Παγκόσμια Ημέρα Θαλάσσιων Λιβαδιών – Δράσεις προστασίας από τον ΟΦΥΠΕΚΑ

Η 1^η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ ως η Παγκόσμια Ημέρα Θαλασσιών Λιβαδιών, σε μια προσπάθεια να αναδειχθεί η αξία αυτών  των εκπληκτικών οικοσυστημάτων και η ανάγκη προστασίας τους. Στη Μεσόγειο και την Ελλάδα, τα θαλάσσια λιβάδια σχηματίζονται κυρίως από την Ποσειδωνία Posidonia oceanica. Πρόκειται για ένα είδος θαλάσσιου φανερόγαμου, ενδημικού της Μεσογείου, που λανθασμένα το αποκαλούμε «φύκια», καθώς πρόκειται για ανώτερο φυτό με ριζικό σύστημα, βλαστό και άνθη. Τα υποθαλάσσια λιβάδια που σχηματίζει η Ποσειδωνία συγκαταλέγονται στα πλέον παραγωγικά θαλάσσια οικοσυστήματα της Μεσογείου. Φιλοξενούν περισσότερα από 1.400 είδη φυκών και ζώων (μεταξύ αυτών, περισσότερα από 80 είδη εμπορικής σημασίας), απορροφούν έως και 35 φορές περισσότερο άνθρακα από τα τροπικά δάση, λειτουργούν ως “φυσικός φράχτης”, αποτρέποντας τη διάβρωση των παραλιών, και σε αυτά οφείλεται και η καθαρότητα των θαλασσών μας.

Εντός του 2023 ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) προχώρησε στην προμήθεια και εγκατάσταση 44 οικολογικών συστημάτων αγκυροβολίας, σήμανσης και πρόσδεσης επαγγελματιών και ιδιωτικών σκαφών για την προστασία των λιβαδιών Ποσειδωνίας. Η αγκυροβολία αποτελεί μια από τις σημαντικότερες απειλές για τα λιβάδια Ποσειδωνίας, τα οποία χαρακτηρίζονται ως οικότοπος προτεραιότητας με βάση την Οδηγία 92/43/ΕΕ. Έχει παρατηρηθεί ότι κατά την ανέλκυση των αγκυρών ξεριζώνεται ένας μεγάλος αριθμός ριζωμάτων, ενώ πολύ μεγάλη ζημιά προκαλείται και από τις αλυσίδες, επειδή εφάπτονται στο βυθό. Παρόλο που τα λιβάδια της Ποσειδωνίας επανακάμπτουν και καλύπτουν τα κενά που δημιουργούνται, ωστόσο αυτή η αναπλήρωση γίνεται με πολύ αργούς ρυθμούς και συγκεκριμένα κατά λίγα εκατοστά το χρόνο.

Από το σύνολο των 44 αυτών συστημάτων αγκυροβολίας, τα επτά τοποθετήθηκαν στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, οκτώ στις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές της Κεφαλονιάς, 15 στο Εθνικό Πάρκο Αλοννήσου και 14 στο Εθνικό Πάρκο Σχινιά – Μαραθώνα. Το έργο, κόστους 200.000 ευρώ, χρηματοδοτήθηκε από Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΥΜΕΠΕΡΑΑ.

Ακόμη, και καθώς η έλλειψη επαρκούς γνώσης είναι ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια για την προστασία των λιβαδιών Ποσειδωνίας, ο ΟΦΥΠΕΚΑ, μέσω των κατά τόπους Μονάδων Διαχείρισης, υλοποίησε εντός του 2023 ερευνητικά έργα για την αποτύπωση της έκτασης, την εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης, την χαρτογράφηση των πιέσεων και την πρόταση διαχειριστικών μέτρων για τα λιβάδια φανερόγαμων σε τρεις περιοχές: τον Θερμαϊκό Κόλπο, την Κρήτη και την Κω.