Στην Ελλάδα η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων (ή φόλες όπως είναι ευρέως γνωστά) είναι παράνομη από το 1993. Πολλά είδη, όπως οι γύπες, που τρέφονται με νεκρά ζώα, έχουν οδηγηθεί στο χείλος της εξαφάνισης, εξαιτίας αυτού του περιβαλλοντικού εγκλήματος. Ταυτόχρονα, πολλοί σκύλοι εργασίας της υπαίθρου, όπως τα ποιμενικά και κυνηγετικά σκυλιά, πέφτουν θύματα των δηλητηριασμένων δολωμάτων.
Ο ΟΦΥΠΕΚΑ, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα του φαινομένου και την επιτακτική ανάγκη αντιμετώπισής του, δημιούργησε επτά Ειδικές Μονάδες Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων (Ε.Μ.Α.Δ.Δ.), οι οποίες απαρτίζονται από ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους στην ανίχνευση δηλητηριασμένων δολωμάτων και τους χειριστές τους. Μία εξ’ αυτών δρα στην περιοχή ευθύνης της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Νότιας Πελοποννήσου.
Κατά τη διάρκεια του 2023, δηλαδή του πρώτου έτους λειτουργίας της, η εν λόγω Ε.Μ.Α.Δ.Δ. εντόπισε τα πρώτα της ευρήματα, τα οποία τεκμηριώνουν το έγκλημα της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων στην Νότια Πελοπόννησο. Σε κάποιες περιπτώσεις η Ε.Μ.Α.Δ.Δ., πέραν από νεκρά δηλητηριασμένα ζώα, εντόπισε ύποπτα τεμάχια παραφίνης, τοποθετημένα «στρατηγικά» στην ύπαιθρο. Η τεχνοτροπία κατασκευής των τεμαχίων παραφίνης παρέπεμπε σε δηλητηριασμένα δολώματα κυανιούχου άλατος. Κάτι που επιβεβαιώθηκε και πρόσφατα από τις τοξικολογικές εξετάσεις των εν λόγω ευρημάτων.
Όσον αφορά στα κυανιούχα άλατα, αυτά ανήκουν σε μια ευρύτερη κατηγορία χημικών ουσιών, που είναι γνωστά ως κυανίδια. Ορισμένα από αυτά-όπως το κυανιούχο νάτριο (NaCN)- είναι, εξαιρετικά, τοξικά και επικίνδυνα. Τα κυανούχα άλατα μπλοκάρουν τις βιοχημικές διεργασίες τροφοδοσίας των κυττάρων, με αποτέλεσμα να επέρχεται κυτταρικός θάνατος. Η οξεία δηλητηρίαση οφείλεται, ουσιαστικά, στην ιστική υποξία, γιατί τα κύτταρα δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν το οξυγόνο που μεταφέρεται με το αίμα. Η κλινική εικόνα εξαρτάται από τη δόση και μπορεί να εκδηλωθεί με σπασμούς, άπνοια και καρδιακή ανακοπή σε λίγα δευτερόλεπτα. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει επαρκής χρόνος αντιμετώπισης και χορήγησης κατάλληλου αντίδοτου.
Η χρήση δολωμάτων κυανιούχων αλάτων φαίνεται να είναι αρκετά διαδεδομένη στη χώρα μας, παρόλο που δεν χρησιμοποιούνται στην υπόλοιπη Ευρώπη. Παρασκευάζονται μέσα σε παραφίνη και μοιάζουν με μικρά κομματάκια από κερί.
Εφιστούμε την προσοχή των πολιτών, να είναι προσεκτικοί, για την ασφάλειά τους, κατά τις εξορμήσεις τους στην ύπαιθρο. Ιδιαίτερη έμφαση οφείλεται να δοθεί στην προστασία των μικρών παιδιών κατά την επαφή τους με ύποπτα παρασκευάσματα.
Για περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με τις Ε.Μ.Α.Δ.Δ. και τις υπόλοιπες δράσεις που υλοποιεί ο ΟΦΥΠΕΚΑ για την καταπολέμηση των δηλητηριασμένων δολωμάτων, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: https://antipoison.necca.gov.gr/
