

Ν.2205/1994 «Κύρωση της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές». (ΦΕΚ 60/τ. Α’/15.09.94)

 

ΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

92/43/ΕΚ «για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας»

2009/147/ΕΚ «περί της διατήρησης των άγριων πτηνών»

 

ΠΡΟΕΔΡΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ

σχέδιο Π.Δ. «Χαρακτηρισμός της υδάτινης, χερσαίας, και ευρύτερης περιοχής της λίμνης Παμβώτιδας (Ιωαννίνων), ν. Ιωαννίνων, ως Περιφερειακό Πάρκο, και καθορισμός χρήσεων γης όρων και περιορισμών δόμησης».

ΠΔ «Καθορισμός ζώνης οικιστικού ελέγχου, κατώτατου ορίου κατάτμησης και λοιπών όρων και περιορισμών δόμησης στην εκτός εγκεκριμένου σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προϋφισταμένων του έτους 1923 περιοχή του δήμου Ιωαννιτών και των κοινοτήτων Ανατολής, Κατσικά, Περάματος, Κρύας, Κρανούλας, Ελεούσας, Μεγάλου Γαρδικίου, Ροδοτοπίου, Ζωοδόχου, Βουνοπλαγιάς, Μαρμάρων, Σταυρακίου, Νεοχωρόπουλου, Πεδινής, Μπάφρας, Κουτσελιού, Νεοκαισάρειας, Καστρίτσας, Λογγάδων, Αμφιθέας, Λιγκιάδων και Αγίου Ιωάννη (Ν. Ιωαννίνων)».(ΦΕΚ 297/τ. Δ’/17.05.89)

ΠΔ. (Τροποποίηση του από 5.5.1989 Π.Δ/τος (Δ΄297)) «Καθορισμός ζώνης οικιστικού ελέγχου, κατώτατου ορίου κατάτμησης και λοιπών όρων και περιορισμών δόμησης στην εκτός εγκεκριμένου σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προϋφισταμένων του έτους 1923 περιοχή του δήμου Ιωαννιτών και των κοινοτήτων Ανατολής, Κατσικά, Περάματος, Κρύας, Κρανούλας, Ελεούσας, Μεγάλου Γαρδικίου, Ροδοτοπίου, Ζωοδόχου, Βουνοπλαγιάς, Μαρμάρων, Σταυρακίου, Νεοχωρόπουλου, Πεδινής, Μπάφρας, Κουτσελιού, Νεοκαισάρειας, Καστρίτσας, Λογγάδων, Αμφιθέας, Λιγκιάδων και Αγίου Ιωάννη (Ν. Ιωαννίνων)». (ΦΕΚ 389/τ. Δ’/1993)

 

ΚΟΙΝΕΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

ΚΥΑ 414985/1985 «Μέτρα διαχείρισης της άγριας πτηνοπανίδας». (ΦΕΚ 757/τ. Β’/1985)

ΚΥΑ 37338/1807/Ε.103/10 «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, «Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών», του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ».(ΦΕΚ 1495/τ. Β’/2010)

ΚΥΑ 135074/5193/2002 «Καθορισμός αριθμού μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων». (ΦΕΚ1531 /τ. Β’/2002)

ΚΥΑ 33318/1998 «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων) καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. (ΦΕΚ 1289/τ. Β’/1998)

ΚΥΑ 14849/853/Ε103/08 Τροποποίηση των υπ’ αριθμ. 33318/3028/1998 κοινών υπουργικών αποφάσεων (Β΄1289) και υπ’ αριθμ.29459/1510/2005 κοινών υπουργικών αποφάσεων (Β΄992), σε συμμόρφωση με διατάξεις της οδηγίας 2006/105 του Συμβουλίου της 20ης Νοεμβρίου 2006 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (ΦΕΚ 645 /τ. Β’/2008)

 

ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

ΥΠΕΝ/ΔΔΥ/97613/12241«Συγκρότηση του Διοικητικού Συμβουλίου του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων». (ΦΕΚ 6/τ. Υ.Ο.Δ.Δ / 09.01.19)

ΥΑ 50072-ΥΑ 50075 «Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας του Διοικητικού Συμβουλίου του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδος Ιωαννίνων. Κανονισμός Οικονομικής Διαχείρισης και Προμηθειών του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδος Ιωαννίνων». (ΦΕΚ 1905/τ. Β’/22.12.03)

ΥΑ 10579 «Κανονισμός Λειτουργίας Υπηρεσιών και Προσωπικού του Φορέα Διαχείρισης της Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων». (ΦΕΚ 504/τ. Β’ /5.3.04)

ΥΑ 51724 «Έγκριση Κανονισμού για την εκτέλεση έργων και την ανάθεση και σύναψη συμβάσεων προμηθειών, μελετών και υπηρεσιών του Φορέα Διαχείρισης της Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων». (ΦΕΚ 1879/τ. Β’ /20.12.04)

ΥΑ 29388 «Τροποποίηση της 50072 /10.12.2003 απόφασης Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ –“Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας του Διοικητικού Συμβουλίου του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδος Ιωαννίνων”». (ΦΕΚ 1144/τ. Β’/29.07.10)

 

Προστατευόμενες Περιοχές Καλαμά-Αχέροντα

Το νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο που διέπει την Προστατευόμενη Περιοχή Λίμνης Καλαμά-Αχέροντα περιλαμβάνει:

 

ΝΟΜΟΙ

Ν.1650/1986 «Για την προστασία του περιβάλλοντος». (ΦΕΚ 160/τ. Α/16.10.1986)

Ν.2742/1999 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη και άλλες διατάξεις». (ΦΕΚ 207/τ. Α’/7-10-1999)

Ν.3044/2002 «Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης και ρυθμίσεις άλλων θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων». (ΦΕΚ 197/τ. Α’/27-8-2002)

Ν.3937/2011 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις». (ΦΕΚ 60/τ. Α’/31-03-2011)

Ν.4519/2018 «Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και άλλες διατάξεις». (ΦΕΚ 25/τ. Α΄/20-02-2018)

Ν.4685/2020 «Εκσυγχρονισμός Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις». (ΦΕΚ 92/τ. Α’/7-5-2020)

Ν.4014/2011«Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής».(ΦΕΚ 209/τ. Α’/2011)

 

ΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

92/43/ΕΚ «Για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας».

2009/147/ΕΚ «Περί της διατήρησης των άγριων πτηνών».

 

ΚΟΙΝΕΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

33318/3028/28.12.1998 «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων) καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας». (ΦΕΚ 1289/τ. Β’/1998)

37338/1807/Ε103/01.09.2010 «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, «Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών», του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ». (ΦΕΚ 1495/τ. Β’/2010)

8353/276/Ε103/17.02.2012 «Τροποποίηση και συμπλήρωση της υπ’ αριθ. 37338/1807/2010 κοινής υπουργικής απόφασης “Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ…” (Β’ 1495), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ “Για τη διατήρηση των άγριων πτηνών” του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την Οδηγία 2009/147/ΕΚ». (ΦΕΚ 415/τ. Β’/2012)

46296/14.08.2013 «Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ) για έργα και δραστηριότητες της κατηγορίας Β της 7ης ομάδας «Πτηνοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις» του Παραρτήματος VII, της υπ’ αριθ. 1958/2012 (ΦΕΚ Β΄ 21) υπουργικής απόφασης, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει και ειδικότερα για τα έργα και τις δραστηριότητες με α/α 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 και 14». (ΦΕΚ 2002/τ. Β’/2013)

170613/23-09-2013 «Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις για έργα και δραστηριότητες της κατηγορίας Β της 1ης ομάδας «Έργα χερσαίων και εναέριων μεταφορών» του Παραρτήματος Ι της υπουργικής απόφασης 1958/2012 (Β΄ 21), όπως εκάστοτε ισχύει». (ΦΕΚ 2505/τ. Β’/07-10-2013)

59845/03-12-2012 «Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ) για έργα και δραστηριότητες της Κατηγορίας Β της 6ης Ομάδας «Τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπτυξης, κτιριακού τομέα, αθλητισμού και αναψυχής» του Παραρτήματος VI της υπ’ αριθμ. 1958/2012 (ΦΕΚ Β΄ 21) υπουργικής απόφασης, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, και ειδικότερα για τα έργα και τις δραστηριότητες με α/α 2, 3, 4, 5, 6, 9, 12, 13 και 18». (ΦΕΚ 3438/τ. Β’/24-12-2012)

46296/08-08-2013 «Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ) για έργα και δραστηριότητες της κατηγορίας Β της 7ης ομάδας «Πτηνοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις» του Παραρτήματος VII, της υπ’ αριθ. 1958/2012 (ΦΕΚ Β΄ 21) υπουργικής απόφασης, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει και ειδικότερα για τα έργα και τις δραστηριότητες με α/α 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 και 14». (ΦΕΚ 2002/τ. Β’/14-08-2013)

50129/1392/10-09-2013 «Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ) για έργα και δραστηριότητες της κατηγορίας Β της 8ης Ομάδας «Υδατοκαλλιέργειες» του παραρτήματος VΙΙΙ της υπ’ αριθ. 1958/2012 (Β΄ 21) υπουργικής απόφασης, όπως εκάστοτε ισχύει και ειδικότερα για τα έργα και τις δραστηριότητες με α/α 1, 2, 4, 5 και 6». (ΦΕΚ 2002/τ. Β’/2405/26-09-2013)

3791/21-01-2013 «Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ) για έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας που κατατάσσονται στην Β Κατηγορία της 10ης Ομάδας «Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας» του Παραρτήματος Χ της υπ’ αριθμ. 1958/2012 (Β΄ 21) υπουργικής απόφασης, με α/α 1, 2, 8 και 9» (ΦΕΚ 104/τ. Β’/24-01-2013)

174610/01-09-2014 «Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις για έργα και δραστηριότητες της κατηγορίας Β της 12ης ομάδας «Ειδικά Έργα και Δραστηριότητες», α/α 6 «Σταθμοί Βάσης Κινητής και Ασύρματης Σταθερής Τηλεφωνίας», του παραρτήματος ΧΙΙ της Υ.Α. 1958/2012 (Β΄ 21), όπως εκάστοτε ισχύει.» (ΦΕΚ 2498/τ. Β’/19.09.4)

 

ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/60399/1570/02-07-2019 «Έγκριση του εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας του Διοικητικού Συμβούλιου και του Εσωτερικού κανονισμού διοίκησης και λειτουργίας του Φορέα Διαχείρισης Προστατευμένων Περιοχών Καλαμά – Αχέροντα – Κέρκυρας».(ΦΕΚ 2820/Β’)

ΥΠΕΝ/ΔΔΥ/97591/12236 Υπουργού ΠΕΝ «Συγκρότηση του Διοικητικού Συμβουλίου του Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Καλαμά – Αχέροντα – Κέρκυρας» όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. (ΦΕΚ 7/10-01-2019 ΥΟΔΔ)

Διόρθωση Σφαλμάτων της Υ.Α. με αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΔΥ/97591/12236 (ΦΕΚ 7/10-01-2019 ΥΟΔΔ) στο ΦΕΚ 63/ ΤΕΥΧΟΣ Υ.Ο.Δ.Δ. /13-02-2019

52983/1952/27.09.2013 «Προδιαγραφές της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης για έργα και δραστηριότητες της κατηγορίας Β του άρθρου 10 του Ν. 4014/2011». (ΦΕΚ 2436/Β’/2013)

4014/11 «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής». (ΦΕΚ209/τ. Α΄/2011) .

Φυσικό Περιβάλλον

 

Τζουμέρκα (Αθαμανικά Όρη) & Όρος Λάκμος

ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ

Το ισχυρό ανάγλυφο, οι μεγάλες υψομετρικές διαφορές (144μ – 2.429μ) και ο μεγάλος αριθμός ρεμάτων συμβάλλουν στη δημιουργία πολλών και διαφορετικών φυσικών οικοτόπων που παράλληλα χαρακτηρίζονται από μεγάλη ποικιλία ειδών.

Μερικοί από τους εν λόγω φυσικούς οικοτόπους είναι : Τα αλπικά λιβάδια, τα δάση ελάτης, πεύκης, φυλλοβόλων ειδών όπως οι βελανιδιές, οι κουμαριές, οι αγριοκερασιές, οι φουντουκιές, οι κουτσουπιές, οι φλαμουριές, τα πλατάνια κ.λπ.

Οι οικότοποι που αναγνωρίστηκαν στις τρεις περιοχές (site) Natura GR2130007, GR2110002, GR2130013 (Ειδική περιβαλλοντική μελέτη ) περιγράφονται συνοπτικά παρακάτω πίνακα.

 

Κωδ. Τύπου Οικοτόπου	Ονομασία Τύπων Οικοτόπων της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ
3280	Ποταμοί της Μεσογείου με μόνιμη ροή από Paspalo-Agrostidion  και πυκνή βλάστηση με μορφή παραπετάσματος από Salix και Populus alba στις όχθες του
3290	Ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική ροή από Paspalo-Agrostidion
4090	Ενδημικά ορο-Μεσογειακά χέρσα εδάφη με ακανθώδεις θάμνους
5210	Δενδρώδεις  σκληρόφυλλοι θαμνώνες (matorral) με Juniperus spp.
6230*	Πλούσιοι σε είδη λειμώνες με Nardus σε πυριτικά υποστρώματα των ορεινών ζωνών (και των ημιορεινών ζωνών  της ηπειρωτικής Ευρώπης)
8140	Βλάστηση λιθώνων (σαρών) της Ανατολικής Μεσογείου
8210	Ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση
9270	Ελληνικά δάση οξιάς με Abies borisii-regis
92C0	Δάση με Platanus orientalis (Platanion orientalis)
9530*	(Υπο -)Μεσογειακά πευκοδάση με ενδημικά μαυρόπευκα (Pinus nigra)
9560*	Ενδημικά δάση με αρκεύθους (Juniperus spp.)
9130	Δάσος οξιάς της Asperulo-Fagetum
9340h	Θαμνώνες και δάση αείφυλλων σκληρόφυλλων με αριά (Querus ilex) και δάφνη(Laurus nobilis)
9280h	Yποβαθμισμένοι βοσκούμενοι θαμνώνες με πουρνάρι (Quercus coccifera), φιλλύκι (Phillyrea latifolia) & οξύκεδρο κέδρο (Juniperus oxycedrus)
5350h	Μικτοί θαμνώνες αείφυλλων σκληρόφυλλων και φυλλοβόλων με πουρνάρι(Quercus coccifera) και γαύρο (Carpinus orientalis)
924Ah	Δάση φυλλοβόλων δρυών με πλατύφυλλη δρυ (Quercus frainetto)
934Αh	Ελληνικά δάση πρίνου
951Bh	Δάση ελληνικής ελάτης (Abies cephalonica)

 

ΧΛΩΡΙΔΑ

Όσον αφορά τα είδη της χλωρίδας, από τις μελέτες και επιστημονικές δημοσιεύσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά το παρελθόν, γνωρίζουμε ότι στην περιοχή φύονται περίπου 700 είδη φυτών.

Οι πλαγιές του Λάκμου και των Τζουμέρκων χαρακτηρίζονται από μεγάλη ποικιλία ενδιαιτημάτων  που ευνοούν την ανάπτυξη σπάνιων αλπικών φυτών και χασμόφυτων. Το Barbarea sicula φύεται σε υγρά λιβάδια κοντά σε ρέματα, το Centaurea affinis, στολίζει βραχώδεις θέσεις και το Cardamine raphanifolia απαντάται σε κάθυγρα λιβάδια και υγρές βραχώδεις θέσεις κοντά σε χείμαρρους πάνω σε ασβεστόλιθο ή σερπεντίνη.

Στα διάκενα των δασών και στα αλπικά λιβάδια φύονται  φυτά όπως το σαλέπι, η άγρια μέντα, το τσάι, η ρίγανη, ο κόκκινος κρίνος και πολλά άλλα είδη φυτών που όταν ανθίσουν δημιουργούν ένα συνονθύλευμα αρωμάτων που χαρακτηρίζει τις ορεινές περιοχές.

Πολλά γνωστά είδη δένδρων όπως η κεφαλληνιακή ελάτη, η μαύρη πεύκη, οι βελανιδιές, η κουμαριά, η αγριοκερασιά, η φουντουκιά, η κουτσουπιά, η φλαμουριά, η πλατάνια, οι ιτιές κ.λπ. ομορφαίνουν τις απόκρημνες πλαγιές των βουνών και τις ρεματιές.

Από παλιότερα επιστημονικά δεδομένα γνωρίζουμε ότι την προστατευόμενη περιοχή ο συνολικός αριθμός σημαντικών ή ενδημικών φυτικών ειδών ανέρχεται σε 79 είδη. Από αυτά τα 20 είναι ενδημικά taxa της Ελλάδας και τα 59 φυτικά taxa φύονται μόνο στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.Ως ενδημικά χαρακτηρίζονται εκείνα τα είδη που τα συναντάμε μόνο σε μια γεωγραφική περιοχή και πουθενά αλλού στον κόσμο.

Στο Εθνικό Πάρκο φύεται το Achillea absinthoides που είναι ενδημικό είδος της Ν. Πίνδου και το Hieracium trikalense που είναι ενδημικό της Β. και Ν. Πίνδου.   Άλλα παραδείγματα εντυπωσιακών ή σπάνιων φυτών είναι η θεσσαλική φριτιλλάρια (Fritillaria thessala), το άλλιον (Allium parnassicum), το γάλιο (Galium degenii), οι ορχιδέες (Orchis pallens, Himantoglossum caprinum κ.λπ.) και το ρόδο (Rosa montana).

Η ορχιδέα Himantoglossum caprinum, (MARSHALL VON BIEBERSTEIN) SPRENGEL, 1819 με τις χαρακτηριστικές μακριές γλώσσες ανθίζει τους καλοκαιρινούς μήνες (Ιούνιος-Αύγουστος).

Επίσης, ιδιαίτερα σημαντική είναι η παρουσία του σπάνιου είδους Solenanthus albanicus που ανήκει στην οικογένεια Boraginaceae και φύεται στο Εθνικό Πάρκο.  Η παγκόσμια εξάπλωση του είδους Solenanthus albanicus είναι ιδιαίτερα περιορισμένη και γι’αυτό προστατεύεται από ευρωπαϊκές και διεθνής συμβάσεις {Παράρτημα II, Οδηγία 92/43/ΕΕ/ και Προσάρτημα Ι της σύμβασης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος (Σύμβαση της Βέρνης)}.  Το είδος προστατεύεται στην Ελλάδα με το Προεδρικό Διάταγμα 67/81. (ΦΕΚ 23Α/30-01-1981).

 

ΠΑΝΙΔΑ

Η πανίδα στο Εθνικό Πάρκο περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό χερσαίων, υδρόβιων και ιπτάμενων ασπονδύλων, αμφίβιων, ερπετών, πουλιών και θηλαστικών. Όσον αφορά στα σπονδυλόζωα έχουν καταγραφεί συνολικά 197 είδη, ενώ οι υπάρχουσες μελέτες που αφορούν τα ασπόνδυλα είναι περιορισμένες και ως σήμερα παραμένει άγνωστος ο αριθμός των ειδών που ζουν στα ενδιαιτήματα της περιοχής. Στα αλπικά λιβάδια ζουν πολλά είδη πεταλούδων, αλλά και νυχτοπεταλούδων. Ορισμένα είδη πεταλούδων έχουν περιορισμένη παγκόσμια εξάπλωση και κάνουν στην περιοχή μια από τις λιγοστές εμφανίσεις τους στον ελλαδικό χώρο.

Εκτός από τα Λεπιδόπτερα, ενδημισμός παρατηρείται και σε άλλες οικογένειες των εντόμων όπως τα ορθρόπτερα, τα κολεόπτερα και τα χερσαία ασπονδύλα, τα οποία αν και δεν είναι ιδιαίτερα γνωστά στο ευρύ κοινό, έχουν ιδιαίτερη επιστημονική και βιογεωγραφική αξία.

Στα κρυστάλλινα νερά των παραπόταμων του Αράχθου και του Αχελώου ζουν 7 είδη ψαριών, ενώ ακόμη διατηρούνται ορισμένοι αμιγείς πληθυσμοί της άγριας πέστροφας. Στα ρέματα, τα υγρά αλπικά λιβάδια, στους εποχικούς νερόλακκους της περιοχής αναπαράγονται 6 είδη αμφιβίων. Ο ελληνικός βάτραχος (Rana graeca) ζει κοντά στην κοίτη των ορεινών ρεμάτων, η κιτρινομπομπίνα συναντάται σε υγρές θέσεις με βλάστηση, ενώ οι φρύνοι και οι σαλαμάνδρες μετά την περίοδο αναπαραγωγής τους βρίσκουν καταφύγιο στα δάση.

Στα διαφορετικά ενδιαιτήματα του πάρκου βρίσκουν καταφύγιο 19 είδη της ερπετοπανίδας (1 χερσαία χελώνα, 8 είδη σαυρών και 10 είδη φιδιών). Οι πληθυσμοί πολλών ειδών αυτής της παρεξηγημένης ομάδας ζώων, έχουν μειωθεί, λόγω των πιέσεων από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Τα ερπετά είναι σημαντικά για τα οικοσυστήματα και στις τροφικές αλυσίδες τόσο ως θηρευτές όσο και ως θηράματα. Όλα τα είδη των ερπετών προστατεύονται σύμφωνα με την ελληνική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία, ενώ για ορισμένα είδη όπως τα φίδια (Elaphe quatuorlineata, Zamenis situla), η μεσογειακή χελώνα (Testudo hermanni), ισχύει πιο αυστηρό πλαίσιο προστασίας και σαν χώρα έχουμε αναλάβει την υποχρέωση να εφαρμόσουμε ειδικότερα μέτρα, προκειμένου να προστατεύσουμε τους πληθυσμούς τους. Επιπλέον, στο Εθνικό Πάρκο καταγράφηκε για πρώτη φορά η παρουσία της οχιάς των λιβαδιών (Vipera ursinii) που αποτελεί ενδημικό υποείδος της οροσειράς της Πίνδου.

Η περιοχή φιλοξενεί σημαντικό αριθμό στρουθιόμορφων και αρπακτικών πτηνών (περίπου 150 είδη). Η παρουσία πολλών ειδών των αρπακτικών, καθώς και πολλών μεγάλων θηλαστικών δικαιολογεί και την αναγκαιότητα θεσμοθέτησης της περιοχής ως Εθνικού Πάρκου. Συνολικά συναντώνται εδώ 36 είδη αρπακτικών των οικογενειών Accipitridae, Falconidae. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ο χρυσαετός (Aquila chrysaetos), ο Γυπαετός (Gypaetus barbatus), το Όρνιο (Gyps fulvus), ο Ασπροπάρης (Neophron percnopterus), το βραχοκιρκίνεζο (Falco tinnunculus), ο Πετρίτης (Falco peregrinus) κ.α.. Στα κωνοφόρα δάση φωλιάζουν 7 ειδών δρυοκολαπτών μεταξύ αυτών ο μαύρος δρυοκολάπτης (Dryocopus martius), ενώ οι ορθοπλαγιές του Λάκμου και των Τζουμέρκων αποτελούν κατάλληλο ενδιαίτημα φωλεοποίησης για αρκετά ορεινά είδη, όπως ο χιονόστρουφος (Montifringilla nivalis), η χιονάδα (Eremophila alpestris), τα οποία αναζητούν τη λεία τους στα αλπικά και υποαλπικά λιβάδια της περιοχής.

Το Εθνικό Πάρκο αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική περιοχή για τα θηλαστικά, καθώς στα διαφορετικά ενδιαιτήματα της περιοχής έχει καταγραφεί η παρουσία του ¼ των ειδών των θηλαστικών που απαντώνται στην Ελλάδα (30 είδη θηλαστικών που ανήκουν σε 17 οικογένειες). Πιο αναλυτικά, στην περιοχή ζουν 4 είδη εντομοφάγων (Insectivora), ένα είδος λαγόμορφου (Lagomorpha), και 8 είδη τρωκτικών (Rodentia), 4 είδη οπληφόρων αρτιοδάκτυλων θηλαστικών (Artiodactyla) και 8 είδη σαρκοφάγων θηλαστικών.

Στα σπήλαια και στις σχισμές των βράχων ζουν τουλάχιστον 5 είδη χειροπτέρων (οικογενειες Rhinilophidae και Vespertilionidae), τα οποία χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας εξαιτίας της καταστροφής των ενδιαιτημάτων τους.

Η παρουσία της Αρκούδας (Ursus arctos) είναι αισθητή στο μεγαλύτερο τμήμα του Εθνικού Πάρκου, η οποία για να ικανοποιήσει τις τροφικές της ανάγκες μετακινείται σε μεγάλες αποστάσεις. Η ευρύτερη περιοχή αποτελεί το νοτιοδυτικό όριο της γεωγραφικής εξάπλωσης της αρκούδα στη χώρα μας. Ο αγριόγατος (Felis sylvestris), είναι ένα εντυπωσιακό αιλουροειδές που μπορεί να σας ξαφνιάζει αν αποφασίσετε να διαβείτε τα δασωμένα μονοπάτια στο Εθνικό Πάρκο. Οι καλοί ιχνηλάτες, σίγουρα θα βρουν βιοδηλωτικά ίχνη της βίδρας (Lutra lutra) κατά μήκος των οχθών των ποταμών, παρόλο που τα τελευταία χρόνια οι πληθυσμοί της έχουν μειωθεί σημαντικά, σε παγκόσμιο επίπεδο, εξαιτίας της ανθρώπινης όχλησης και της μείωσης της τροφής της.

Το Αγριόγιδο (Rupicapra rupicapra balcanica), διατηρεί μικρούς πληθυσμούς στα Τζουμέρκα και συναντάται σε επικλινείς καλυμμένες με δάση πλαγιές που καταλήγουν προς τα πάνω σε απόκρημνες κορυφές με σάρες, λούκια και περισσότερο ή λιγότερο οριζόντια διαζώματα με άφθονη ποώδη βλάστηση που συνήθως γειτνιάζουν αναλόγως του υψομέτρου με υπαλπικά λιβάδια. Η παρουσία του Ζαρκαδιού (Capreolus capreolus) αποτελεί ενδείκτη της πολυμορφίας και της ποικιλότητας των οικοσυστημάτων του Εθνικού Πάρκου.

Όσον αφορά στα κτηνοτροφικά είδη, αξίζει να αναφερθούμε στην εκτροφή του προβάτου καλαρρύτικης φυλής (μπούτσικο) από τους κατοίκους των χωριών Καλαρρύτες και Συρράκο. Οι παλιοί κτηνοτρόφοι υποστηρίζουν ότι τα πρόβατα αυτής της φυλής προήλθαν από τη διασταύρωση του Ορεινού Ηπειρωτικού προβάτου με το πρόβατο της φυλής comisana, άτομα της οποίας μεταφέρθηκαν από τη Σικελία, στα μέσα του18ου αιώνα, από Συρρακιώτες εμπόρους με σκοπό την παραγωγή μαλλιού καλύτερης ποιότητας. Ο συνολικός πληθυσμός αυτής της φυλής στην Ελλάδα ανέρχεται σε 5.000 άτομα.

 

ΓΕΩΛΟΓΙΑ

Για να κατανοήσουμε πως δημιουργήθηκε αυτό το μαγευτικό τοπίο των ορεινών όγκων στο Εθνικό Πάρκου, χρειάζεται να αναφερθούμε στην έννοια του γεωλογικού χρόνου και να ανατρέξουμε στην ιστορία που ξεκίνησε πριν από πολλά εκατομμύρια έτη. Οι γεωτεκτονικές ζώνες από τις οποίες δομείται η περιοχή ανήκουν στην Ιόνιο ζώνη και στη ζώνη Ωλονού – Πίνδου. Η Ιόνιος ζώνη χαρακτηρίζεται σαν μια ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική ως πελαγική ιζηματογένεση. Χαρακτηριστικό τεκτονικό της γνώρισμα είναι τα επάλληλα μεγάλα σύγκλινα και αντίκλινα που επωθούνται και εφιππεύουν το ένα πάνω στο άλλο προς τα δυτικά. Η ζώνη Ωλονού – Πίνδου οφείλει την ονομασία της στην οροσειρά της Πίνδου, όπου και γίνεται η κύρια ανάπτυξη της. Αυτή χαρακτηρίζεται σαν μια βαθιά αύλακα ανάμεσα στα υβώματα της Πελαγονικής ζώνης και της ζώνης Γαβρόβου. Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ιζηματογένεση (ανθρακική, πυριτική, κλαστική). Στην περιοχή επωθημένοι πάνω στα τεκτονικά καλύμματα της Πίνδου και συνήθως πάνω στον φλύσχη βρίσκονται οι οφειόλιθοι με πετρώματα υπερβασικού χαρακτήρα. Οι γεωλογικοί σχηματισμοί της κάθε ζώνης από τους παλαιότερους προς τους νεώτερους είναι οι παρακάτω:

ΙΟΝΙΟΣ ΖΩΝΗ

Οι Εβαπορίτες συνιστούν τη βάση της στρωματογραφικής στήλης της Ιόνιας ζώνης που αποτέθηκαν σε μια στενή και επιμήκη λεκάνη του Καρνίου. Το μέγιστο πάχος των εβαποριτών είναι 1600 μέτρα και μειώνεται προς βορρά. Στην περιοχή της μελέτης δεν εμφανίζονται. o Ασβεστόλιθοι «φουσταπήδημα» και μαζώδεις δολομίτες. Δεν εμφανίζονται επίσης στην περιοχή. o «Ασβεστόλιθοι του Παντοκράτορα», δεν κάνουν την εμφάνισή τους στην περιοχή. o Οι «Ασβεστόλιθοι Βίγλας», στη συνέχεια και μεταξύ Αν. Ιουρασικού – Κατ. Σενωνίου αποτίθενται σε όλο το πλάτος της Ιονίου ζώνης. Πρόκειται για λεπτοπλακώδεις πελαγικούς ασβεστόλιθους με παρενστρώσεις κερατολίθων, (πάχος 400 μέτρα). Εμφανίζονται δυτικά των ορίων της περιοχής, στις όχθες του Αράχθου. o Ασβεστόλιθοι Ηωκαίνου: είναι λατυποπαγείς, συμπαγείς, και εναλλάσσονται με λεπτόκοκκους ασβεστολίθους με ενστρώσεις μαύρων πυριτόλιθων. Εμφανίζονται στην περιοχή των Χουλιαράδων. o Φλύσχης από το Πριαμπόνιο (Αν. Ηώκαινο). Η ιζηματογένεση του στην αρχή είναι μαργαϊκοψαμμιτική προς μαργαϊκή έως ότου τελικώς γίνει το πέρασμα προς μία μολασσική φάση (πάχος περίπου 2.000μ). Η εξάπλωσή του είναι ευρεία στην περιοχή και εμφανίζονται κυρίως στα δυτικά μέρη με διάφορες μορφές όπως: μαργαϊκός φλύσχης με πολλά ασβεστιτικά φλεβίδια, ψαμμίτες με εναλλαγές ιλιωδών αργιλούχων μαργών, αργιλούχες μαργες με λεπτές ενστρώσεις ψαμμιτών, ψαμμίτες λεπτόκοκκοι έως χονδρόκοκκοι.

ΖΩΝΗ ΠΙΝΔΟΥ

Ο Αυγιτικός ανδεσίτης ο οποίος συνοδεύει κυρίως τους κερατολίθους και κάνουν την εμφάνισή τους στην περιοχή του Μεγάλου και Μικρού Περιστερίου. o Φλυσχοειδής κλαστικές αποθέσεις. Δεν εμφανίζονται στην περιοχή. o Πυριτιούχοι ασβεστόλιθοι συχνά με μαργαϊκές ή δολομιτικές ενστρώσεις του Άνω Τριαδικού. Παρατηρείται μικρή εμφάνιση αυτών στην ευρύτερη περιοχή. Στην περιοχή του Μικρού και Μεγάλου Περιστερίου βρίσκονται εγκλωβισμένοι στους κερατόλιθους, και φτάνουν έως τα Θεοδώριανα. o Κερατόλιθοι, ραδιολαρίτες που εναλλάσσονται με πλακώδεις ασβεστόλιθους αποτίθενται καθ’ όλη την διάρκεια του Ιουρασικού με τα χαρακτηριστικά κοκκινοπράσινα χρώματα (μέσο πάχος 150 – 250 μέτρα). Παρουσιάζουν μεγάλη εξάπλωση κυρίως περιφερειακά του όρους Λάκμος και των Τζουμέρκων. o Ασβεστόλιθοι Κρητιδικού μικρολατυποπαγείς με θραύματα κερατολίθων και οφειολίθων και ενστρώσεις πελαγικών ασβεστόλιθων με πυριτολίθους. Εμφανίζονται επίσης περιφερειακά του Όρους Λάκμος και των Τζουμέρκων. o Ασβεστόλιθοι πελαγικοί του Άνω Κρητιδικού με πυριτολίθους και ενστρώσεις μικρολατυποπαγών ασβεστόλιθων. Αποτελούν τον κύριο όγκο των ορέων Λάκμος και Τζουμέρκα. o Φλύσχης Ηωκαίνου. Πρόκειται για ψαμμιτιμαργαϊκού τύπου φλύσχη, στον οποίον παρεμβάλλονται μικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι. Έχουμε μικρές τοπικές εμφανίσεις μικρής έκτασης στην περιοχή των Αγίων Θεοδώρων και του Ματσουκίου και στην περιοχή του Σταυρού νότια των Θεοδώριανων.

 

Λίμνη Παμβώτιδα

Η προστατευόμενη περιοχή της λίμνης Παμβώτιδας περιλαμβάνει 20 διακριτές ενότητες βλάστησης (Τύποι Οικοτόπων), 114 είδη και υποείδη φυτών άμεσα συνδεμένα με το υγρό στοιχείο, καθώς και άλλα 185 που αναπτύσσονται στο χερσαίο περιβάλλον. Επίσης στα νερά της λίμνης Παμβώτιδας ζουν 20 είδη ψαριών και γενικά στις υγροτοπικές εκτάσεις και στις θέσεις με αρκετή υγρασία απαντώνται 9 είδη αμφιβίων. Η ορνιθοπανίδα ξεπερνάει τα 200 είδη, η ερπετοπανίδα τα 24 και τα θηλαστικά φτάνουν τα 28 είδη. Ακόμα στην προστατευόμενη περιοχή της λίμνης Παμβώτιδας υπάρχουν 44 τουλάχιστον είδη ασπονδύλων.

 

ΧΛΩΡΙΔΑ

Αναλυτικότερα, η λίμνη Παμβώτιδα ανήκει στις ευτροφικές φυσικές λίμνες με βλάστηση τύπου Magnopotamion ή Hydrocharition. Στην υδάτινη μάζα της λίμνης απαντάται επιπλέουσα βλάστηση υδροχαρών φυτών, όπως η φακή του νερού (Lemna sp.), ο ποταμογείτονας (Potamogeton sp.), τα νούφαρα (Nymphaea albae), οι ίριδες (Iris pseudacorus) κ.α. Παρουσιάζονται επίσης είδη με περιορισμένη εξάπλωση στην Ελλάδα, όπως η φτέρη του νερού (Azolla filiculoides) και το καλλίτριχο (Callitriche stagnalis). Οι όχθες της λίμνης και οι ακτές του νησιού καλύπτονται από πυκνούς και εκτεταμένους καλαμιώνες (Phragmites sp.). Η παραλίμνια βλάστηση περιλαμβάνει επίσης μικρά τμήματα από υδροχαρή δάση ιτιάς, λεύκας και πλατάνου (Salix sp., Populus sp., Platanus orientalis), καθώς και περιορισμένα υγρά λιβάδια περιοδικά πλημμυριζόμενα κατά τη χειμερινή περίοδο, τα οποία και αποτελούν ιδιαίτερα σημαντικό χώρο φωλεοποίησης και τροφής για πολλά είδη παρυδάτιων πουλιών.

 

ΠΑΝΙΔΑ

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το οικοσύστημα της λίμνης έχει η παρουσία δύο ειδών βατράχων, ήτοι του βαλκανικού νεροβάτραχου (Pelophylax kurtmuelleri) και του ηπειρωτικού νεροβάτραχου (Pelophylax epeiroticus), οι οποίοι και «εκπροσωπούν» το μεγαλύτερο αριθμό των αμφιβίων της λίμνης και συναντώνται τόσο στις όχθες αυτής καθαυτής της λίμνης όσο και στις μικρότερες λιμνούλες και υδατοσυλλογές. Από τα 9 είδη αμφιβίων της περιοχής τα 4 (ο λοφιοφόρος τρίτωνας, η κιτρινομπομπίνα, ο πρασινόφρυνος και ο γραικοβάτραχος) περιλαμβάνονται στα Παραρτήματα ΙΙ και ΙV της Ευρωπαϊκής οδηγίας 92/43 και κατά συνέπεια προστατεύονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ επίσης 4 (η σαλαμάνδρα, ο πρασινόφρυνος, ο χωματόφρυνος και ο γραικοβάτραχος) προστατεύονται από την εθνική νομοθεσία σύμφωνα με το ΠΔ 67/81.

Από τα 28 είδη θηλαστικών, τα 13 προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία και ανήκουν στα Παραρτήματα ΙΙ ή και IV της Οδηγίας 92/43 και ταυτόχρονα ορισμένα από αυτά συμπεριλαμβάνονται στο ΠΔ 67/81 το οποίο αφορά τα προστατευόμενα είδη στο πλαίσιο της εθνικής νομοθεσίας. Από τα θηλαστικά αξίζει να αναφερθεί η παρουσία του σπάνιου μικρόσωμου Βουνομυωξού (Muscardinus avellanarius) και από την άλλη η παρουσία των μεγάλων θηλαστικών όπως του λύκου (Canis lupus) και της αρκούδας (Ursus arctos) που κάνουν τα τελευταία χρόνια την εμφάνισή τους όλο και περισσότερο συχνά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η παρουσία της βίδρας στη λίμνη των Ιωαννίνων, είδος θηλαστικού που συνδέεται άμεσα με τη λίμνη και η παρουσία του οποίου απαιτεί ικανοποιητική κατάσταση των κατάλληλων ενδιαιτημάτων. Στα προστατευόμενα είδη θηλαστικών συγκαταλέγονται και τα 7 είδη νυχτερίδων (χειρόπτερα) που έχει αναφερθεί ότι απαντώνται στην περιοχή.

Από το σύνολο των εντόμων της περιοχής της λίμνης Παμβώτιδας μία πεταλούδα, η Euphydryas aurinia, περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43, ενώ άλλες δύο (Papilio alexanor, Parnassius mnemosyne) στο Παράρτημα IV της ίδιας Οδηγίας. Επίσης το είδος ορθοπτέρου Chorthippus lacustris, είναι ενδημικό της λίμνης Παμβώτιδας, καθώς και της Λιμνοπούλας Παραμυθιάς στη Θεσπρωτία.

ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ

Αναφορικά με την ιχθυοπανίδα 7 είδη ψαριών της λίμνης Παμβώτιδας είναι ενδημικά είτε της Ελλάδας είτε της Νότιας Βαλκανικής, από τα οποία το ένα (η τσίμα – Pelasgus epiroticus) είναι ενδημικό είδος της λίμνης των Ιωαννίνων.

ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ

Σε ότι αφορά την ορνιθοπανίδα, κύριο και σημαντικότερο χαρακτηριστικό της Λίμνης Παμβώτιδας και της παρακείμενης πόλης των Ιωαννίνων είναι ότι εδώ αναπαράγονται δύο από τα δέκα είδη της χώρας μας που απειλούνται παγκοσμίως με εξαφάνιση, δηλαδή η Βαλτόπαπια (Aythya nyroca) στους καλαμώνες της λίμνης και το Κιρκινέζι (Falco naumanni) στα παλαιά σπίτια της πόλης, στο κάστρο των Ιωαννίνων και σε κάποια δημόσια κτίρια. Από τα 200 είδη της περιοχής, τα 58 προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία μιας και ανήκουν στα σχετικά Παραρτήματα της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για την ορνιθοπανίδα (Οδηγία 79/409 για τα πτηνά). Επιπλέον 39 συνολικά είδη ανήκουν στο Κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων ειδών πανίδας της Ελλάδας.

ΕΡΠΕΤΟΠΑΝΙΔΑ

Η ερπετοπανίδα της ευρύτερης περιοχής της λίμνης Παμβώτιδας είναι εξαιρετικά πλούσια περιλαμβάνονται: 1 είδος νεροχελώνας (Emydidae), 2 είδη χερσαίων χελωνών (Testudinidae), 8 είδη σαυρών (Sauria) και 13 είδη φιδιών (Ophidia). Σχεδόν όλα τα είδη ερπετών προστατεύονται βάση της Ευρωπαϊκής ή της εθνικής νομοθεσίας. Δεκαοκτώ είδη από τα 24 της περιοχής ανήκουν στο Παράρτημα ΙΙ ή IV της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα είδη και τους τύπους οικοτόπων και επίσης 18 είδη προστατεύονται από την ελληνική νομοθεσία αφού συγκαταλέγονται στο ΠΔ 67/81.

 

ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα είναι ηπειρωτικό, που σημαίνει πολλές βροχοπτώσεις, χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα και υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι.

 

Προστατευόμενες Περιοχές Καλαμά-Αχέροντα

ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ

 

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΥΠΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ MAES		Κωδικοί τύπων οικοτόπων του δικτύου Natura 2000 που απαντώνται στις παραπάνω περιοχές
Χερσαία	Οικισμοί	1011 Χωριά και οικισμοί 1024, 1025 Δρόμοι επαρχιακοί
	Καλλιέργειες	1021 Ανθρωποεπηρεαζόμενες κοινότητες: πλούσιες σε ετήσια ποώδη είδη των Stellarietea mediae και ξηρόφιλες, πλούσιες σε πολυετή και ακανθώδη είδη των Artemisetea vulgaris
	Λιβάδια	6420 Υγροί μεσογειακοί λειμώνες με υψηλές πόες της Molinio−Holoschoenion
	Δάση/Δασικές εκτάσεις	9250 Δάση δρυός με Quercus trojana 9340 Δάση με Quercus ilex και Quercus rotundifolia 91M0 Δάση Δρυός με Quercus cerris και Quercus petraea, 92A0 Δάση-στοές με Salix alba και Populus alba 92C0 Δάση Platanus orientalis και Liquidambar orientalis (Platanion orientalis) 92D0 Νότια παρόχθια δάση-στοές και λόχμες (Nerio-Tamaricetea και Securinegion tinctoriae) 934A Ελληνικά δάση πρίνου
	Ερεικώνες/Θαμνώνες	1420 Μεσογειακές και θερμοατλαντικές αλλόφυλες λόχμες (Sarcocornietea fruticosi) 5330 Θερμομεσογειακές και προερημικές λόχμες, 5340 Garrigues της Ανατολικής Μεσογείου 5420 Φρύγανα από Sarcopoterium spinosum,
	Εκτάσεις με αραιή βλάστηση	1210 Μονοετής βλάστηση μεταξύ των ορίων πλημμυρίδας και άμπωτης 1410 Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi) 2110 Υποτυπώδεις κινούμενες θίνες 8210 Ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση
	Υγρότοποι	7210* Ασβεστούχοι βάλτοι με Cladium mariscus και είδη της Caricion davallianae 72A0 Καλαμώνες
Γλυκέων υδάτων	Ποτάμια και λίμνες	3150 Ευτροφικές φυσικές λίμνες με βλάστηση τύπου Magnopotamion ή Hydrocharition 3260 Επιπλέουσα βλάστηση υδροχαρών φυτών (βατραχιώδη) των ποταμών στους πρόποδες των βουνών και στις πεδιάδες 3280 Ποταμοί της Μεσογείου με μόνιμη ροή του Paspalo-Agrostidion και πυκνή βλάστηση με μορφή παραπετάσματος από Salix spp. και Populus alba στις όχθες τους
Θαλάσσια	Όρμοι και μεταβατικά ύδατα	1310 Πρωτογενής βλάστηση με Salicornia και άλλα μονοετή είδη των λασπωδών και αμμωδών ζωνών
	Παράκτια	1130 Εκβολές Ποταμών 1150* Παράκτιες Λιμνοθάλασσες
*: οικότοποι προτεραιότητας

 

ΧΛΩΡΙΔΑ

Στα Στενά και στο Δέλτα Καλαμά η χλωρίδα αντιπροσωπεύεται από 80 οικογένειες φυτών με σχεδόν 800 είδη (μη δημοσιευμένα στοιχεία από τη χλωριδική έρευνα στην περιοχή Εκβολές και Στενά Καλαμά από τους Raus, Δημόπουλος, Τζανουδάκης & Χριστοδουλάκης (2007, 2008). Στο Έλος Καλοδικίου συναντάμε 67 οικογένειες φυτών με περίπου 300 είδη (Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη περιοχής Δέλτα και Στενών Καλαμά και Έλους Καλοδικίου, ΥΠΕΧΩΔΕ-2000-ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ).

Σε λεπτομερέστερες έρευνες που έγιναν στις περιοχές αυτές κατά την περίοδο 2006-2008 στα πλαίσια του προγράμματος INTERREG IIIA (Greece-Italy) στις παραποτάμιες περιοχές του Καλαμά (από τις πηγές έως τις εκβολές – περιοχές Δέλτα και Στενών του ποταμού Καλαμά) έχουν καταγραφεί 1311 φυτικά taxa (Raus et al. 2009, αδημοσίευτα στοιχεία). Πρόκειται για ένα από τα υψηλότερα επίπεδα καταγεγραμμένης φυτοποικιλότητας, σε επίπεδο αριθμού φυτικών taxa που απαντώνται σε υγροτοπικά οικοσυστήματα της Ελλάδας. Έτσι, συνολικά στις περιοχές Καλαμά και Καλοδικίου έχουν καταγραφεί περίπου 1330 φυτικά taxa.

Το 2015 διερευνήθηκε περαιτέρω η παρουσία των ειδών της Οδηγίας των Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ Carex acuta στο Έλος Καλοδικίου και Ramonda serbica στα Στενά Καλαμά («Παρακολούθηση ειδών και τύπων οικοτόπων» Δεκέμβριος 2013, ΟΙΚΟΜ ΕΠΕ). Μεταξύ των σημαντικών φυτικών ειδών που παρατηρήθηκαν είναι τα: Ενδημικά: Malcolmia bicolor, Moltkia petraea, Petrorhagia obcordata subsp. epirotica και λοιπά: Alnus glutinosa, Azolla filiculoides, Campanula spatulata subsp. spruneriana, Campanula rumeliana (σπάνιο), Dictamnus albus, Iris pseudocorus, Lilium martagon, Quercus ithaburensis subsp. macrolepis, Nymphaea alba, Cladium mariscus (Κινδυνεύον), Salix cinerea, Baldellia ranunculoides (Απειλούμενο), Lomelosia epirota (Σπάνιο), Elatine alsinastrum (Απειλούμενο) κ.α.

 

ΠΑΝΙΔΑ

Στο ορεινό τμήμα συναντάμε μεγάλα θηλαστικά όπως αρκούδα (Ursus arctos) και λύκο (Canis lupus) αλλά και μικρότερα όπως νυφίτσα (Mustela nivalis), πετροκούναβο (Martes foina), βρομοκούναβο (Mustela putorius) κ.α. Στις απόκρημνες πλαγιές απαντώνται πολλά είδη αρπακτικών πουλιών μεταξύ των οποίων είδη τα οποία βρίσκονται σε κατηγορία κινδύνου ως κινδυνεύοντα, κρισίμως κινδυνεύοντα και τρωτά, όπως ο Γερακαετός (Hieraaetus pennatus), ο Σπιζαετός (Aquila fasciata), ο Χρυσαετός (Aquila chrysaetos), ο Στικταετός (Clanga clanga), ο Βασιλαετός (Aquila heliaca), ο Κραυγαετός (Aquila pomarina) κ.α. Πολλά είναι και τα είδη ερπετοπανίδας του Παρ.ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, όπως η Μεσογειακή Χελώνα (Testudo hermanni), Κρασπεδωτή χελώνα (Testudo marginata), Σπιτόφιδο (Zamenis situla), Μακεδονικός τρίτωνας (Triturus macedonicus), Αβλέφαρος (Ablepharus kitaibelii), Οχιά (Vipera ammodytes), Τοιχόσαυρα (Podarcis muralis), Πρασινόσαυρα (Lacerta viridis) κ.α.

Προχωρώντας προς τις υγροτοπικές και τις παραθαλάσσιες περιοχές δεκάδες είδη ερπετών και αμφιβίων βρίσκουν τροφή και καταφύγιο όπως: Πράσινη χελώνα (Chelonia mydas), Χελώνα Καρέττα (Caretta caretta), Λαφιάτης (Elaphe quatuorlineata), Στικτή Νεροχελώνα (Emys orbicularis), Γραμμωτή Νεροχελώνα (Mauremys rivulata), Ευκίνητος Βάτραχος (Rana dalmatina), Ελληνικός βαλτοβάτραχος (Pelophylax kurtmuelleri), Ηπειρωτικός βάτραχος (Pelophylax epeiroticus), Ελληνικός βάτραχος (Rana graeca), κ.α. Αξιοσημείωτη είναι η παρουσία της βίδρας (Lutra lutra) σε βάλτους και λίμνες και της αγριόγατας (Felis silvestris) μέσα στους πυκνούς καλαμιώνες.

Η ιχθυοπανίδα περιλαμβάνει ψάρια σε κατηγορίες κινδύνου κρισίμως κινδυνεύοντα, κινδυνεύοντα και τρωτά, όπως Ζουρνάς (Valencia letourneuxi), Θεσπρωτικός πελασγός (Pelasgus thesproticus), Γριβάδι (Cyprinus carpio), Ιονική Πέστροφα (Salmo farioides) κ.α.

Τα ασπόνδυλα της προστατευόμενης περιοχής αποτελούν κυρίως λεπιδόπτερα και κολεόπτερα (Agabus bipustulatus). Σύμφωνα με τις βιβλιογραφικές αναφορές ο αριθμός των ειδών που έχουν καταγραφεί ή είναι πιθανόν να εντοπίζονται στην περιοχή του δέλτα Καλαμά είναι 96 είδη πεταλούδας, ωστόσο επιβεβαιωμένη είναι η παρουσία 48 ειδών. Για την περιοχή της λίμνης Καλοδικίου και Έλη Μαργαριτίου, Καρτερίου επιβεβαιώνεται η παρουσία 31 ειδών πεταλούδας.

Τέλος, στην περιοχή του Δέλτα Καλαμά αλλά και στις υπόλοιπες υγροτοπικές περιοχές βρίσκουν καταφύγιο τροφής και ξεκούρασης περισσότερα από 174 είδη πουλιών, μερικά από τα οποία είναι σπάνια και απειλούμενα. Η περιοχή είναι πολύ σημαντική για τα υδρόβια και παρυδάτια πουλιά (το 46% επί του συνόλου των ειδών της ορνιθοπανίδας της περιοχής) και ιδίως για τους ερωδιούς αποτελεί σημαντικό χώρο διαχείμασης. Φιλοξενεί περισσότερο από το 1% του πληθυσμού του Αργυροτσικνιά (Casmerodius albus) στην Ανατολική Μεσόγειο και την Μαύρη θάλασσα και σημαντικό αριθμό του πληθυσμού της χουλιαρομύτας (Platalea leucorodia). Επίσης, στη νήσο Πρασούδι βρίσκεται η μοναδική αποικία σε νησί, αναπαραγωγής της χαλκόκοτας (Plegadis falcinellus), λευκοτσικνιά (Egretta garzetta) και γελαδάρη (Bubulcus ibis). Σημαντικός είναι και ο αριθμός των αργυροπελεκάνων (Pelecanus crispus) τα τελευταία χρόνια που εμφανίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Εντυπωσιακά είναι και τα σμήνη φοινικόπτερων (Phoenicopterus roseus) που επισκέπτονται κατά εκατοντάδες το δέλτα για να ξεκουραστούν και να τραφούν πριν συνεχίσουν το μακρινό ταξίδι τους.

 

ΓΕΩΛΟΓΙΑ

Το ανάγλυφο της ευρύτερης περιοχής παρουσιάζει έντονη ποικιλομορφία καθώς περιλαμβάνει εκτάσεις που χαρακτηρίζονται από ορεινούς όγκους, έντονες χαραδρώσεις και μεγάλες κλίσεις, με υψηλότερη την κορυφή του Τσαμαντά ή Μουργκάνας (1806 μ.) και ακολουθούν τα Όρη Παραμυθιάς ή Γκορίλας (1658 μ.), αλλά και υγροτοπικά οικοσυστήματα με χαμηλότερους πιο ήπιους σχηματισμούς όπως έλη, λίμνες και το Δέλτα Καλαμά όπου απαντώνται οι εκβολές της παλιάς και νέας κοίτης του, λιμνοθάλασσες (Ρηχό, Βατάτσα, κ.α.), βαλτώδεις σχηματισμοί, και η χερσαία εύφορη περιοχή που έχει δημιουργηθεί από τις ποτάμιες εναποθέσεις. Το υψόμετρο των επίπεδων δελταϊκών εκτάσεων κυμαίνεται από 0-12μ., με χαρακτηριστικούς για την περιοχή τους λοφώδεις σχηματισμούς Μαύρο Όρος (509μ. υψόμετρο) και Μαστιλίτσα.

Το «Έλος Καλοδικίου», είναι το νότιο τμήμα της περιοχής «Έλη Καλοδίκι, Μαργαρίτι, Καρτέρι και Λίμνη Προντάνη», βρίσκεται σε οροπέδιο με υψόμετρο 100 μέτρων περίπου και αποτελεί μοναδικό σχηματισμό τυρφώδους – γαιώδους περιοχής. Πρόκειται για κλειστή λεκάνη, που περιλαμβάνει τις παραπάνω περιοχές, με σχήμα επίμηκες και γενική διεύθυνση ΒΒΔ-ΝΝΑ με μέγιστο πλάτος 9,5 χιλ. περίπου και μέγιστο μήκος 17,5 χιλ. περίπου. Η συνολική έκταση της λεκάνης ανέρχεται σε 69 τετρ. χιλιόμετρα περίπου με το Έλος Καλοδικίου να καταλαμβάνει 3 τετρ. χιλ. περίπου.

Η γεωμορφολογία, γεωλογία και η τεκτονική δομή της ευρύτερης περιοχής ανήκουν στην Ιόνιο γεωτεκτονική ζώνη, που εκτείνεται από την Αλβανία καταλαμβάνει όλη τη Δυτική Ελλάδα καταλήγοντας στην ΒΔ Πελοπόννησο. Οι γεωλογικοί σχηματισμοί που απαντούν είναι διάφοροι τύποι ασβεστόλιθων, κυρίως οι δολομίτες και οι ασβεστόλιθοι της σειράς της Βίγλας, ασβεστόλιθοι Σινιών και Παντοκράτορα κλπ αλλά και ζώνες φλύσχη, νεογενή ιζήματα πλειοκαινικής ηλικίας (μάργες, άμμους, κροκαλοπαγή) σε μικρή έκταση, παλαιό και σύγχρονο αλλούβιο αλλά και πλευρικά κορήματα, λατυποπαγή πλαγιών, ολισθημένα κομμάτια, κώνοι κορημάτων που κατέχουν μικρή σχετικά έκταση στην περιοχή.

 

ΚΛΙΜΑ

Όσον αφορά στο κλίμα, στα δυτικά παράκτια τμήματα είναι θαλάσσιο, ενώ προς το εσωτερικό, όσο απομακρυνόμαστε από τις ακτές, γίνεται ηπειρωτικότερο και στα ορεινά τμήματα έχει τα χαρακτηριστικά του ορεινού. Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ 17,5 και 18 βαθμούς Κελσίου.

Ο χειμώνας στα παράκτια τμήματα της περιοχής είναι σχετικά ήπιος λόγω των συχνών νότιων και νοτιοδυτικών ανέμων. Στο εσωτερικό ο χειμώνας είναι δριμύτερος και η θερμοκρασία κατεβαίνει μέχρι και 10 βαθμούς κάτω από το μηδέν, ενώ στα ορεινά τμήματα το χιόνι διατηρείται πολλούς μήνες στο έδαφος. Το καλοκαίρι η θερμοκρασία στα παράκτια τμήματα είναι σχετικά ευχάριστη, ενώ στο εσωτερικό είναι υψηλότερη. Τέλος, οι βροχές στην περιοχή είναι άφθονες.

 

ΣΤΕΝΑ & ΕΚΒΟΛΕΣ ΑΧΕΡΟΝΤΑ

ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ

 

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΥΠΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ MAES		Κωδικοί τύπων οικοτόπων του δικτύου Natura 2000 που απαντώνται στις παραπάνω περιοχές
Χερσαία	Οικισμοί	1011 Χωριά και οικισμοί 1024, 1025 Δρόμοι επαρχιακοί
	Καλλιέργειες	1050 Μη αρδεύσιμη-αρόσιμη γη αμιγής 1056 Μόνιμα αρδευόμενη γη αμιγής 1057 Μόνιμα αρδευομένη γη μικτή 1066 Οπωροφόρα δέντρα & φυτείες μικτά 1068 Ελαιώνες αμιγείς
	Λιβάδια	–
	Δάση και δασικές εκτάσεις	9340 Δάση με Quercus ilex και Quercus rotundifolia 9350 Δάση με Quercus macrolepis 92A0 Δάση-στοές με Salix alba και Populus alba 92C0 Δάση Platanus orientalis και Liquidambar orientalis (Platanion orientalis) 92D0 Νότια παρόχθια δάση-στοές και λόχμες (Nerio-Tamaricetea και Securinegion tinctoriae) 9540 Μεσογειακά πευκοδάση με ενδημικά είδη πεύκων της Μεσογείου
	Ερεικώνες και θαμνώνες	1420 Μεσογειακές και θερμοατλαντικές αλλόφυλες λόχμες (Sarcocornietea fruticosi) 5340 Garrigues της Ανατολικής Μεσογείου2250* Θίνες των παραλίων με Juniperus spp5210 Δενδροειδή Matorrals με Juniperus spp.5340 Garrigues της Ανατολικής Μεσογείου
	Εκτάσεις με αραιή βλάστηση	1210 Μονοετής βλάστηση μεταξύ των ορίων πλημμυρίδας και άμπωτης 1240 Απόκρημνες βραχώδεις ακτές με βλάστηση στη Μεσόγειο με ενδημικά Limonium spp. 1410 Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi) 2110 Υποτυπώδεις κινούμενες θίνες 2220 Θίνες με Euphorbia terracina 8210 Ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση
	Υγρότοποι	7210* Ασβεστούχοι βάλτοι με Cladium mariscus και είδη της Caricion davallianae, 72A0 Καλαμώνες
Γλυκέων υδάτων	Ποτάμια και λίμνες	3150 Ευτροφικές φυσικές λίμνες με βλάστηση τύπου Magnopotamion ή Hydrocharition
Θαλάσσια	Όρμοι και μεταβατικά ύδατα	1110 Αμμοσύρσεις που καλύπτονται διαρκώς από θαλάσσιο νερό μικρού βάθους 1120* Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia (Posidonion oceanicae) 1160 Αβαθείς κολπίσκοι και κόλποι 1170 Ύφαλοι 1310 Πρωτογενής βλάστηση με Salicornia και άλλα μονοετή είδη των λασπωδών και αμμωδών ζωνών
	Παράκτια	1130 Εκβολές Ποταμών 1150* Παράκτιες Λιμνοθάλασσες
*: οικότοποι προτεραιότητας

 

ΧΛΩΡΙΔΑ

Οι φυτικές κοινότητες που υπάρχουν στο σύμπλεγμα βλάστησης του Δέλτα Αχέροντα και των της ευρύτερης λοφώδους ανήκουν στους ακόλουθους τύπους: Αμμόφιλες – αμμωνιτρόφιλες, βλάστηση αλμυρών, γλυκών υδάτων και υφάλμυρων ελών, υδρόβια βλάστηση, παρόχθια δάση, μακκία βλάστηση και φρύγανα και φυλλοβόλα δέντρα βελανιδιάς Quercus ithaburensis ssp. macrolepis.

Η περιοχή Στενά Αχέροντα βρίσκεται σε υψηλότερο υψόμετρο σε σχέση με τον παράκτιο υδροβιότοπο του δέλτα του Αχέροντα όπου απαντούν θαμνώνες αείφυλλων σκληρόφυλλων (μακκία βλάστηση) με πουρνάρι (Quercus coccifera) και φιλλύκι (Phillyrea latifolia), κουμαριά (Arbutus andrachne), κ.λπ με σποραδικές εμφανίσεις φυλλοβόλων όπως η πλατύφυλλη δρυς (Quercus frainetto), η χνοώδης δρυς (Quercus pubescens) και η αριά (Quercus ilex) σε υγρότερες θέσεις με συστάδες εξαιρετικής δομής. Χαρακτηριστική είναι η χασμοφυτική βλάστηση που αναπτύσσεται στα ασβεστολιθικά βράχια (πχ Campanula versicolor, Scabiosa epirota, Moltkia petraea ).

Η καλά δομημένη παρόχθια βλάστηση αποτελείται από τα ακόλουθα κυρίαρχα είδη: Platanus orientalis, Salix alba και Alnus glutinosa . Πρέπει να σημειωθεί ότι το είδος Platanus orientalis απειλείται σε μεγάλο βαθμό από την εισαγωγή του παθογόνου Ceratocystis fimbriata f.sp. platani, το οποίο έχει προσβάλλει μεγάλο αριθμό ατόμων ιδιαίτερα κοντά στον οικισμό Γλυκή. Στα υψηλότερα υψόμετρα της περιοχής, εμφανίζονται συστάδες φυλλοβόλων βελανιδιών (91M0 και 9350 τύποι οικοτόπων).

Άλλα φυτικά είδη είναι το Scabiosa epirota το οποίο αποτελεί βαλκανικό ενδημικό με κατανομή στην Ελλάδα και την Αλβανία και ανήκει στην κατηγορία R του IUCN Red Data Book (R:σπάνιο), το Cotula coronopifoliaτο ένα ξηρόφυτο είδος με πολύ περιορισμένη εμφάνιση που είναι σήμερα γνωστό στην Ελλάδα μόνο από τη δυτική Στερεά Ελλάδα έως την παράκτια περιοχή Στροφυλιά (ΒΔ ακτή της Πελοποννήσου) και το Lippia nodiflora το οποίο είναι είδος με πολύ περιορισμένο εύρος εξάπλωσης στην Ελλάδα και σπάνιο σε αυτήν την τοποθεσία.

Στην ανατολική ακτή των νησίδων όπου το υπόστρωμα είναι βραχώδες, κυριαρχούν καφέ φύκια, όπως οι κοινότητες Cystoseiretum. Το καφέ φύκος Cystoseira crinita φύεται στο σκληρό υπόστρωμα αποτελώντας μέρος της κοινότητας Cystoseiretum crinitae. Το θαλάσσιο φανερόγαμο Cymodocea nodosa σχηματίζει πυκνούς πληθυσμούς κοντά στο δέλτα του ποταμού Αχέροντα. Τέλος, τα λιβάδια της Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica) – ένα από τα σημαντικότερα θαλάσσια οικοσυστήματα στη Μεσόγειο Θάλασσα – εκτείνονται από 1,5 μ. έως 5 μ. στον κόλπο της Πάργας και, περαιτέρω, αναπτύσσονται παράλληλα με την ακτογραμμή μέχρι και βάθος 25μ.

 

ΠΑΝΙΔΑ

Το Δέλτα Αχέροντα είναι ένας ετερογενής υδροβιότοπος με μικρή χωρική διακύμανση, που αποτελεί ιδιαίτερα κατάλληλο βιότοπο για πολλά είδη σπονδυλωτών (ειδικά για πτηνά, αμφίβια και θηλαστικά).

Τα ακόλουθα είδη προστατεύονται από την ελληνική νομοθεσία (ΠΔ 67/1981): τα άνουρα αμφίβια B. bufo, B. viridis, Hyla arborea, οι σαύρες Anguis fragilis, Lacerta trilineata, τα φίδια Malpolon insignitus, N. natrix, N. tessellata, τα θηλαστικά Crocidura suaveolens, Neomys anomalus, οι ικτίδες πετροκούναβο (Martes foina), νυφίτσα (Mustela nivalis) και το ασπόνδυλο υδρόβιο σκαθάρι Agabus bipustulatus.

ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ

Το θηλαστικό νερομυγαλή (Neomys anomalus), έχει μεγάλη σημασία για την περιοχή καθώς περιλαμβάνεται στο Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο, ως σχεδόν απειλούμενο (NT). Άλλο θηλαστικό της ορεινής περιοχής είναι ο λύκος, καταγεγραμμένο ως Τρωτό είδος σύμφωνα με το Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο, σε περιορισμένο όμως αριθμό.

ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ

Ωστόσο, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που προσδίδει το φυσικό τοπίο έχουν υψηλή οικολογική σημασία και για την ορνιθοπανίδα. Δεκάδες είναι τα μεταναστευτικά είδη αρπακτικών που ξεκουράζονται στις απόκρημνες πλαγιές των στενών μεταξύ των οποίων ο Στικταετός (Clanga clanga), κινδυνεύον είδος σε ευρωπαϊκό επίπεδο και τρωτό σε παγκόσμιο, σύμφωνα με την IUCN ενώ στους σχηματιζόμενους βάλτους της Αμμουδιάς και της Κερέτζας τρέφονται και κουρνιάζουν πολυάριθμα χηνόμορφα, ερωδιόμορφα και παρυδάτια πουλιά.

ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ

Αξιόλογη είναι και η ιχθυοπανίδα της περιοχής με το κρισίμως κινδυνεύον και σπάνιο είδος Valencia letourneuxi (Ζουρνάς), το σχεδόν απειλούμενο Pelasgus thesproticus (Θεσπρωτικός πελασγός) και το ενδημικό αχερονογωβιός (Knipowitschia milleri) που χαρακτηρίζεται Τρωτό στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας και κρισίμως κινδυνεύον κατά IUCN, να χρήζουν άμεσης προστασίας και ορθής διαχείρισης. Άλλα είδη ψαριών είναι τα: Ζαχαριάς (Aphanius fasciatus), Λιάρα (Telestes pleurobipunctatus), Αγκαθερό (Gasterosteus gymnurus) και το Τρωτό (VU) κατά IUCN Γριβάδι ή Κυπρίνος (Cyprinus carpio).

Στο άρθρο 4 της Οδηγίας 2009/147/ΕΕ και στο παρ.ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ ανήκουν τα θηλαστικά της περιοχής Πάργα έως Ακρωτήριο Άγιος Θωμάς, όπως η βίδρα (Lutra lutra) στο ποτάμιο τμήμα, είδος σχεδόν απειλούμενο (ΝΤ) κατά την IUCN, η αγριόγατα (Felis silvestris) και το ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus), θαλάσσιο είδος, Τρωτό (VU) κατά το Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο. Το ρινοδέλφινο περιλαμβάνεται στο παράρτημα II της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και προστατεύεται από τις συμβάσεις της Βέρνης και της CITES, καθώς και από το ελληνικό προεδρικό διάταγμα 67/1981. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η ύπαρξη του ψαριού Syngnatus abaster (Ταινιοσακκοράφα) το οποίο περιλαμβάνεται στους καταλόγους της Σύμβασης της Βέρνης.

Σημαντική είναι και η παρουσία μικρών πληθυσμών του μεγαλύτερου δίθυρου της Μεσογείου, Πίννα η ευγενής (Pinna nobilis), είδος κρισίμως κινδυνεύον (CR) σύμφωνα με την IUCN αλλά και χαρακτηρισμένο Τρωτό σύμφωνα με το Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο, είδος το οποίο δυστυχώς βρίσκεται στα πρόθυρα του αφανισμού.

 

ΓΕΩΛΟΓΙΑ

Η περιοχή Στενά Αχέροντα βρίσκεται σε υψηλότερο υψόμετρο σε σχέση με τον παράκτιο υδροβιότοπο του Δέλτα Αχέροντα και οι γεωλογικοί σχηματισμοί είναι ασβεστόλιθοι διαφόρων τύπων, με κυρίαρχους τους κρυσταλλικούς δολομίτες. Απαντούν επίσης ασβεστόλιθοι Βίγλας, ασβεστόλιθοι λευκοί συμπαγείς, ασβεστόλιθοι υπολιθογραφικοί κλπ αλλά και ζώνες φλύσχη.

Το Δέλτα του Αχέροντα ανήκει στον τύπο του λοβώδους μορφοδυναμικού δέλτα και θεωρείται ότι είναι μια τεκτονική λεκάνη με εκτεταμένο στρώμα προσχωσιγενών εναποθέσεων που μεταφέρει ο ποταμός Αχέροντας. Πρόκειται για αλλουβιακές αποθέσεις που προέρχονται κυρίως από σκληρούς ασβεστόλιθους και δολομίτες. Ολόκληρη η έκταση των εκβολών είναι επίπεδη ή με πολύ χαμηλή κλίση.

 

ΚΛΙΜΑ

Στην περιοχή των Στενών του Αχέροντα το κλίμα είναι σχετικά δριμύ, με άφθονες βροχοπτώσεις, μεγάλο εύρος θερμοκρασίας το χειμώνα και δροσερό καλοκαίρι. Στα πεδινά, στην περιοχή του Δέλτα Αχέροντα, το κλίμα παρουσιάζει περισσότερο μεσογειακό χαρακτήρα με ήπιους χειμώνες, σχετικά μικρό ετήσιο θερμοκρασιακό εύρος με άφθονες βροχές και ζεστά καλοκαίρια.

Δράσεις

 

Λίμνη Παμβώτιδα

ΥΠΟΒΟΛΗ–ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΥΜΕΠΕΡΑΑ

Υλοποιείται ήδη η Πράξη «Επιχορήγηση του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων για δράσεις διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, ειδών και οικοτόπων», στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020. Η Πράξη υλοποιείται με ένα υποέργο ΥΕ1 με τη μέθοδο της αυτεπιστασίας (ιδία μέσα) και προβλέπεται να ολοκληρωθεί το τέλος του 2023.

ΠΕΠ ΗΠΕΙΡΟΥ

Ολοκληρώθηκαν με επιτυχία τα δύο υποέργα της πράξης με τίτλο «Δράσεις για την προστασία και διαχείριση της βιοποικιλότητας της Λίμνης Παμβώτιδας» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ήπειρος», Άξονας Προτεραιότητας 2 «Προστασία του Περιβάλλοντος και Αειφόρος Ανάπτυξη», το οποίο συγχρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ και έχει τίτλο «Επενδύσεις για τη διαχείριση και προστασία περιοχών ιδιαίτερης οικολογικής αξίας για την Περιφέρεια Ηπείρου».

LEADER

Υλοποιείται η Πράξη με τίτλο «Δράσεις περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και ερμηνείας της φυσικής κληρονομιάς των προστατευόμενων περιοχών του ΦΔΛΠΙ», στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020.

Υποέργο 1: «Παραγωγή έντυπου υλικού ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης των προστατευόμενων περιοχών του ΦΔΛΠΙ»

Υποέργο 2: «Ανάπτυξη κινητής εφαρμογής ανάδειξης της βιοποικιλότητας περιοχής ευθύνης του ΦΔΛΠΙ»:

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ     ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ

Ολοκληρώθηκε το Πρόγραμμα Ολοκληρωμένων Παρεμβάσεων για την περιοχή της Λίμνης Παμβώτιδας που ξεκίνησε το 2019 σε συνεργασία με τη Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων (ΜΟΔ) του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.

Το πρόγραμμα ολοκληρωμένων παρεμβάσεων αφορά ουσιαστικά μια μεθοδολογία για την ιεράρχηση και ωρίμανση έργων, που πρέπει να υλοποιηθούν για τη βελτίωση της λίμνης ενόψει της προγραμματικής περιόδου 2021-2027. Το 2020 ολοκληρώθηκε από την Ομάδα υποστήριξης της ΜΟΔ η σύνταξη του Προγράμματος, παρουσιάστηκε στους εμπλεκόμενους φορείς, οριστικοποιήθηκε και εγκρίθηκε από τα μέλη της Εταιρικής Σχέσης (όσα υπέγραψαν το Μνημόνιο συνεργασίας).

 

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ (MONITORING) – ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Η παρακολούθηση περιλαμβάνει τη συστηματική επιστημονική έρευνα, όπως για παράδειγμα την αφθονία των ειδών και τη γεωγραφική τους κατανομή, τόσο για τη γνώση του τι καλούμαστε να διαχειριστούμε, καθώς και για την αποτίμηση των αποτελεσμάτων της εφαρμογής διαχειριστικών δράσεων. Ως εκ τούτου, η παρακολούθηση αποτελεί βασική συνιστώσα ενός επαναληπτικού κύκλου διαχείρισης. Η Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Ηπείρου υλοποιεί ή συμμετέχει στις εξής δράσεις παρακολούθησης:

– Διεξαγωγή Ετήσιου Προγράμματος Μεσοχειμωνιάτικων Καταμετρήσεων Υδρόβιων Πουλιών (ΜΕΚΥΠ)

– Ετήσιες Εθνικές Αναφορές Πελεκάνων

– Διεξαγωγή ετήσιου προγράμματος καταγραφής ορνιθοπανίδας στην υγροτοπική κυρίως περιοχή. Το προσωπικό της Μονάδας Διαχείρισης μετά το 2015 που έληξε το πρόγραμμα εποπτείας, συνεχίζει να υλοποιεί το Τμήμα 2:«Παρακολούθηση ειδών ορνιθοπανίδας».

Ετήσιο Πρόγραμμα Παρακολούθησης ενδημικού είδους ακρίδας Chorthippus lacustris (Ακρίδα της Ηπείρου)

– Δακτυλίωση Λευκών Πελαργών

– Πανελλήνια Απογραφή και δακτυλιώσεις Κιρκινεζιών

– Καταγραφή νεκρών αμφίβιων –ερπετών στο οδικό δίκτυο περιμετρικά της λίμνης Παμβώτιδας.

– Παρακολούθηση ιχθυοπανίδας (ολοκληρώθηκε στο πλαίσιο της Πράξης «Δράσεις για την προστασία και διαχείριση της βιοποικιλότητας της Λίμνης Παμβώτιδας» και συγκεκριμένα στο Υποέργο «Καθορισμός και εφαρμογή μέτρων ενίσχυσης του ενδημικού είδους Pelasgus epiroticus και διαχείρισης των ιχθυοπληθυσμών της Λίμνης Παμβώτιδας»).

Τέλος σημαντικές δράσεις παρακολούθησης υλοποιούνται, ή πρόκειται να υλοποιηθούν μέσα από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014–2020», (ΥΜΕΠΕΡΑΑ). Ενδεικτικά αναφέρονται η Παρακολούθηση ειδών ορνιθοπανίδας και η Παρακολούθηση και βελτίωση της γνώσης της ενδημικής και απειλούμενης εντομοπανίδας της Μονάδας.

 

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΙΣ

Στο πλαίσιο της αρμοδιότητας της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Ηπείρου για την παροχή αιτιολογημένων γνωμοδοτήσεων πριν από την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων της στην περιοχή ή των οποίων οι επιπτώσεις επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα την περιοχή αυτή, καθώς και σε κάθε άλλο θέμα για το οποίο ζητείται η γνώμη της από τις αρμόδιες αρχές, η Μονάδα Διαχείρισης, πέραν των όρων και περιορισμών δόμησης που ισχύουν σήμερα και ορίζονται στο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΥΑ με αριθμ. 71877/3169 ΦΕΚ 58/09.02.1987), στη Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (το από 05.05.1989 Π.Δ/τος ΦΕΚ 297 ), και την ΥΑ με αριθμ. Φ31/4425/212/75 (ΦΕΚ 266/21.03.1977) περί χαρακτηρισμού της λίμνης Παμβώτιδας ως Τόπο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλους, όπως ισχύουν, λαμβάνει επίσης υποχρεωτικά υπόψη την εγκεκριμένη με την υπ’ αρ. οικ. 50665/4043/12.09.2001 απόφαση του Γενικού Δ/ντη Περιβάλλοντος ΥΠΕΧΩΔΕ Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ) «Μελέτη Ανάδειξης-Ανάπλασης και Προστασίας της Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων και των περιμετρικών αυτής περιοχών», στηριζόμενοι στο εδαφ. γ) της παρ.5 του άρθρου 6 του Ν. 3937/2011 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις».

Οι συνεχείς αυτοψίες που πραγματοποιεί η Μονάδα Διαχείρισης και η πίεση που ασκεί για την ολοκλήρωση των απαιτούμενων υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, έχουν συμβάλλει στην ορθότερη λειτουργία πολλών κτηνοτροφικών μονάδων που αποτελούν μείζων ζήτημα για την περιοχή.

 

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΣΚΕΨΕΙΣ-ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

Για την εκπλήρωση των σκοπών της, η Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Ηπείρου διοργανώνει ή συμμετέχει σε συναντήσεις, συνεδριάσεις, συζητήσεις που σχετίζονται με τις αρμοδιότητές της. Επιπλέον συνεργάζεται με αρμόδιες υπηρεσίες και δημόσιους οργανισμούς, ερευνητικά κέντρα, εκπαιδευτικά ιδρύματα, μη κυβερνητικές οργανώσεις και άλλους φορείς που δραστηριοποιούνται στα πεδία αρμοδιότητάς του.

 

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ – ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ

Η περιβαλλοντική επικοινωνία αποτελεί ένα από τα βασικά εργαλεία διασφάλισης ορθολογικής και επιτυχούς διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών (Π.Π). Επιπλέον η ενημέρωση-ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας και των επισκεπτών αποτελεί μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στον επαναπροσδιορισμό της σχέσης ανθρώπου –λίμνης αλλά και στην ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα περιβαλλοντικά ζητήματα και ειδικότερα στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Π.Π. Στο πλαίσιο αυτό οργανώνονται κάθε έτος ποικίλες στοχευμένες δράσεις ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης και ερμηνείας οικοσυστήματος λίμνης Παμβώτιδας, για όλες τις ηλικίες, με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας αλλά και των επισκεπτών της περιοχής για τη σημασία και την ανάγκη προστασίας της Προστατευόμενης Περιοχής Λίμνης Παμβώτιδας. Προσπάθεια καταβάλλεται οι δράσεις και εκδηλώσεις να ανανεώνονται,  να εμπλουτίζονται και να βελτιώνονται, ώστε να προσελκύουν όλο και περισσότερα άτομα ή να κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον όσων έχουν συμμετάσχει σε προηγούμενες εκδηλώσεις. Στόχος των δράσεων είναι μέσω της συνεχούς επαφής με το οικοσύστημα της λίμνης, της απόκτησης γνώσεων και δεξιοτήτων, να επηρεαστούν οι στάσεις και οι συμπεριφορές τους απέναντι στο περιβάλλον και ειδικότερα στο οικοσύστημα της λίμνης Παμβώτιδας, ώστε σταδιακά να διαμορφωθεί αυτό που ονομάζουμε περιβαλλοντική συνείδηση.

 

Η ενημέρωση-ευαισθητοποίηση περιλαμβάνει τους τομείς:

Α. Ενημέρωση –ευαισθητοποίηση σχολικών ομάδων

Β. Ενημέρωση – ευαισθητοποίηση τοπικής κοινωνίας και επισκεπτών (εκδηλώσεις)

Γ. Ημερίδες – Σεμινάρια

Δ. Σχεδιασμός και παραγωγή ενημερωτικού υλικού και υλικού προώθησης-προβολής

Ε. Εξυπηρέτηση φοιτητών-Παροχή στοιχείων στα πλαίσια προπτυχιακών ή μεταπτυχιακών διατριβών

ΣΤ Προβολή των δράσεων της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Ηπείρου (ΜΜΕ, ιστοσελίδα, μέσα κοινωνικής δικτύωσης)

 

ΕΠΟΠΤΕΙΑ – ΦΥΛΑΞΗ

Η φύλαξη, έχει κυρίως εποπτικό, προληπτικό και αποτρεπτικό χαρακτήρα, ενώ μια από τις βασικές προτεραιότητες είναι η συνέχιση και ενίσχυση της συνεργασίας του προσωπικού με τις λοιπές αρμόδιες υπηρεσίες της περιοχής. Η υλοποίηση του προγράμματος επόπτευσης/φύλαξης έχει ως στόχο την καθημερινή παρουσία μελών του προσωπικού φύλαξης της Μονάδας εντός της προστατευόμενης περιοχής με κύριο στόχο την αποτροπή παραβατικών δραστηριοτήτων.

Η προστατευόμενη περιοχή κατατάσσεται σε τομείς φύλαξης κατά προτεραιότητα, λαμβάνοντας υπόψη τη σημαντικότητα του προστατευτέου αντικειμένου και τη συχνότητα εμφάνισης παραβατικών φαινομένων. Η υποδιαίρεση της περιοχής σε τομείς, λαμβάνει υπόψη τα όρια των ζωνών που έχουν καθοριστεί από την ΕΠΜ, τα όρια των ΖΕΠ και ΕΖΔ καθώς και τη ζώνη απαγόρευσης θήρας όπως αυτή έχει οριστεί από την Δ/νση Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου & Δυτικής Μακεδονίας. Το πρόγραμμα επόπτευσης – φύλαξης, διαφοροποιείται μεταξύ χειμερινής και καλοκαιρινής περιόδου, αναθεωρείται σε ετήσια βάση με την ενσωμάτωση νέων δεδομένων, παρατηρήσεων και εν γένει αλλαγών που προκύπτουν.

 

Προστατευόμενες Περιοχές Καλαμά-Αχέροντα

ΥΠΟΒΟΛΗ –ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη (ΥΜΕΠΕΡΑΑ)» έχει ενταχθεί η Πράξη «Επιχορήγηση του Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Καλαμά – Αχέροντα – Κέρκυρας για δράσεις διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, ειδών και οικοτόπων» (MIS 503322) συνολικού προϋπολογισμού 999.718,63€, που περιλαμβάνει πέντε (5) υποέργα.

 

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ (MONITORING) – ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Η συστηματική παρακολούθηση και καταγραφή που υλοποιείται από τη Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Ηπείρου αφορά κυρίως στην ορνιθοπανίδα της περιοχής. Ξεκίνησε το 2010, ενώ τα τελευταία χρόνια γίνεται με συστηματικό τρόπο μηνιαίως, παρέχοντας σημαντική πληροφορία για την κατάσταση των διαφόρων ειδών.

Οι μηνιαίες καταμετρήσεις αφορούν σε υδρόβια, παρυδάτια και αρπακτικά είδη ορνιθοπανίδας που διαχειμάζουν, αναπαράγονται, κουρνιάζουν αλλά και χρησιμοποιούν την περιοχή ως σταθμό στη μεταναστευτική τους πορεία. Οι καταγραφές γίνονται από προεπιλεγμένα και σταθερά σημεία που επιτρέπουν την ορατότητα του συνόλου του ενδιαιτήματος και των πτηνών που εισέρχονται από όλες τις κατευθύνσεις, με τη χρήση «Πρωτόκολλων παρακολούθησης» του Αναδόχου της Μελέτης: «Οριζόντιος τεχνικός και επιστημονικός συντονισμός των μελετών Εποπτείας και Αξιολόγησης της Κατάστασης Διατήρησης Ειδών και Τύπων Οικοτόπων στην Ελλάδα και συνθετική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων» που ολοκληρώθηκε το 2015, ανάλογα με το είδος ορνιθοπανίδας που παρατηρείται.

Η παρακολούθηση γίνεται μέσω διαδρομής με αυτοκίνητο (4Χ4) με χαμηλή ταχύτητα και καταγραφή από επιλεγμένα σημεία θέας αλλά και με άμεση μέτρηση κατά τις απογευματινές ώρες για τα είδη που κουρνιάζουν ομαδικά (roost counts).

Πέραν των παραπάνω πραγματοποιούνται ετησίως Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις Υδρόβιων Πουλιών, Καταμετρήσεις Ερωδιόμορφων (λευκοτσικνιάς, χαλκόκοτα, γελαδάρης και κρυπτοτσικνιάς), Απογραφή Πελαργών (Ciconia Ciconia) Θεσπρωτίας, Καταγραφή Πελεκάνων (Pelecanus crispus) Δυτικής Ελλάδας, Καταγραφή ορθόπτερου Chorthippus lacustris, Καταγραφή Pancratium maritimum (Κρίνος της θάλασσας).

 

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΙΣ

Η Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Ηπείρου γνωμοδοτεί για έργα και δραστηριότητες της Π.Π. ασχέτως αν αυτά υπόκεινται σε διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης καθώς και για έργα και δραστηριότητες οι επιπτώσεις των οποίων επηρεάζουν, άμεσα ή έμμεσα, το προστατευτέο αντικείμενο.

 

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΣΚΕΨΕΙΣ-ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

Η Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Ηπείρου αναπτύσσει συνεργασίες, κατά περίπτωση, με ερευνητικά κέντρα, Πανεπιστήμια, μη κυβερνητικές οργανώσεις, οργανισμούς τοπικής Αυτοδιοίκησης, τοπικούς φορείς κλπ., καθώς και με τις εκάστοτε συναρμόδιες υπηρεσίες, τόσο σε τοπικό όσο και σε κεντρικό επίπεδο, για τις ανάγκες αποτελεσματικής διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών.

 

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ – ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ

Στο πλαίσιο της ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης του πληθυσμού η ΜΔ :

– Οργανώνει επισκέψεις στα σχολεία σε συνεργασία με την Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Θεσπρωτίας.

– Διοργανώνει ετήσιες εκδηλώσεις για την ανάδειξη Παγκόσμιων ημερών (Αποδημητικών Πουλιών, Ημέρα περιβάλλοντος κλπ.), την Πανευρωπαϊκή Γιορτή των πουλιών, Χελιδονίσματα, Εθελοντικός καθαρισμός (πχ Let’s do it Greece).

– Συμμετέχει και διοργανώνει ενημερωτικές εκδηλώσεις (ημερίδες, συνέδρια), ενώ συμμετέχει σε προγράμματα κατάρτισης και επιμόρφωσης.

– Διατηρεί στην ιστοσελίδα της επικαιροποιημένη πληροφορία για τις περιοχές ευθύνης καθώς και μέσα κοινωνικής δικτύωσης (blog, youtube και facebook)

– Διατηρεί αρχείο με ψηφιακό υλικό (βίντεο και φωτογραφικό υλικό)

 

Επίσης βρίσκεται σε λειτουργία το Κέντρο Ενημέρωσης Καλαμά στη Σαγιάδα (ΠΠ Δέλτα Καλαμά) σε καθημερινή βάση 8:00 π.μ. – 16:00 μ.μ., ενώ το Σάββατο και την Κυριακή κατόπιν ραντεβού και το Περίπτερο ενημέρωσης στη Γλυκή (ΠΠ Στενά Αχέροντα) κατόπιν ραντεβού.

Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να:

Ενημερωθούν στους ειδικά διαμορφωμένους εκθεσιακούς χώρου για την πλούσια βιοποικιλότητα της προστατευόμενης περιοχής, καθώς και για το καθεστώς προστασίας της

Παρακολουθήσουν θεματικές παρουσιάσεις, με έμφαση στα σπάνια και απειλούμενα είδη χλωρίδας, πανίδας και τύπων οικοτόπων

Συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες που στοχεύουν στη γνωριμία με τη φύση και να παρατηρήσουν την πλούσια ορνιθοπανίδα της περιοχής

 

ΕΠΟΠΤΕΥΣΗ – ΦΥΛΑΞΗ

Η επόπτευση – φύλαξη της περιοχής γίνεται σύμφωνα με Σχέδιο φύλαξης.

Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης την κατανομή των βαρδιών φύλαξης καθώς και τα κριτήρια που ελήφθησαν υπόψη με στόχο την καλύτερη δυνατή φύλαξη.

Ο προγραμματισμός, λαμβάνει χώρα σε εβδομαδιαία βάση, εντείνοντας την φύλαξη σε κάθε περιοχή, κατά την χρονική περίοδο που αυτή δέχεται εντονότερες πιέσεις (π.χ περίοδο κυνηγιού, θερινή με έντονη τουριστική δραστηριότητα, αντιπυρική κλπ) με δυνατότητα προσαρμογής σε κάθε έκτακτη περίπτωση. Το πρόγραμμα φύλαξης, τα πρωτόκολλα φύλαξης, καθώς και τα δελτία κίνησης περιέχονται στο Σχέδιο φύλαξης.

Κάθε φορά που κρίνεται απαραίτητο, ακολουθεί συνεργασία με συναρμόδιους φορείς όπως Δασαρχείο, Αστυνομία, Λιμενικό κλπ. για την υλοποίηση κοινών εποπτεύσεων ή με μικτά κλιμάκια.

 

Στενά & Εκβολές Αχέροντα

ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΡΓΩΝ / ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ήπειρος 2014-2020» έχει ενταχθεί η Πράξη «Δράσεις διαχείρισης και ανάδειξης των προστατευόμενων περιοχών Αχέροντα και Καλαμά» (MIS 5026224) συνολικού προϋπολογισμού 75.280,00€, η οποία περιλαμβάνει δύο (2) υποέργα  και έχει ολοκληρωθεί το 2020.

 

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΙΣ

Η Μονάδα Διαχείρισης γνωμοδοτεί για έργα και δραστηριότητες, που εμπίπτουν στην περιοχή αυτή, ασχέτως αν αυτά υπόκεινται σε διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης καθώς και για έργα και δραστηριότητες οι επιπτώσεις των οποίων επηρεάζουν, άμεσα ή έμμεσα, το προστατευτέο αντικείμενο. Επιπλέον γνωμοδοτεί, για κάθε άλλο θέμα για το οποίο οι αρμόδιες αρχές ζητούν τη γνώμη του.

 

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ

Η Μονάδα Διαχείρισης αναπτύσσει συνεργασίες, κατά περίπτωση, με ερευνητικά κέντρα, Πανεπιστήμια, μη κυβερνητικές οργανώσεις, οργανισμούς τοπικής Αυτοδιοίκησης, τοπικούς φορείς κλπ. καθώς και με τις εκάστοτε συναρμόδιες υπηρεσίες, τόσο σε τοπικό όσο και σε κεντρικό επίπεδο, για τις ανάγκες αποτελεσματικής διαχείρισης της περιοχής..

 

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ – ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ

Στο πλαίσιο της ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης του πληθυσμού υλοποιούνται οι επιμέρους δραστηριότητες, όπως παρακάτω:

– Λειτουργία του Κέντρου Ενημέρωσης Αχέροντα στην Αμμουδιά (ΠΠ Δέλτα Αχέροντα) σε καθημερινή βάση, 9:00 π.μ. με 14:00μ.μ., ενώ το Σάββατο και την Κυριακή κατόπιν ραντεβού.

Οι επισκέπτες των Κέντρων Ενημέρωσης έχουν τη δυνατότητα να:

– Ενημερωθούν στους ειδικά διαμορφωμένους εκθεσιακούς χώρους, για το ρόλο και τις αρμοδιότητες της Μονάδας Διαχείρισης, την πλούσια βιοποικιλότητα της προστατευόμενης περιοχής, καθώς και για το καθεστώς προστασίας της

– Παρακολουθήσουν θεματικές παρουσιάσεις, με έμφαση στα σπάνια και απειλούμενα είδη χλωρίδας, πανίδας και τύπων οικοτόπων

– Συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες που στοχεύουν στη γνωριμία με τη φύση και να παρατηρήσουν την πλούσια ορνιθοπανίδα της περιοχής

– Οργανώσουν επισκέψεις στα σχολεία σε συνεργασία με την Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Πρέβεζας

– Διοργανώσουν ετήσιες εκδηλώσεις για την ανάδειξη Παγκόσμιων ημερών (Αποδημητικών Πουλιών, Ημέρα περιβάλλοντος κλπ), την Πανευρωπαϊκή Γιορτή των πουλιών, Χελιδονίσματα, Εθελοντικός καθαρισμός (πχ Let’s do it Greece) /ενημερωτικές εκδηλώσεις (ημερίδες, συνέδρια) και συμμετοχή σε προγράμματα κατάρτισης και επιμόρφωσης

Έχουν πρόσβαση σε ενημερωτικό υλικό, σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή (4μηνιαίο περιοδικό «Platalea», τρίπτυχα ενημερωτικά φυλλάδια, τοπικά προϊόντα της περιοχής, έντυπη έκδοση τεύχους με πληροφορίες για τις περιοχές των Στενών και Εκβολών ποταμών Αχέροντα) αλλά και σε αρχείο με ψηφιακό υλικό (βίντεο και φωτογραφικό υλικό)

 

ΕΠΟΠΤΕΥΣΗ – ΦΥΛΑΞΗ

Κατά την επόπτευση ακολουθούνται οι διαδρομές επόπτευσης όπως αποτυπώνονται στο Σχέδιο φύλαξης. Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης την κατανομή των βαρδιών φύλαξης ανά περιοχή καθώς και τα κριτήρια που ελήφθησαν υπόψη με στόχο την καλύτερη δυνατή φύλαξη της Προστατευόμενης Περιοχής με τις υφιστάμενες δυνατότητες (ανθρώπινο δυναμικό και υλικοτεχνική υποδομή).

Ο προγραμματισμός, λαμβάνει χώρα σε εβδομαδιαία βάση, εντείνοντας την φύλαξη σε κάθε περιοχή, κατά την χρονική περίοδο που αυτή δέχεται εντονότερες πιέσεις (π.χ περίοδο κυνηγιού, θερινή με έντονη τουριστική δραστηριότητα, αντιπυρική κλπ) με δυνατότητα προσαρμογής σε κάθε έκτακτη περίπτωση. Το πρόγραμμα φύλαξης, τα πρωτόκολλα φύλαξης, καθώς και τα δελτία κίνησης περιέχονται στο Σχέδιο φύλαξης.

Κάθε φορά που κρίνεται απαραίτητο, προβαίνουμε στη συνεργασία με συναρμόδιους φορείς όπως Δασαρχείο, Αστυνομία, Λιμενικό κλπ. για την υλοποίηση κοινών εποπτεύσεων ή με μικτά κλιμάκια.

Ανθρωπογενής Δραστηριότητα

 

Τζουμέρκα (Αθαμανικά Όρη) & Όρος Λάκμος

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Η προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου είναι ιδανικός προορισμός για να χαλαρώσετε, να αφεθείτε στην περιπέτεια και να εμπλουτίσετε τις γνώσεις σας σχετικά με το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον.

Η άγρια ομορφιά του τοπίου εμπνέει σεβασμό σε κάθε επισκέπτη! Συμβάλλετε και σεις στη διατήρηση αυτής της ισορροπίας όλων των μοναδικών  χαρακτηριστικών του Εθνικού Πάρκου.

Στο Προεδρικό Διάταγμα ίδρυσης του Εθνικού Πάρκου (ΦΕΚ 49Δ΄/12.02.09), καθορίζονται οι θέσεις όπου οι  διάφορες δραστηριότητες αναψυχής μπορούν να λάβουν χώρα. Έτσι παράλληλα με την διασκέδαση διατηρείται αναλλοίωτο και το φυσικό περιβάλλον.

RAFTING Η ΚΑΓΙΑΚ ΣΤΑ ΠΟΤΑΜΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ

Άραχθος: Ο ποταμός Άραχθος είναι το πιο δημοφιλές ποτάμι στην Ελλάδα για ράφτινγκ. Είναι πλωτό σχεδόν όλο το χρόνο. Οι διαδρομές μέσα στο φαράγγι και στο κάτω τμήμα του Αράχθου κόβουν την ανάσα. Οι διαδρομές που προτείνουμε για μύηση στο rafting είναι:

Γέφυρα Πολιτσιάς – Γέφυρα Πλάκας,  Γέφυρα Τσιμόβου – Γέφυρα Πλάκας.  Η διαδρομή στον Καλαρρύτικο (παραπόταμος του Αράχθου) προτείνεται για τους πιο έμπειρους στο rafting.

Ασπροπόταμος: Ο ποταμός Ασπροπόταμος είναι επίσης πλωτός και το καταπράσινο τοπίο είναι μαγευτικό. Η διαδρομή ξεκινάει από τη θέση «Τρία ποτάμια» δίπλα από το Κέντρο πληροφόρησης και καταλήγει στη Γέφυρα Αλεξίου.

CANYONING – ΔΙΑΣΧΙΣΗ ΦΑΡΑΓΓΙΩΝ

Στα Τζουμέρκα και στο Λάκμο το άφθονο νερό, η μορφολογία των  πετρωμάτων, οι εντυπωσιακοί καταρράκτες, οι επιβλητικοί ορεινοί όγκοι, οι πετρόκτιστοι παραδοσιακοί οικισμοί,  διαμορφώνουν ένα ξεχωριστό περιβάλλον, κατάλληλο για δραστηριότητες διάσχισης φαραγγιών!

Η διάσχιση των φαραγγιών έχει διαδοθεί περισσότερο τις τελευταίες δεκαετίες και συνδυάζει την ορειβασία, την αναρρίχηση, την σπηλαιολογία, την κολύμβηση αλλά και γνώσεις για τη γεωλογία την οικολογία, τη βιολογία κ.λπ.

Οι καταβάσεις στο φαράγγι κάτω από το Πετροβούνι, στις πηγές της Κλίφκης, στο φαράγγι του Κοροβέσου στους επιβλητικούς καταρράκτες στο Ματσούκι και στην Ανατολική, ικανοποιούν ακόμη και τους πλέον απαιτητικούς λάτρεις του canyoning!

ΟΡΕΙΒΑΣΙΑ – ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ

Υπάρχουν Άπειρες …!!!  διαδρομές με διαφορετικό βαθμό δυσκολίας!  Τα Τζουμέρκα είναι μία παρθένα και σχετικά ανεξερεύνητη περιοχή με εντυπωσιακά τοπία, ορμητικά ποτάμια, καταρράκτες, κατάφυτα φαράγγια και παραδοσιακά χωριά.

Στο Λάκμο τα μονοπάτια είναι σπαρμένα με αρωματικά φυτά και βότανα όπως η ρίγανη,  η μέντα, το θυμάρι, το τσάι, και ανακαλύψτε την πλούσια άγρια πανίδα, όπως τα πουλιά και τις πεταλούδες.

Βέβαια εκτός από τις διαδρομές με πανοραμική θέα στο Λάκμο και στα Τζουμέρκα και οι περιπατητικές διαδρομές στη χαράδρα του Αράχθου οδηγούν σε τοπία που «κόβουν» πραγματικά την ανάσα.

Επειδή, ορισμένα μονοπάτια βρίσκονται σε πολύ απομακρυσμένες περιοχές και η σήμανση μπορεί να έχει καταστραφεί, μεριμνήστε να λάβετε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, τον κατάλληλο εξοπλισμό για την ασφάλειά σας.

Ποδηλασία βουνού

Πρόκληση για όσους διατηρούν καλή φυσική κατάσταση αποτελεί η ανακάλυψη της μεγάλης ορεινής περιοχής των Τζουμέρκων με το ποδήλατό!.

Ιππασία

Για να απολαύσετε τις βόλτες σας και παράλληλα να απολαύσετε την επαφή ενός αξιολάτρευτου ζώο όπως το άλογο, διαλέξτε να κάνετε την ιππασία στα Λάζαινα ή στον Άραχθο.

ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗ

Υπάρχουν αρκετές θέσεις που οι  έμπειροι ορειβάτες μπορούν αναρριχηθούν σε όλα τα βουνά στο Εθνικό Πάρκο.

Χιονοδρομικά κέντρα

Κατά τη χειμερινή περίοδο λειτουργεί πάρκο χειμερινών δραστηριοτήτων στα Θεοδώριανα  και σύγχρονο χιονοδρομικό κέντρο στο Ανήλιο.

 

Λίμνη Παμβώτιδα

ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ – ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η λίμνη Παμβώτιδα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της φυσιογνωμίας της περιοχής και αποτελεί για τους Γιαννιώτες σημαντικό σημείο αναφοράς τους, καθώς καθορίζει την ιστορική και πολιτιστική τους ταυτότητα. Σήμερα, το σύνολο του πληθυσμού στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης πλησιάζει τις 120.000 άτομα. Οι Γιαννιώτες καθώς και όλοι οι άλλοι κάτοικοι του λεκανοπεδίου χρησιμοποιούν τις υγροτοπικές αξίες της λίμνης σε μεγάλο ή μικρότερο βαθμό ως άμεσο ή έμμεσο πόρο διαβίωσης και η κατάσταση του φυσικού της περιβάλλοντος επηρεάζει άμεσα την ποιότητα ζωής τους. Οι παρεχόμενες οικοσυστημικές υπηρεσίες στηρίζουν πολλαπλά την ευημερία των τοπικών κοινωνιών. Οι περιοχές όπου ασκείται η μεγαλύτερη ανθρωπογενής πίεση προκύπτουν να είναι το Νησί και η Δυτική όχθη της λίμνης, κυρίως μπροστά από την πόλη των Ιωαννίνων και το Πέραμα, περιοχές όπου ανθεί πληθώρα και ποικιλία υποδομών αναψυχής που χρησιμοποιούνται τόσο από επισκέπτες όσο και από τους κατοίκους της πόλης των Ιωαννίνων.

 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Ταυτόχρονα μια σειρά οικονομικών δραστηριοτήτων που εκμεταλλεύονται διαφορετικούς πόρους που σχετίζονται με τη λίμνη φαίνονται να ασκούνται στα περίχωρα αυτής με επιδράσεις κάποιες φορές αρνητικές τόσο για την ποιότητα των υδάτων της (π.χ. κτηνοτροφικές μονάδες, καλλιέργειες, οικιστικά λύματα) όσο και στην ποιότητα της αισθητικής του τοπίου. Πιο συγκεκριμένα η κτηνοτροφία αποτελεί την κύρια οικονομική δραστηριότητα στο Νομό Ιωαννίνων, ακολουθεί η γεωργία, ενώ ο τομέας της αλιείας έχει αναπτυχθεί στην Κοινότητα Νήσου Ιωαννίνων και στο Δήμο Περάματος.

 

ΠΙΕΣΕΙΣ

Οι ανθρώπινες ενέργειες και κυρίως η αλλαγή χρήσεων γης (π.χ. οικιστική) ασκούν αυξανόμενη πίεση στο οικοσύστημα της λίμνης με αρνητικές συνέπειες στους φυσικούς οικοτόπους της λίμνης Παμβώτιδας, καθώς και στη χλωρίδα και πανίδα της ευρύτερης περιοχής, που έχουν σαν αποτέλεσμα τη μείωση ή απώλεια των οικοσυστημικών υπηρεσιών και κατ΄ επέκταση των αξιών που προσφέρει η λίμνη.

Οι κυριότερες αρνητικές επιδράσεις του παρελθόντος συνοψίζονται παρακάτω:

– η αποξήρανση της λίμνης Λαψίστας και δημιουργία αναχώματος που είχαν ως άμεσα αποτελέσματα την απώλεια των περιοδικά κατακλυζόμενων υγρών λιβαδιών και των ρηχών εκτάσεων της λίμνης, με σοβαρές επιπτώσεις στη χλωρίδα, πανίδα και ορνιθοπανίδα της περιοχής.

– οι επιχωματώσεις (μπαζώματα).

– οι εκχερσώσεις παρόχθιας βλάστησης με αποτέλεσμα την ποσοτική μείωση της επιφάνειας των παρόχθιων φυτοκοινωνιών και την καταστροφή των παραλίμνιων ενδιαιτημάτων.

– η διατάραξη του υδατικού ισοζυγίου της λίμνης (κατασκευή αναχώματος και υδατοφράγματος, αλόγιστη απόληψη νερού).

– η ρύπανση (αστική, ρύπανση από κτηνοτροφικά απόβλητα, από γεωργικές καλλιέργειες) που έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ευτροφικών καταστάσεων και την υποβάθμιση της ποιότητας του νερού -ανεξέλεγκτη αναψυχή.

– η υιοθέτηση ενός πλαισίου βιώσιμης ανάπτυξης στην περιοχή θα συνέβαλλε αποφασιστικά στην διευθέτηση των χρόνιων προβλημάτων της λίμνης και στη διατήρηση του μοναδικού αυτού οικοσυστήματος στο πέρασμα του χρόνου.

 

Προστατευόμενες Περιοχές Καλαμά-Αχέροντα

ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ – ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Στο «Δέλτα Καλαμά», περίπου στο κέντρο της, βρίσκεται ο οικισμός της Κεστρίνης, ενώ κοντά στα εξωτερικά όρια της περιοχής βρίσκονται οικισμοί όπως η Σαγιάδα, το Ασπροκκλήσι ο Σμέρτος και το Ράγιο.

Στα «Στενά Καλαμά» απαντώνται τρεις οικισμοί το Πολύδροσο, η Πλακωτή και οι Πέντε Εκκλησιές, οι οποίοι είναι ιδιαίτερα μικροί με λιγότερους από 300 κατοίκους. Σημαντικό οικιστικό κέντρο, σε αρκετή απόσταση είναι οι Φιλιάτες.

Στα «Στενά Παρακαλάμου» υπάρχουν πολλοί μικροί οικισμοί εκτός των ορίων της Προστατευόμενης Περιοχής (ΠΠ) και σε κοντινή απόσταση (Παραπόταμος, Βρυσέλα, Ελιά κπλ).

Στα «Όρη Παραμυθιάς, Στενά Καλαμά και τα Στενά Αχέροντα» οικισμοί απαντώνται εκτός των ορίων της ΠΠ με εξαίρεση κάποιους μικρούς όπως Ελευθεροχώρι, Τσεκούρι κλπ ενώ σε κοντινή απόσταση βρίσκονται το Σούλι, η Σαμονίδα, η Γλυκή και η κωμόπολη Παραμυθιάς, σημαντικό οικιστικό κέντρο για την περιοχή.

Στο «Έλος Καλοδικίου» βρίσκονται οι μικροί οικισμοί Καλοδίκι, Μόρφι και Πυργί. Οικιστικό κέντρο μεγαλύτερης εμβέλειας είναι ο οικισμός της Πάργας. Στην ευρύτερη ΠΠ των «Eλών Καλοδίκι, Μαργαρίτι, Καρτέρι και Λίμνη Προντάνη», υπάρχουν μικροί οικισμοί όπως: Καταβόθρα, Παλαιόκαστρο, Καρτέρι, Μαζαρακιά και Μαργαρίτι, που είναι μεγαλύτερος και έχει κηρυχτεί παραδοσιακός.

Στα «Όρη Τσαμαντά, Φιλιατών, Φαρμακοβούνι, Μεγάλη Ράχη» περιλαμβάνονται διάσπαρτοι μικροί οικισμοί μεταξύ των οποίων το Βαβούρι, ο Λιάς, οι Άγιοι Πάντες, ο Τσαμαντάς και ο Άγιος Νικόλαος, με κοντινότερο σημαντικό τους Φιλιάτες (εκτός της ΠΠ).

Στην «Λίμνη Λιμνοπούλα» δεν υπάρχουν οικισμοί, αλλά σε κοντινή απόσταση βρίσκονται το Κεφαλόβρυσο, η Κρυσταλλοπηγή, η Γκρίκα, η Ψάκα και στην ευρύτερη περιοχή η Παραμυθιά.

Στην ΠΕ Θεσπρωτίας όπου βρίσκονται οι παραπάνω ΠΠ υπάρχει σημαντικός αριθμός αρχαιολογικών χώρων (Οχυρωμένοι ελληνιστικοί οικισμοί Γίτανα και Ντόλιανη, Ελληνιστικές οχυρώσεις στην περιοχή Μουργκάνας στο Λιά, στη Ραβενή, στον Τσαμαντά κλπ), παραδοσιακοί οικισμοί (Φοινίκι, Γιρομέρι, Καμίτσανη, Παλιά Σαγιάδα κλπ), μνημεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, κυρίως θρησκευτικού χαρακτήρα και Νεότερα Μνημεία (πέτρινα γεφύρια στον Τσαμαντά, στο Σούλι και στο Φοινίκι κλπ, παλιοί Νερόμυλοι, παλιό ελαιοτριβείο κλπ).

Αξίζει να αναφερθεί το μοναδικό Μνημείο της Φύσης που βρίσκεται στο χωριό Λιά εντός της Προστατευόμενης Περιοχής «Όρη Τσαμαντά, Φιλιατών, Φαρμακοβούνι, Μεγάλη Ράχη» και αφορά έναν υπεραιωνόβιο πλάτανο (ΦΕΚ 173/Β/1981). Στην ίδια περιοχή, στο οικισμό Τσαμαντά, λειτουργεί Λαογραφική Συλλογή/ Έκθεση τοπικού χαρακτήρα με ευθύνη φορέων ή κατοίκων της περιοχής.

 

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Οι δραστηριότητες που αναπτύσσονται από τη Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Ηπείρου για την ανάδειξη και προστασία του περιβάλλοντος αφορούν εκδηλώσεις στο πλαίσιο των παγκόσμιων ημερών (περιβάλλοντος, νερού, αποδημητικών πουλιών Πανευρωπαϊκή Γιορτή των πουλιών, Ευρωπαϊκή Ημέρα χωρίς Αυτοκίνητο κλπ.) καθώς και εθελοντικούς καθαρισμούς (Let’s do it Greece).

Ανάλογες εθελοντικές δράσεις αναπτύσσουν στην περιοχή σύλλογοι ή ομάδες πολιτών (καθαρισμοί περιοχών, εκδηλώσεις για την ανακύκλωση κλπ.).

Επίσης, στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, τα σχολεία της περιοχής υλοποιούν προγράμματα με δράσεις όπως εθελοντικούς καθαρισμούς, εκπαιδευτικές εκδρομές στο φυσικό περιβάλλον, συμμετοχή σε εκδηλώσεις που διοργανώνει η Μονάδα κλπ.

 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Η οικονομική δραστηριότητα που αναπτύσσεται στην περιοχή του «Δέλτα Καλαμά» αφορά κυρίως στον πρωτογενή τομέα (γεωργία – υδατοκαλλιέργεια/ αλιεία). Η εύφορη δελταϊκή πεδιάδα που σχηματίστηκε με τα χρόνια από τον ποταμό Καλαμά σε συνδυασμό με την κατασκευή του φράγματος και των εγγειοβελτιωτικών έργων σε αυτή, συντέλεσαν στην εντατική ανάπτυξη της γεωργίας, με κυριότερες καλλιέργειες τα εσπεριδοειδή, το καλαμπόκι και τη μηδική. Η αλιεία πραγματοποιείται εντός των λιμνοθαλασσών από τους αλιευτικούς συνεταιρισμούς της περιοχής. Τα τελευταία χρόνια στη θαλάσσια περιοχή, εκτός των ιχθυοκαλλιεργειών αναπτύσσονται και μυδοκαλλιέργειες (κοντά στις εκβολές του Καλαμά). Ο κλάδος της μεταποίησης (δευτερογενής τομέας) αποτελείται κυρίως από επιχειρήσεις μικρού μεγέθους και βιομηχανικών ειδών διατροφής (ελαιοτριβεία και συσκευαστήρια φρούτων).

Στα «Όρη Παραμυθιάς, Στενά Καλαμά και τα Στενά Αχέροντα», εξαιτίας του ορεινού ανάγλυφου, ο πρωτογενής τομέας αποτελείται κυρίως από την καλλιέργεια κτηνοτροφικών φυτών (τριφύλλι, καλαμπόκι, κριθάρι, βρώμη κλπ), την κτηνοτροφία (αιγοπρόβατα και λιγότερο βοοειδή), τις αροτραίες καλλιέργειες στην πεδιάδα της Παραμυθιάς καθώς και την καλλιέργεια ελιάς και εσπεριδοειδών στην ευρύτερη περιοχή της Γλυκής, στον ποταμό Αχέροντα. Καταγράφεται μικρός βαθμός μεταποίησης των προϊόντων (π.χ. παραδοσιακά γλυκά κουταλιού από το γυναικείο συνεταιρισμό «Οι Σουλιώτισσες» στην Παραμυθιά).

Στις ορεινές περιοχές «Στενά Καλαμά», «Στενά Παρακαλάμου», «Όρη Τσαμαντά, Φιλιατών, Φαρμακοβούνι, Μεγάλη Ράχη», οι λιγοστοί κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία ελευθέρας μορφής (αγελάδων και αιγών), τη γεωργία, τη δασοπονία κλπ.

Στις περιοχές «Έλος Καλοδικίου», «Έλη Καλοδίκι, Μαργαρίτι, Καρτέρι και Λίμνη Προντάνη» και «Λίμνη Λιμνοπούλα», οι δραστηριότητες αφορούν την κτηνοτροφία αιγοπροβάτων και αγελάδων ελευθέρας βοσκής και την καλλιέργεια κτηνοτροφικών φυτών και ρυζιού στην περιοχή της Λιμνοπούλας. Επίσης το ελαιόλαδο αποτελεί τοπικό προϊόν που όμως δεν επαρκεί σε ποσότητα για να είναι εμπορεύσιμο.

 

ΠΡΟΣΒΑΣΗ–ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Η Εγνατία Οδός, το λιμάνι της Ηγουμενίτσας, η Παλιά Εθνική οδός Ηγουμενίτσας – Ιωαννίνων, η Εθνική οδός Ηγουμενίτσας – Πρέβεζας καθώς και η Ιόνια οδός, διασφαλίζουν την απρόσκοπτη πρόσβαση στην ευρύτερη περιοχή του Νομού Θεσπρωτίας και συντελούν στην προσέλκυση επισκεπτών αλλά και επιχειρηματιών για ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων.

Η προσέγγιση των Προστατευόμενων Περιοχών γίνεται μέσου του ασφαλτοστρωμένου οδικού δικτύου του Νομού, που συνδέει τους οικισμούς με τα μεγαλύτερα οικιστικά κέντρα της ευρύτερης γεωγραφικής και διοικητικής τους περιφέρειας (Ηγουμενίτσα, Φιλιάτες, Παραμυθιά). Επιπλέον η εσωτερική πρόσβαση στις προστατευόμενες περιοχές γίνεται από δίκτυο αγροτικών και δασικών δρόμων που εξυπηρετεί και τις παραγωγικές δραστηριότητες της περιοχής.

Ο τουρισμός αποτελεί αναπτυσσόμενη δραστηριότητα στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας και κυρίως παρατηρείται την θερινή περίοδο στα παράλια του Νομού. Ωστόσο η πλούσια ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά και παράδοση της περιοχής με τους αξιόλογους φυσικούς πόρους, τόσο ορεινούς όσο και παράλιους, δημιουργούν ένα εντυπωσιακό σύμπλεγμα αξιοθέατων, το οποίο μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πόλο τουριστικής έλξης για ανάπτυξη του ήπιων μορφών οικοτουρισμού όλες τις εποχές του χρόνου.

 

Στενά & Εκβολές Αχέροντα

ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ – ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Ο Αχέροντας είναι χαρακτηρισμένος, μαζί με τους παραποτάμους του Κωκυτό και Βουβοπόταμο, ως Ιστορικός Τόπος και Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Α/Φ31/37633/74/22.12.1976 Υπουργική Απόφαση – ΦΕΚ 7/Β/13.01.1977). Στις όχθες του υπάρχουν συνολικά 10 κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι. Αποτελεί τόπο ιδιαίτερης ιστορικής και πολιτιστικής αξίας, καθώς φιλοξενεί πληθώρα μνημείων, με πιο γνωστά αυτά που σχετίζονται με τη λατρεία του Άδη, όπως το Νεκρομαντείο και οι πύλες του Άδη, αλλά και τη νεότερη ιστορία του Σουλίου, μεταξύ των οποίων το Κούγκι και το Κάστρο Κιάφας, τα Σουλιωτοχώρια, το Κουτσέκι του Αγά στην Κορώνη. Η Αρχαία Ελέα (Καστρί Βέλιανης), ο οχυρωμένος οικισμός που εντοπίζεται στον λόφο «Καστρί» (αρχαία Πανδοσία), καθώς και η μυκηναϊκή ακρόπολη της Εφύρας βόρεια του Νεκρομαντείου αποτελούν σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής. Επίσης, υπάρχουν σημαντικά μνημεία θρησκευτικού ενδιαφέροντος όπως ο σταυρεπίστεγος ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου (Μεγάλη Παναγιά ή Μεγάλη Εκκλησιά), η Μονή Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Λυκουρέζης στον κεντρικό χώρο του συγκροτήματος του Νεκρομαντείου, ο ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου Αλεποχώρι Μπότσαρη κλπ.

 

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Οι δραστηριότητες που αναπτύσσονται από τη Μονάδα για την ανάδειξη και προστασία του περιβάλλοντος αφορούν εκδηλώσεις στο πλαίσιο των παγκόσμιων ημερών (περιβάλλοντος, νερού, αποδημητικών πουλιών Πανευρωπαϊκή Γιορτή των πουλιών, Ευρωπαϊκή Ημέρα χωρίς Αυτοκίνητο κλπ) καθώς και εθελοντικούς καθαρισμούς (Let’s do it Greece).

Ανάλογες εθελοντικές δράσεις αναπτύσσουν στην περιοχή σύλλογοι ή ομάδες πολιτών (καθαρισμοί περιοχών, εκδηλώσεις για την ανακύκλωση κλπ).

Επίσης, στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, τα σχολεία της περιοχής υλοποιούν προγράμματα με δράσεις όπως εθελοντικούς καθαρισμούς, εκπαιδευτικές εκδρομές στο φυσικό περιβάλλον, συμμετοχή σε εκδηλώσεις που διοργανώνει η Μονάδα κλπ.

 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Στην περιοχή των Στενών Αχέροντα κυριαρχούν οι δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία -κυρίως αιγοπροβάτων και λιγότερο βοοειδών- και σε μικρότερο βαθμό η δασοπονία). Τα κύρια καλλιεργούμενα είδη είναι ο αραβόσιτος, η ελιά και τα εσπεριδοειδή στην ευρύτερη περιοχή της Γλυκής. Στην περιοχή των Εκβολών Αχέροντα πέραν των παραπάνω, οι κάτοικοι ασχολούνται και με την με την αλιεία ενώ οι καλλιέργειες αφορούν φυτά όπως αραβόσιτος, βαμβάκι και μηδική.

Η τουριστική δραστηριότητα παρουσιάζεται αυξανόμενη τελευταία έτη, τόσο στην Γλυκή και τον Βουβοπόταμο (Στενά Αχέροντα), όσο και στην περιοχή της Αμμουδιάς στην περιοχή των Εκβολών του Αχέροντα.

 

ΠΡΟΣΒΑΣΗ–ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Η Εγνατία Οδός, η Εθνική οδός Ηγουμενίτσας – Πρέβεζας, η Ιόνια οδός καθώς και το αεροδρόμιο του Ακτίου διασφαλίζουν την απρόσκοπτη πρόσβαση στην ευρύτερη περιοχή του Νομού Πρέβεζας και συντελούν στην προσέλκυση επισκεπτών αλλά και επιχειρηματιών για ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων.

Η προσέγγιση των Προστατευόμενων Περιοχών γίνεται μέσου του ασφαλτοστρωμένου οδικού δικτύου του Νομού, που συνδέει τους οικισμούς με τα μεγαλύτερα οικιστικά κέντρα της ευρύτερης γεωγραφικής και διοικητικής τους περιφέρειας (Πρέβεζα, Πάργα, Παραμυθιά). Επιπλέον η εσωτερική πρόσβαση στις προστατευόμενες περιοχές γίνεται από δίκτυο αγροτικών και δασικών δρόμων που εξυπηρετεί και τις παραγωγικές δραστηριότητες της περιοχής.

Ο παραλιακός οικισμός της Αμμουδιάς στην περιοχή των Εκβολών Αχέροντα διαθέτει υποδομές όπως ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και καταστήματα εστίασης και παρουσιάζει αυξανόμενη τουριστική κίνηση. Η περιοχή των Στενών Αχέροντα, τα τελευταία χρόνια, αποτελεί ανερχόμενο τουριστικό προορισμό και σημαντικό πόλο έλξης μεγάλου αριθμού επισκεπτών (Ελλήνων και ξένων) ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες. Στον οικισμό της Γλυκής υπάρχουν ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενοδοχείο και καταστήματα εστίασης ενώ τελευταία δραστηριοποιούνται μικρές επιχειρήσεις εναλλακτικού τουρισμού όπως ιππασίας, ποδηλασίας, Rafting, τοξοβολίας κ.ά.

Η εύκολη πρόσβαση, το πλούσιο φυσικό περιβάλλον σε συνδυασμό με την ιστορική πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής συνθέτουν ένα μοναδικό προορισμό για τον επισκέπτη και για την ανάπτυξη του ήπιων μορφών οικοτουρισμού όλες τις εποχές του χρόνου.

Σύνδεσμοι:

 

Ιστοσελίδες Προγραμμάτων/Δράσεων της Μονάδας Διαχείρισης:

Ιστοσελίδες των πρώην Φορέων Διαχείρισης: