Βαρδούσια Όρη

• Κωδικός:

  GR2450001

• Γεωγ. Διαμέρισμα:

  ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

• Έκταση:

  19.318,29 ha

• Κατηγορία Προστατευόμενης Περιοχής:

  ΕΖΔ

Στα κεντρικά της Στερεάς Ελλάδας, ανάμεσα από τα χαμηλότερα βουνά της ορεινής Ναυπακτίας στα δυτικά και τη Γκιώνα στα ανατολικά, εντοπίζεται το μεγαλύτερο ορεινό συγκρότημα της Στερεάς Ελλάδας, τα Βαρδούσια Όρη. Ο όγκος του, με κυρίαρχα πετρώματα τον φλύσχη και τον ασβεστόλιθο, απαρτίζεται από το δυτικό συγκρότημα (οι ασβεστολιθικοί του όγκοι διαμορφώνουν έναν επιβλητικό σχηματισμό σε σχήμα αμφιθεάτρου), το βόρειο (όπου βρίσκονται και δύο ορειβατικά καταφύγια) και το νότιο (στο οποίο εντοπίζεται και η ψηλότερη κορυφή των Βαρδουσίων, ο «Κόρακας», με υψόμετρο 2.495 μ.). Στα νότια των Βαρδουσίων βρίσκεται και η τεχνητή λίμνη του Μόρνου, στην οποία εκβάλουν οι ποταμοί Κόκκινος και Μόρνος. Στα βόρεια των Βαρδουσίων έχει τις πηγές του ο ποταμός Εύηνος.

Η περιοχή περιλαμβάνει δύο προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000 που αλληλεπικαλύπτονται σε μεγάλο βαθμό: την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «Όρος Βαρδούσια»  με κωδικό GR2450008 και την Ειδική Ζώνη Διατήρησης «Όρη Βαρδούσια» με κωδικό GR2450001.

Η βλάστηση στα μεγαλύτερα υψόμετρα (1.500-1.600 μ.) χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία της Κεφαλληνιακής Ελάτης (Abies cephalonica). Στις περιοχές με χαμηλότερο υψόμετρο κυριαρχούν οι σχηματισμοί αειθαλών πλατύφυλλων δασών με κύριους εκπροσώπους τους είδη δρυών όπως το Πουρνάρι (Quercus coccifera) και η Αριά (Quercus ilex), η Κουμαριά (Arbutus unedo), η Οξύκεδρη άρκευθος (Juniperus oxycedrus) και η Δενδρώδης ερείκη (Erica arborea). Γύρω από τα πολυάριθμα ρέματα της περιοχής επικρατούν τα Πλατάνια (Platanus orientalis) μαζί με Ιτιές (Salix alba) και Λεύκες (Populus alba). Πάνω από τα δασοόρια της ελάτης υπάρχουν πολλά αλπικά λιβάδια-βοσκοτόπια, με υδρόβια βλάστηση κοντά σε πηγές ή ρυάκια. Τέλος, στα Βαρδούσια εμφανίζονται σχηματισμοί αρκεύθων με κυρίαρχη την Δυσοσμότατη άρκευθο (Juniperus foetidissima).

Η σημαντικότητα των Βαρδουσίων έγκειται στον μεγάλο αριθμό ενδημικών και σπάνιων φυτών που φιλοξενεί. Συγκεκριμένα, από τα συνολικά 1.122 taxa που έχουν καταγραφεί, τα πέντε είναι τοπικά ενδημικά (Campanula columnaris, Verbascum reiseri, Achillea barbeyana, Cephalaria glaberrima, Alyssum nebrodense ssp. tenuicaule), τα οποία, μαζί τα Aubrieta gracilis και Carum heldreichi, καθιστούν την περιοχή σημαντική από οικολογική άποψη. Αυτό ενισχύεται και από την παρουσία της σπάνιας στην Ελλάδα Αριάς, η οποία στα Βαρδούσια σχηματίζει πυκνές συστάδες.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η πανίδα των Βαρδουσίων. Ο Λύκος (Canis lupus) εντοπίζεται στα νοτιότερα εδάφη στα Βαρδούσια. Μαζί με τη Βίδρα (Lutra lutra), που επίσης ζει στην περιοχή, είναι από τα πιο απειλούμενα είδη της ελληνικής πανίδας. Η εμφάνιση πολλών ατόμων Αγριόγατας (Felis silvestris), τα άνουρα αμφίβια Bufo viridis, Hyla arborea, Rana dalmatina και η σαύρα Ablepharus kitaibelii, έχουν αξιολογηθεί από το CORINE-Biotopes Project. Επίσης, η παρουσία τριών ζευγαριών Χρυσαετού (Aquila chrysaetos) υπογραμμίζουν την σημαντικότητα αυτής της σχετικά ανέγγιχτης οροσειράς. Άλλα είδη αρπακτικών πτηνών όπως ο Φιδαετός (Circaetus gallicus) και ο Πετρίτης (Falco peregrinus) συναντώνται εδώ σε σημαντικούς αριθμούς, ενώ η περιοχή είναι επίσης σημαντική για είδη που κατοικούν σε ανοικτές περιοχές σε δάση όπως η Δενδροσταρήθρα (Lullula arborea) και ο Βλάχος (Emberiza hortulana), καθώς και οι δρυοκολάπτες, κυρίως ο Μαύρος δρυοκολάπτης.

Κείμενο: Βαρβαρήγος Γιώργος, Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Παρνασσού, Οίτης και  Προστατευόμενων Περιοχών Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας

ΠΗΓΕΣ

– Διδακτορική Διατριβή: «Χλωρίδα, Βλάστηση Και Οικολογία του Ορεινού Συγκροτήματος των Βαρδουσίων», Βλάχος Ανδρέας, Msc Δασολόγος–Περιβαλλοντολόγος, Πάτρα 2006

– Τυποποιημένα Έντυπα Δεδομένων (ΤΕΔ) για τις περιοχές των Βαρδουσίων του Δικτύου NATURA 2000.